Wczoraj w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów odbyło się spotkanie Okrągłego Stołu poświęcone ochronie osób po 60. roku życia, zainicjowane przez Minister ds. Polityki Senioralnej, Marzenę Okłę-Drewnowicz. W wydarzeniu udział wzięli przedstawiciele rządu – m.in. wiceministrowie: Katarzyna Nowakowska (Rodzina, Praca i Polityka Społeczna), Michał Gramatyka (Cyfryzacja), Zuzanna Rudzińska‑Bluszcz (Sprawiedliwość), Jurand Drop (Finanse), jak również reprezentanci Policji, Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, Komisji Nadzoru Finansowego, Urzędu Komunikacji Elektronicznej oraz organizacji branżowych i senioralnych. Z ramienia Związku Przedsiębiorstw Finansowych branżę rent dożywotnich reprezentowali: Robert Majkowski, Prezes Funduszu Hipotecznego DOM i Katarzyna Brzeska, Prezes Funduszu Hipotecznego Familia.
Celem spotkania było rozpoczęcie prac nad szerokim programem ochrony seniorów przed nadużyciami i oszustwami. Jak podkreśliła wiceministra sprawiedliwości Zuzanna Rudzińska‑Bluszcz: „Będziemy pracować nad regulacją umowy dożywocia, umowy o odwróconym kredycie hipotecznym, zwanym kredytem senioralnym oraz umowy o funduszach hipotecznych. Brak odpowiednich regulacji prawnych daje nieuczciwym osobom pole do nadużyć”.[1] Ministra Marzena Okła-Drewnowicz wskazała, że seniorzy to grupa szczególnie narażona na oszustwa: „Dlatego potrzebne jest całościowe spojrzenia na kwestię bezpieczeństwa osób starszych i jasnego planu współdziałania w tej kwestii różnych podmiotów. W najbliższym czasie opracujemy pakiet rozwiązań, pod roboczym tytułem „Tarcza seniora”. To jeden z priorytetów polityki senioralnej rządu premiera Donalda Tuska”.[2]
Warto przypomnieć, że rocznie podpisuje się w Polsce ok 18 tys. umów o dożywocie (dane za 20024 rok, Ministerstwo Sprawiedliwości). W tej chwili umowy, na mocy których seniorzy przekazują prawo do nieruchomości w zamian za świadczenia (np. rentę lub opiekę), są regulowane przepisami Kodeksu Cywilnego.
Powstały trzy zespoły robocze
Efektem spotkania w KPRM jest utworzenie trzech zespołów roboczych, z które będą odpowiadać za różne obszary tematyczne:
- Zespół ds. umów „osoba fizyczna – senior” zajmie się regulacjami umów cywilnoprawnych, takich jak dożywocie zawierane między seniorem a osobą prywatną. Dziś to segment pozbawiony nadzoru – a to właśnie tam, według danych Ministerstwa Sprawiedliwości, zawieranych jest aż 99% umów o dożywocie.
- Zespół ds. umów „instytucja finansowa – senior” skoncentruje się na usługach takich jak renta dożywotnia świadczona przez fundusze hipoteczne oraz odwrócony kredyt hipoteczny. Koordynację prac powierzono m.in. Ministerstwu Finansów i ekspertom branżowym.
- Zespół ds. przestępczości na szkodę seniorów podejmie działania m.in. w zakresie oszustw metodą „na wnuczka”, „na policjanta” i wyłudzania danych.
Polacy chcą zmian. 7 na 10 oczekuje nowych przepisów
Z najnowszego badania opinii publicznej przeprowadzonego przez SW Research na zlecenie Funduszu Hipotecznego DOM wynika, że aż 70,7% Polaków uważa, iż państwo powinno pilnie uregulować kwestie przekazywania mieszkania w zamian za rentę lub opiekę. W grupie wiekowej 50+ poparcie wynosi aż 77%. Poparcie dla specjalnej, dedykowanej tej usłudze ustawy dominuje w każdej grupie społecznej: 72,4% kobiet i 68,7% mężczyzn popiera powstanie takich regulacji. Największe poparcie wyrażają osoby powyżej 50. roku życia – nawet 77%. Również w najmniejszych miejscowościach (do 20 tys. mieszkańców) 75% badanych uznaje, że taka ustawa jest potrzebna. W dużych miastach (200–500 tys. mieszkańców) to ponad 73%, a w metropoliach (powyżej 500 tys.) – ponad 68%.[3]
Komentarz Roberta Majkowskiego, Prezesa Funduszu Hipotecznego DOM
Z uznaniem i wielkimi nadziejami przyjmujemy decyzję o powołaniu zespołów roboczych i rozpoczęciu prac nad kompleksowymi rozwiązaniami legislacyjnymi. Cieszymy się, że jako przedstawiciele Związku Przedsiębiorstw Finansowych mogliśmy uczestniczyć w spotkaniu w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów. Szczególnie istotne jest dla nas to, że jeden z zespołów skupi się na umowach zawieranych pomiędzy osobami fizycznymi a seniorami – to obszar najbardziej narażony na nadużycia. Jednocześnie powołanie drugiego zespołu, odpowiedzialnego za analizę i regulację usług świadczonych przez profesjonalne instytucje finansowe, w tym fundusze hipoteczne, to krok we właściwym kierunku.
To ważne rozróżnienie – relacja z instytucją finansową różni się od tej z osobą prywatną: inny jest przebieg procesu, obowiązujące standardy, poziom nadzoru i systemy zabezpieczeń. Fundusze hipoteczne już dziś funkcjonują w oparciu o kodeks etyczny, dysponują przejrzystą strukturą prawną, doświadczeniem, wiedzą, odpowiednim kapitałem i jasnymi zasadami współpracy. Mimo to nadal brakuje konkretnych przepisów regulujących ten segment rynku. Mamy nadzieję, że wspólnie uda się nie tylko wypracować, ale przede wszystkim wdrożyćrozwiązania, które zwiększą bezpieczeństwo seniorów i wprowadzą większą przejrzystość na rynku.
[1] https://www.gazetaprawna.pl/wiadomosci/artykuly/9817915,seniorzy-maja-byc-lepiej-chronieni-przed-oszustwami-ruszyly-prace-nad.html
[2] Tamże.
[3] Badanie opinii SW Research na zlecenie Funduszu Hipotecznego DOM przeprowadzone na reprezentatywnej grupie Polaków w dniach 12-15 maja. Metodologia: Omnibus. N=800.