W 2021 roku Ośrodek Przetwarzania Informacji – Państwowy Instytut Badawczy(OPI PIB) wygrał konkurs na opracowanie i wdrożenie narzędzia, które umożliwia w łatwy i szybki sposób wykrywanie niedozwolonych zapisów w umowach konsumenckich. Rozwiązanie OPI PIB od kilku lat wspiera pracowników Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK). System ARBUZ, opracowany przez zespół AI LAB z OPI PIB , to przykład praktycznego wykorzystania sztucznej inteligencji do analizy umów B2C pod kątem klauzul niedozwolonych. Wykorzystuje on modele typu transformer i metody wyszukiwania informacji, aby zautomatyzować cały proces – od analizy treści, po generowanie pism. Narzędzie OPI PIB wzbudziło także zainteresowanie Komisji Europejskiej, która rozważa rozszerzenie zastosowania systemu ARBUZ w państwach Unii Europejskiej. Trwają rozmowy i wstępne prace w tym kierunku.
Sztuczna inteligencja wspiera pracę urzędników
Kilka lat temu Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zorganizował konkurs „Wykonanie oprogramowania wykorzystującego AI do analizy tekstowej wzorców umów stosowanych w obrocie konsumenckim pod kątem wyszukiwania niedozwolonych klauzul we wzorcach umów w relacji B2C”. Konkurs zorganizowano w ramach projektu „Artificial Intelligence for Consumer Protection Empowerment”, współfinansowanego ze środków UE. Celem inicjatywy UOKiK było przygotowanie narzędzia AI, które mogłoby w znaczący sposób przyczynić się do zwiększenia efektywności i skuteczności wykrywania potencjalnych naruszeń praw konsumentów. Projekt był odpowiedzią na zidentyfikowaną potrzebę przyspieszenia procesu analizy dużej ilości danych przetwarzanych przez urząd pod kątem wykrywania klauzul abuzywnych, a także zautomatyzowania czynności, które mogą być wykonywane przy wykorzystaniu sztucznej inteligencji. Narzędzie znacznie usprawniło weryfikację umów, ale ostatecznie to zawsze pracownik UOKiK decyduje, czy w danej sprawie zasadna jest interwencja urzędu.
Narzędzie OPI PIB popularne w Europie
Sztuczna inteligencja znacząco ułatwia identyfikację klauzul niedozwolonych w umowach konsumenckich. Dzięki analizie języka naturalnego, AI potrafi szybko rozpoznać niewłaściwe sformułowania. Automatyzacja całego procesu pozwala na oszczędność czasu i kosztów. Za pomocą systemu ARBUZ pracownik UOKiK może szybko zweryfikować umowę jeszcze przed wpłynięciem ewentualnej skargi od konsumenta.
– Jestem dumny, że system ARBUZ opracowany w AI Labie OPI PIB, został doceniony w Europie. Dostaliśmy wiele gratulacji za opracowanie tego narzędzia, które wspiera budowanie bardziej przejrzystych i sprawiedliwych relacji między konsumentami a przedsiębiorcami. Naszym systemem zainteresowała się Komisja Europejska. Jesteśmy już po pierwszych rozmowach w Brukseli. Mam nadzieję, że wkrótce urzędy z innych państw UE będą mogły zaimplementować system OPI PIB – mówi dr hab. inż. Jarosław Protasiewicz, dyrektor Ośrodka Przetwarzania Informacji – Państwowego Instytutu Badawczego.
– Nasz system, to dobry przykład wykorzystania sztucznej inteligencji do realizacji zadań, które człowiekowi zajmują dużo czasu. Umożliwia on analizę dużej liczby dokumentów jednocześnie, co dla człowieka byłoby czasochłonne. Dzięki jego implementacji, pracownicy mają więcej czasu na inne obowiązki. System pomaga efektywnie eliminować praktyki niezgodne z prawem. Sztuczna inteligencja pomaga więc jeszcze lepiej chronić prawa konsumentów w Polsce. A mam nadzieję, że już wkrótce w całej Europie – dodaje dr inż. Marek Kozłowski, kierownik AI Labu w Ośrodku Przetwarzania Informacji – Państwowym Instytucie Badawczym.
System ARBUZ to nie jedyne narzędzie wykorzystujące sztuczną inteligencję, które Ośrodek Przetwarzania Informacji – Państwowy Instytut Badawczy opracował w celu ochrony praw konsumentów. Eksperci OPI PIB wraz z naukowcami z Instytutu Podstaw Informatyki Polskiej Akademii Nauk (IPI PAN) zaprojektowali system informatyczny ANSI i rozwijają go w ramach programu INFOSTRATEG III (NCBiR). Będzie on służył do identyfikowania opinii konsumentów na temat bezpieczeństwa produktów i ich jakości, z uwzględnieniem dual quality.