Ścieżka SMART to jeden z najatrakcyjniejszych konkursów w ramach Programu FENG na lata 2021-2027. Konkurs skierowany jest do projektów charakteryzujących się wysokim stopniem innowacyjności (co najmniej w skali kraju). W drugim tygodniu maja zakończył się pierwszy nabór wniosków. Ich liczba obrazuje, jak duży jest głód dotacji wśród polskich firm. W PARP, w naborze dla mikro małych i średnich firm, wpłynęło 1540 wniosków o dofinansowanie na łączną kwotę ponad 15 mld zł, co pawie 4 krotnie przewyższa założoną alokację. W NCBR, który prowadzi nabór dla dużych firm, złożono 134 wnioski o dofinansowanie projektów na łączną kwotę dofinansowania 2 mld zł, czyli prawie 3 razy więcej, niż jest dostępne w konkursie.
Dlaczego SMART jest tak atrakcyjny? Po pierwsze ze względu na to, że jest jednym z pierwszych konkursów skierowanych do szerokiego spektrum firm z terenu całego kraju. Umożliwia finansowanie projektów kompleksowych, elastycznie dopasowanych do potrzeb rozwojowych przedsiębiorstwa. Co więcej, składane projekty nie muszą być linearne, czyli dotyczyć jednego produktu czy też procesu od pomysłu do wprowadzenia na rynek. Zakresy działań mogą obejmować wiele, niepołączonych ze sobą modułów, które są elastycznie dobierane. Wystarczy, że wszystkie potrzeby będą wynikały ze strategii rozwojowej danej firmy.
Ścieżka SMART pozwala zaspokoić wiele potrzeb, stanowi więc ogromną szansę dla firm pomimo wyzwań, jakie są stawiane przed wnioskodawcami, m.in. obszernej, kilkusetstronicowej dokumentacji czy zmiany dokumentacji podczas trwania naboru.
Na skróty:
Konstrukcja Programu
Każdy złożony wniosek może się składać od jednego do sześciu modułów, takich jak: prace B+R, rozwój infrastruktury B+R, wdrożenie innowacji, transformacja cyfrowa, inwestycje w zazielenienie przedsiębiorstwa, internacjonalizacja czy też podnoszenie kompetencji kadr. W ramach każdego modułu można zakwalifikować określone koszty oraz własne poziomy dofinansowania, zależne od wielkości firmy, miejsca realizacji modułu, rodzaju kosztu. Moduły mogą być łączone dowolnie, poza jednym zastrzeżeniem: dla dużych przedsiębiorstw moduł prac badawczych jest obowiązkowy. Firmy z sektora MŚP muszą wybrać jeden obowiązkowych modułów jakimi są moduł B+R oraz wdrożenie innowacji.
Moduł B+R
W module B+R dofinansowanie przeznaczone jest na prowadzenie prac badawczo-rozwojowych. Przedsiębiorstwa mogą dofinansować m.in. wynagrodzenia personelu, koszty wykorzystania aparatury, materiały do badań. Badania mogą być zlecane podwykonawcom. Rezultatem osiągniętym po zakończeniu prac powinna być zmiana procesowa lub produktowa, innowacyjna co najmniej w skali kraju. Firmy muszą wykazać lepsze parametry czy funkcjonalności produktu w stosunku do istniejących na rynku krajowym. Wsparciu podlegać może kompleksowy proces badawczy – od pierwszej koncepcji produktu do wytworzenia rozwiązania gotowego do wdrożenia lub tylko fragment procesu badawczego. Dotacja jest w tym module przeznaczona na materiały, wynagrodzenia, usługi badawcze, leasing aparatury. Dofinasowanie może być uzupełnione kredytem obrotowym.
Moduł wdrożenie innowacji
Moduł ten obejmuje dofinansowanie wdrożenia w przedsiębiorstwie wyników prac B+R, jakimi firma dysponuje – co oznacza wprowadzenie do oferty nowego produktu albo wdrożenie nowego bądź ulepszonego procesu. Tutaj też minimalnym poziomem innowacyjności jest rynek krajowy. Wsparcie w tym module udzielane jest w formie dotacji warunkowej, która częściowo podlega zwrotowi. Zwrot jest tym mniejszy, im większy jest sukces projektu, czyli im więcej przychodów osiągnęła firma, dzięki realizacji zaplanowanych w module zadań. Dofinansowanie obejmuje szeroki zakres działań, w tym budowę lub modernizację obiektów i zakup sprzętu. Wszystkie wydatki muszą być związane z celem, jakim jest poszerzenie oferty produktowej lub zmiana sposobów produkcji. Firma otrzyma tutaj dotację zarówno na budowę, jak i zakup linii produkcyjnych oraz oprogramowanie. Doskonałym uzupełnieniem może być tutaj finansowanie inwestycyjne.
