Narodowe Centrum Badań i Rozwoju rozstrzygnęło konkurs na innowacyjne przedsięwzięcia z zakresu gospodarki obiegu zamkniętego, realizowanego ze środków Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności. W jego efekcie do dofinansowania wybrano dwa przedsięwzięcia – spółki Marma Polskie Folie oraz Grupy INCO. Podmiotem odpowiedzialnym za realizację inwestycji jest Ministerstwo Rozwoju i Technologii.
Konkurs był odpowiedzią na wyzwanie związane z wdrożeniem zasad gospodarki w obiegu zamkniętym (GOZ), w szczególności w opracowaniu technologii wykorzystania odpadów jako surowców wtórnych z myślą o stworzeniu bardziej wydajnej gospodarki. W efekcie realizacji wybranych do dofinansowania przedsięwzięć zyska zarówno środowisko naturalne, do którego będzie przedostawać się mniej zanieczyszczeń, jak i całe społeczeństwo.
– W efekcie oceny merytorycznej zdecydowaliśmy się dofinansować dwa przedsięwzięcia w łącznej kwocie przekraczającej 70 milionów złotych. W NCBR mocno liczymy na pomyślną realizację prac badawczo-rozwojowych przez beneficjentów oraz, co najważniejsze, na wdrożenie ich rozwiązań. Bo to właśnie pomyślne wdrożenia wpływają na konkurencyjność krajowej gospodarki – powiedział prof. dr hab. inż. Jerzy Małachowski, dyrektor Narodowego Centrum Badań i Rozwoju.
Przetwarzanie odpadów organicznych
Pierwszym z dofinansowanych przedsięwzięć jest „Biotechnologiczne procesy i technologie przetwarzania odpadów organicznych na cele nawozowe” Grupy INCO S.A. Ma on na celu opracowanie nowych biotechnologii do przetwarzania odpadów organicznych. Chodzi o biologiczne suszenie, oczyszczanie i unieszkodliwianie patogenów w odpadach z produkcji zwierzęcej, roślinnej i przetwórstwa rolno-spożywczego. Wykorzystane będą specjalnie wyselekcjonowane szczepy bakterii termofilnych. Nowe technologie zastąpią energochłonne procesy suszenia i sanityzacji parowej procesami biologicznymi i biochemicznymi. Dzięki tym bakteriom czas rozkładu odpadów organicznych w bioreaktorach znacznie się skróci, bez użycia przemysłowych suszarek i urządzeń zasilanych energią elektryczną.
Wprowadzenie nowej technologii zmniejszy ilość odpadów trafiających do środowiska i na składowiska. Rocznie będzie poddawane recyklingowi 20 000 ton odpadów organicznych. Koszty przetwarzania odpadów organicznych zostaną zredukowane, a zużycie energii elektrycznej na przetworzenie każdej tony odpadów zmniejszy się z 720 kWh do 18 kWh. Na rynek trafią nowe produkty, czyli zestawy wyselekcjonowanych bakterii termofilnych i mikroorganizmów, które pozwolą na unieszkodliwianie odpadów organicznych u źródła ich powstawania. Dzięki mobilnym reaktorom czas rozkładu odpadów skróci się o połowę, a powstałą materię będzie można wykorzystać jako bezpieczne źródło azotu do nawożenia upraw roślinnych.
– GRUPA INCO S.A. od wielu lat prowadzi działania zmierzające do ograniczenia zużycia energii w procesach produkcyjnych oraz wykorzystania odpadów jako surowców do produkcji a w szczególności dotyczy to branży nawozowej. Dofinansowanie uzyskane z Krajowego Planu Odbudowy pozwoli na zintensyfikowanie naszych działań w zakresie zastosowania procesów biotechnologicznych zmierzających w kierunku budowy gospodarki o obiegu zamkniętym. Prace badawczo-rozwojowe związane z projektem prowadzone są w bardzo nowoczesnym centrum nowych technologii nawozowych co istotnie zwiększa szansę na osiągnięcie celów wskazanych w naszym projekcie – powiedział Sławomir Józefiak, prezes zarządu Grupy INCO S.A.
