Wakacje mają być czasem wypoczynku i regeneracji. Jednak aż 64%3 osób deklaruje, że po urlopie czują się… bardziej zmęczone i zdekoncentrowane niż przed wyjazdem – wynika z badań przeprowadzonych przez uniwersytet LLU, USA. Presja idealnego wypoczynku, rozregulowany sen i stres związany z powrotem do pracy sprawiają, że wakacje zamiast regenerować – obciążają psychicznie i fizycznie.
Przemęczenie wakacyjne, często określane jako zespół napięcia pourlopowego, to powszechny stan, w którym organizm i umysł doświadczają trudności w powrocie do codziennego rytmu po okresie relaksu. Może objawiać się zmęczeniem, stresem, irytacją, a nawet depresją.
„Paradoksalnie, czas wakacji, który z założenia ma służyć regeneracji, coraz częściej prowadzi do przeciążenia psychicznego i fizycznego”. – mówi Maciej Mazurek, założyciel platformy telemedycznej Radamed. – „Na naszej platformie notujemy wzrost liczby konsultacji dotyczących bezsenności, przewlekłego zmęczenia czy problemów adaptacyjnych po powrocie z urlopu. To pokazuje, że zespół przemęczenia wakacyjnego to realne zjawisko, które wymaga nie tylko większej świadomości społecznej, ale także szybkiego dostępu do profesjonalnej pomocy”
Zmęczenie powakacyjne dotyka wielu osób po urlopie i ma realny wpływ na naszą motywację, nastrój oraz produktywność w pracy. Często nazywane jest Post-Holiday Tension lub PHT – to uczucie smutku i apatii, które pojawia się po powrocie z wakacji. Choć jest to powszechne zjawisko, nie traktuje się go jako chorobę kliniczną.
Innym ciekawym terminem jest Leisure Sickness – zjawisko wprowadzony przez holenderskiego psychologa Ad Vingerhoetsa. Odnosi się do fizycznych dolegliwości, takich jak bóle głowy czy zmęczenie, które pojawiają się w czasie wolnym, kiedy teoretycznie powinniśmy się regenerować. To wyjątkowa reakcja organizmu na zakończenie okresu chronicznego stresu.[i]
Badania pokazują, jak powszechne jest to zjawisko – 64 proc. osób przyznaje, że odczuwa zmęczenie pourlopowe, a 87 proc. pracowników czuje lęk przed powrotem do pracy po urlopie. To wyzwanie, które nie tylko wpływa na nasze samopoczucie, ale również efektywność zawodową. Świadomość tego, jak różnorodne mogą być nasze odczucia po wakacjach, może pomóc w lepszym zarządzaniu tym okresem przejściowym.[ii]
Zespół napięcia pourlopowego – kiedy urlop nie wystarcza
W teorii wracamy z urlopu wypoczęci, pełni energii i gotowi stawić czoła nowym wyzwaniom. W praktyce? Często dopiero po powrocie zaczynamy czuć prawdziwe zmęczenie. Zderzenie z codziennością bywa brutalne – pełna skrzynka mailowa, niezałatwione sprawy i oczekiwania, że od razu „wskoczymy” na pełne obroty. To właśnie moment, w którym zaczyna się przemęczenie wakacyjne.
Gdy umysł nie nadąża za kalendarzem
Zbyt szybki powrót do intensywnego rytmu pracy po odpoczynku może skutkować tymczasowym kryzysem adaptacyjnym. Niepokój, spadek nastroju, problemy ze snem czy trudność w skupieniu się – to częste objawy. Jeśli taki stan przeciąga się dłużej niż dwa tygodnie, warto zwrócić na to szczególną uwagę – może to być sygnał głębszego problemu, jak np. depresja sezonowa lub początek wypalenia zawodowego.
Jesienne i zimowe miesiące, które nierzadko przypadają na powroty z wakacyjnych wyjazdów, dodatkowo utrudniają adaptację. Mniej słońca oznacza niższy poziom energii i podatność na spadki nastroju. A jeśli już wcześniej byliśmy przeciążeni – powrót do pracy może zadziałać jak ostatnia kropla.
Ciało mówi „stop”
Przemęczenie po urlopie nie pozostaje też bez wpływu na zdrowie fizyczne. Brak regeneracji, napięcie i stres mogą manifestować się w ciele: bólem głowy, napięciem mięśniowym, dolegliwościami żołądkowymi czy przewlekłym zmęczeniem. To nie są „fanaberie” – to realne sygnały zespołu napięcia pourlopowego. A jeśli ignorujemy je zbyt długo, ryzykujemy rozwój poważniejszych problemów zdrowotnych, w tym chorób serca.
Zmęczeni, niezaangażowani, gotowi… odejść?
Zmęczenie po urlopie ma także swoje konsekwencje dla pracy – i to niebagatelne. Aż 40 proc. pracowników przyznaje, że po wakacjach trudno im się skupić. Prawie jedna trzecia ma niższą satysfakcję z pracy, a 30 proc. spóźnia się lub bierze więcej dni wolnych. Co ciekawe, ponad połowa osób (aż 57 proc.) rozważa w tym czasie zmianę pracy. To mówi wiele o tym, jak bardzo brak odpowiedniego wsparcia po powrocie może wpływać na nasze nastawienie i motywację.[iii]
Dlaczego to ważne nie tylko dla Ciebie, ale i dla całej firmy
Zespół napięcia pourlopowego nie jest wyłącznie indywidualnym problemem. Badania pokazują, że dobrze przeżyty urlop – i odpowiednio zaopiekowany powrót do pracy – mogą wpływać pozytywnie na całe zespoły, a nawet na ogólny dobrostan społeczny. Z kolei brak wsparcia i przeciążenie po urlopie może prowadzić do spadku efektywności, większej rotacji pracowników, a w dłuższej perspektywie – do wypalenia i absencji.
