Debata na temat korzyści wynikających z członkostwa w Unii Europejskiej przybiera różne formy. Jednym z jej stałych punktów jest natomiast rozmowa o funduszach unijnych i środkach, które dzięki temu trafiły bezpośrednio do naszego kraju. To bez wątpienia jedna z najważniejszych korzyści odnoszonych przez Polskę. Jej cele są przy tym zróżnicowane, a skupiają się w głównej mierze na wspieraniu rozwoju polskich przedsiębiorstw, instytucji i regionów oraz dbaniu o środowisko naturalne. W szerszej skali przekładają się na zwiększenie innowacyjności całej gospodarki oraz polepszenie standardu życia obywateli. Warto dowiedzieć się więcej na temat funduszy unijnych oraz wynikających z nich korzyści.
Na skróty:
Fundusze unijne: kompleksowe dane
Chociaż zwykle rozmowy u funduszach unijnych sprowadzają się do podawania samych liczb, w rzeczywistości to zdecydowanie bardziej rozbudowane zagadnienie, a finalne kwoty są wynikiem podejmowania tysięcy mniejszych inicjatyw. Jest to także ich olbrzymia zaleta: ze środków mogą korzystać większe i mniejsze podmioty gospodarcze, organizacje, a nawet osoby prywatne. Środki pochodzą natomiast ze zróżnicowanych funduszy i są dystrybuowane w ramach programów. Z tego względu warto zadbać także o wiedzę na temat środków pochodzących z kasy UE. Może stać się to przepustką od uzyskania realnego wsparcia. Znakomitym kompendium wiedzy okaże się przygotowany przez ALEO.com e-book „Fundusze europejskie. Poradnik”. Eksperci przedstawiają w nich krok po kroku najważniejsze informacje na temat funduszy z UE i uczą, w jaki sposób i na jakich zasadach można z nich korzystać.
Ile środków z UE otrzymała Polska?
Zasadniczą rolę w dystrybucji środków odgrywają perspektywy finansowe, określane przez Radę Europejską na okres 5-7 lat. To właśnie te ustalenia, decydujące o dysponowaniu środkami, są najważniejsze dla państw członkowskich. Aktualna perspektywa finansowa, obowiązująca w latach 2014-2020, właśnie dobiega końca. Polska była jej największym beneficjentem. Otrzymała łącznie 86,11 miliarda euro (19,1% środków). Drugie miejsce zajęły Włochy (44,45 miliarda euro; 9,91% całości), a trzecie Hiszpania (39,88 miliarda euro; 9,85%). Również w następnej perspektywie budżetowej, planowanej na lata 2021-2027, Polska ma otrzymać największe środki. Łącznie z funduszem odbudowy po pandemii COViD-19 ma być to 159 mld euro.
W jaki sposób środki trafiają do państw?
Za dystrybucją środków w ramach funduszy unijnych stoi odpowiedni system. Jego podstawą są fundusze. Wśród nich decydującą rolę odgrywają:
- Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (EFRR),
- Europejski Fundusz Społeczny (EFS),
- Fundusz Spójności (FS).
Ich liczba jest jednak większa, odnoszą się przy tym do bardziej wyspecjalizowanych sektorów lub odpowiadają na konkretne problemy. Oprócz nich środki unijne oferują również programy finansowe i inne instrumenty finansowe.
Rodzaje funduszy unijnych
Decydujące znaczenie dla szybkiego rozwoju Polski w ostatnich latach ma Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego, którego misją jest wzmacnianie spójności gospodarczej i społecznej wewnątrz Unii Europejskiej. W jego ramach przeprowadzane są największe projekty m.in. związane z rozwojem infrastruktury, ochrony środowiska, badań naukowych czy inwestycji w nowe technologie. Środki z Funduszu Spójności trafiają natomiast do państw, których dochód narodowy brutto w przeliczeniu na mieszkańca jest niższy niż 90% średniej dla całej Unii. Jego celem jest wyrównywanie dysproporcji gospodarczych i promocja zrównoważonego rozwoju. Europejski Fundusz Społeczny odpowiada za wspieranie zatrudnienia oraz promocję spójności gospodarczej i społecznej. Z punktu widzenia Polski ważną rolę odgrywa również Europejski Fundusz Rolny na Rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich, którego zadaniem jest wsparcie rolnictwa oraz ochrony środowiska naturalnego.
Z czego wynika taki podział środków?
Główną motywacją przyświecającą autorom planów budżetowych jest wyrównywanie różnic pomiędzy państwami członkowskimi. W związku z tym regiony podzielono ze względu na poziom rozwoju gospodarczego. Te, których PKB jest niższe od 75% średniego poziomu unijnego, uznawane są za słabo rozwinięte. Regiony plasujące się pomiędzy 75 i 90% średniego PKB UE są klasyfikowane jako średnio rozwinięte, a pozostałe jako bardziej rozwinięte. Duże transfery środków do Polski wynikają w głównej mierze ze znalezienia się kraju w tej pierwszej grupie. Wyjątek stanowi województwo mazowieckie.
Jak wydawane są środki?
Perspektywa finansowa 2014-2020 była realizowana poprzez 6 programów operacyjnych, za których realizację odpowiadało Ministerstwo Rozwoju, oraz 16 programów regionalnych prowadzonych przez Urzędy Marszałkowskie konkretnych województw. Aby umożliwić osiągnięcie celów stawianych przed środkami z budżetu UE, ustalono osie priorytetowe, a także działania i poddziałania. Zdecydowana większość funduszy trafiających do Polski na szczeblu krajowym (59.92%) wsparła Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko. Drugie miejsce zajął Program Operacyjny Inteligentny Rozwój (18.47%), a trzecie Program Operacyjny Wiedza Edukacja Rozwój (10.44%).