Moduł infrastruktura B+R
Zakres tego modułu umożliwia dofinansowanie utworzenia lub rozbudowy centrum badawczo-rozwojowego, czyli wyodrębnionej jednostki organizacyjnej, która będzie realizować badania w firmie na wybudowanej i zakupionej infrastrukturze. Zakres badań musi zostać opisany w tzw. agendzie badawczej, która jest planem przedsiębiorcy, wnioskującego o realizację tego modułu. Badania muszą doprowadzić do powstania innowacyjnych na skalę kraju procesów czy produktów. W tym module dofinansowane są zarówno koszty budowlane, jak i koszty aparatury naukowo-badawczej.
Moduł cyfryzacja
Moduł związany jest z transformacją cyfrową firm. Co istotne, wymagany w nim poziom innowacji jest niższy niż w wymienionych powyżej. Wystarczy, że rozwiązania produktowe czy procesowe będą nowe dla danej firmy. W module można ponosić wydatki na podniesienie cyberbezpieczeństwa. Dofinansowanie może być przeznaczone na wiele rodzajów kosztów – od modernizacji obiektów poprzez zakup sprzętu, do usług doradczych.
Moduł zazielenienie
Moduł pozwala na sfinansowanie szerokiego spektrum działań z zakresu transformacji energicznej, gospodarki obiegu zamkniętego, zmniejszenia emisji produkcji, ograniczenia w zakresie zużycia surowców czy też tzw. ekodesign-u, czyli projektowania z uwzględnieniem wpływu produktu czy procesu na środowisko. Zakres działań jest szeroki, a możliwe koszty kwalifikowane mogą być bardzo indywidualne, w zależności od tego, jakie są zidentyfikowane potrzeby i np. czy chcemy dostosować firmę do obowiązujących norm środowiskowych, czy przygotować ją do takich, które dopiero będą wprowadzone. Co więcej, mogą tu być dotowane działania z zakresu oceny cyklu życia czy śladu węglowego produktu. Wymagany minimalny poziom innowacji, tak jak w przypadku cyfryzacji, to poziom firmy realizującej projekt czyli rozwiązanie musi być nowe dla danej firmy, nie dla całego rynku, na którym funkcjonuje.
Trzy powyższe moduły zawierają zarówno dofinansowanie wydatków typowo inwestycyjnych, jak również finansowanie usług – doradczych i badawczych.
Moduł kompetencje
Moduł umożliwia dofinansowanie kadr firmy, w zakresach tematycznych powiązanych z innymi modułami. Mamy więc możliwość nie tylko przeprowadzić inwestycje, ale również poszerzyć wiedzę pracowników i dzięki temu zwiększyć szansę na powodzenie działań zaplanowanych w poszczególnych modułach. Tematyka i zakres szkoleń powinny wynikać z rodzaju modułów realizowanych w projekcie.
Moduł internacjonalizacja
Moduł ten jest odpowiedzią na potrzeby w zakresie dofinansowania procesu zdobywania nowych rynków zagranicznych i promocję produktów na tych rynkach. Możliwe jest np. dofinansowanie udziału przedsiębiorcy w targach i kosztów uzyskania ochrony własności przemysłowej za granicą.
Warto pamiętać, że elementem wniosku o dofinansowanie jest opracowanie modelu finansowego, uwzględniającego źródła finansowania projektu oraz założenia kosztów i przychodów, jakie będą generowane podczas jego realizacji.
Kto i kiedy może ubiegać się o wsparcie
Obecny nabór dla projektów składanych zarówno przez przedsiębiorstwa duże, małe i średnie, jak i mikro firmy, wystartował 10 maja i potrwa do 30 czerwca. W 2023 roku oraz w pierwszym kwartale przyszłego planowane jest jeszcze kilka naborów dla samodzielnych wnioskodawców lub realizowanych w konsorcjach. Miejmy nadzieję, że wraz z upływem czasu niewiadomych i wątpliwości co do możliwości programu będzie coraz mniej, gdyż wydaje się, że jest to optymalny program na firm, które myślą o kompleksowym rozwoju.
Kinga Ladachowska, ekspertka Centrum kompetencji funduszy unijnych w Banku Millennium