Gospodarowanie strumieniami odpadów
Drugim przedsięwzięciem, jakie otrzymało wsparcie ze środków Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności jest „Opracowanie i wdrożenie technologii efektywnego zagospodarowania strumieni odpadów przemysłowych/ produktów ubocznych (OPU) generowanych przez Marma Polskie Folie Sp. z o.o. na potrzeby produkcji wysokojakościowych produktów dla branży budowlanej” zgłoszony przez Marma Polskie Folie Sp. z o.o. Przedsięwzięcie obejmuje prace badawczo-rozwojowe (B+R) w dwóch zadaniach oraz wdrożenie wyników tych prac w firmie MPF. Celem jest opracowanie technologii recyklingu odpadów i produktów ubocznych generowanych przez zakłady Spółki, umożliwiającej osiągniecie wysokiego poziomu zagospodarowania strumieni tych odpadów i produktów ubocznych, a następnie wdrożenie technologii w działalności przedsiębiorstwa Spółki. (OPU) z zakładów MPF, aby zagospodarować co najmniej 90% tych odpadów. Odpady będą wykorzystywane do produkcji geowłóknin igłowanych nietkanych, w których co najmniej 50% surowców będzie pochodzić z recyklingu.
Prace badawcze będą prowadzone w zakładach MPF w Kędzierzynie-Koźlu i Wilkowicach, we współpracy z podwykonawcami. Wdrożenie wyników prac planowane jest w Nowej Dębie (woj. Podkarpackie), gdzie powstanie nowy zakład z dwiema liniami do regranulacji OPU oraz linią do produkcji geowłóknin nietkanych z uszlachetnionego regranulatu.
– Otrzymane dofinansowanie to dla Marma Polskie Folie nie tylko ogromne wyróżnienie, ale przede wszystkim impuls do dalszego rozwoju w duchu innowacji i odpowiedzialności środowiskowej. Naszym nadrzędnym celem jest odejście od linearnego modelu „produkcja–zużycie–utylizacja” na rzecz pełnego wykorzystania potencjału materiałów, które do tej pory traktowano jako bezużyteczne. W Marma Polskie Folie wierzymy, że każde tworzywo można zawrócić do obiegu – przetworzyć, udoskonalić i wykorzystać ponownie. To nie tylko rozwiązanie ekologiczne, ale też ekonomiczne i strategiczne z punktu widzenia nowoczesnego przemysłu Europejskiego – wskazała Marta Półtorak, Prezes Zarządu Marma Polskie Folie Sp. z o.o. – Kluczowym elementem sukcesu tego projektu jest ścisła współpraca Marma Polskie Folie z partnerami naukowymi. Szczególne znaczenie ma wkład zespołu badawczego prof. Mariusza Oleksego z Politechniki Rzeszowskiej, którego wiedza oraz doświadczenie w zakresie inżynierii materiałowej i recyklingu znacząco wspierają proces tworzenia nowych technologii. Ta synergia nauki i przemysłu stanowi model współpracy przyszłości. Jesteśmy przekonani, że ten projekt będzie stanowił faktyczny wkład w rozwój modelu GOZ w Polsce. W naszych Centrach Badawczo Rozwojowych razem z partnerami naukowymi chcemy tworzyć realną zmianę – z korzyścią dla środowiska, gospodarki i przyszłych pokoleń. Realizacja obydwu projektów zaplanowana jest do końca marca 2026 roku.
Druga szansa dla innowacyjnych przedsięwzięć
Narodowe Centrum Badań i Rozwoju już ogłosiło drugi już konkurs KPO GOZ, mający na celu ułatwienie przedsiębiorstwom transformacji w kierunku gospodarki o obiegu zamkniętym. Budżet przeznaczony na wsparcie innowacyjnych przedsięwzięć to 273,5 mln zł. Działanie ponownie realizowane jest ze środków Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności, a instytucją odpowiedzialną za realizację inwestycji jest Ministerstwo Rozwoju i Technologii.
Dofinansowanie w konkursie mogą otrzymać przedsięwzięcia, które obejmują: prace badawczo-rozwojowe w zakresie technologii przyczyniających się do tworzenia rynku surowców wtórnych, finansowanie prac przedwdrożeniowych i wdrożeniowych związanych z wprowadzeniem na rynek rozwiązań opracowanych w ramach przedsięwzięcia oraz finansowanie zakupu infrastruktury B+R. Wdrożenie wyników prac B+R może być sfinansowane w ramach przedsięwzięcia albo ze środków własnych.
Minimalna wartość dofinansowania przedsięwzięcia wynosi 1 mln zł, a maksymalna – 69,2 mln zł. Realizacja przedsięwzięcia musi zakończyć się do 31 października 2026 r. Nabór wniosków o dofinansowanie przedsięwzięć rozpocznie się 31 marca 2025 r. i potrwa do 30 kwietnia 2025 r. (w ostatnim dniu naboru do godz. 16:00).
Konkurs realizowany jest w ramach Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności (KPO) w ramach Reformy: A2.2. Stworzenie warunków do przejścia na model gospodarki o obiegu zamkniętym GOZ – Inwestycja: A2.2.1. Inwestycje we wdrażanie technologii i innowacji środowiskowych, w tym związanych z gospodarką o obiegu zamkniętym.