Dla pracodawców to wyraźny sygnał: wsparcie pracownika po urlopie nie jest luksusem ani „miłym dodatkiem”, ale strategiczną inwestycją. To sposób na budowanie odpornego, zaangażowanego zespołu, który nie tylko wraca z wakacji, ale naprawdę z nich korzysta – i to z korzyścią dla wszystkich.
Zespół napięcia pourlopowego, choć często bagatelizowany, może być sygnałem ostrzegawczym dla naszego zdrowia psychicznego.
Coraz częściej już kilka dni po powrocie z urlopu zgłaszają się do nas osoby na teleporady – skarżą się na bezsenność, rozdrażnienie, bóle głowy i trudności z koncentracją. To często nie efekt choroby, a rozregulowanego rytmu dnia i powrotu do obowiązków bez chwili na adaptację. Dlatego po wakacjach warto stopniowo wracać do stałych pór snu, ograniczyć kofeinę, unikać ekranów wieczorem i zadbać o spokojną aktywność fizyczną. Jeśli objawy utrzymują się ponad tydzień – podkreśla lekarz współpracujący z Radamed – nie warto zwlekać z konsultacją lekarską.
Dlaczego to takie ważne? Bo przemęczenie po urlopie to nie tylko osobista sprawa. Badania pokazują, że przekłada się też na naszą pracę – spada koncentracja, rośnie liczba spóźnień i zwolnień lekarskich, a co czwarty pracownik myśli o rzuceniu pracy. Zmęczony zespół to kosztowny zespół – dla firm, HR-u i całej gospodarki.
Tabela 1: Statystyki Wpływu Przemęczenia Wakacyjnego na Pracowników
| Obszar Wpływu | Odsetek Pracowników Dotkniętych Problemem (Średnio) | Różnice Między Płciami (Mężczyźni vs. Kobiety) | Źródła |
| Trudności z koncentracją | 40% | Mężczyźni: 42%, Kobiety: 38% |
[iv] |
| Zwiększone spóźnienia/absencje | 30% | Brak danych dot. płci | |
| Niższa satysfakcja z pracy | 29% | Brak danych dot. płci | |
| Rozważanie odejścia z pracy po urlopie | 57% | Mężczyźni: 62.68%, Kobiety: 51.13% |
|
| Uczucie lęku przed powrotem do pracy | 87% | Brak danych dot. płci | 4 |
Co zrobić, by zmniejszyć ryzyko zespołu przemęczenia wakacyjnego?
Zanim wyjedziesz na urlop, warto zaplanować go z głową, bez presji perfekcji. Czas na odpoczynek to nie tylko chwila relaksu, ale także moment na regenerację, która będzie miała realny wpływ na Twoje zdrowie i samopoczucie po powrocie. Dobrym pomysłem jest zostawienie sobie dnia bufora – tak, by po powrocie nie pędzić od razu na pełnych obrotach.
Po urlopie kluczowe będzie wprowadzenie prostych rytuałów, które pomogą Ci odzyskać równowagę. Regularny sen, zdrowa dieta i aktywność fizyczna to fundamenty, które wspomogą Twoje ciało i umysł w procesie adaptacji. Jeśli po kilku dniach nie poczujesz się lepiej, warto skonsultować się z lekarzem. Teleporady są teraz łatwym i wygodnym rozwiązaniem, które pozwala na szybką diagnozę i pomoc bez konieczności wychodzenia z domu. Maciej Mazurek podkreśla: „Zdalna konsultacja to wygodne i szybkie narzędzie, które pozwala na uzyskanie wsparcia lekarskiego w chwilach, gdy nie możemy udać się do gabinetu. Dzięki telemedycynie, pracownicy nie muszą czekać na wolny termin w przychodni, co pozwala na szybsze odzyskanie równowagi psychicznej i fizycznej po stresującym okresie po urlopie.”
Pamiętaj, że nie ma jednej definicji idealnego urlopu. To Ty decydujesz czy chcesz aktywnie spędzać czas, czy wolisz odpoczywać w spokoju własnego domu. Kluczem jest, aby wyjazd – niezależnie od formy – rzeczywiście dawał Ci przestrzeń do regeneracji, a nie stresu.
Również dla pracodawców i działów HR warto wprowadzać proaktywne rozwiązania, które pomogą pracownikom w łagodnym przejściu po urlopie. Elastyczność w godzinach pracy, możliwość pracy zdalnej, czy brak spotkań w pierwszych dniach po powrocie – te proste zmiany mogą zdziałać cuda. Ważne, by pamiętać o stopniowym wprowadzaniu obowiązków i zapewnieniu przestrzeni do nadrobienia zaległości bez dodatkowego stresu.
Stworzenie wspierającej kultury organizacyjnej, która rozumie i reaguje na potrzeby pracowników, to klucz do budowania zdrowej, produktywnej i odpornej siły roboczej. To zmiana, która ma sens – zarówno na poziomie indywidualnym, jak i organizacyjnym. Odpowiednia troska o powrót po urlopie to inwestycja, która zwróci się w postaci zaangażowania i dobrostanu pracowników.
[i] The Post-Vacation Blues | Psychology Today
https://www.psychologytoday.com/us/blog/imperfect-spirituality/202408/the-post-vacation-blues
[ii] Post-Holiday Blues: What It Is and How to Cope – Psych Central, https://psychcentral.com/lib/how-to-manage-post-holiday-depression
[iii] The Unwanted Souvenir: Post-Vacation Blues [2023 Study] | https://passport-photo.online/blog/post-vacation-blues/
[iv] The Unwanted Souvenir: Post-Vacation Blues [2023 Study], https://passport-photo.online/blog/post-vacation-blues/