Zdaniem przewodniczącej UE najlepszym narzędziem do realizacji nowego Planu Marshalla jest wieloletni budżet UE (WRF). W związku z pandemią i jej konsekwencjami projekt unijnego budżetu musi wyglądać inaczej niż obecna propozycja.
–
Inwestycje państw do unijnej kasy mają stanowić gigantyczny impuls dla gospodarki i równocześnie źródło większej solidarności pomiędzy państwami członkowskimi na pokolenia. Dotychczasowa pomoc uruchomiona przez KE i państwa członkowskie sięga w sumie ok. 2,8 bln euro. Pozostałe środki z rocznego unijnego budżetu, KE postanowiła przeznaczyć na instrument ratunkowy, który pomoże zabezpieczyć niezbędny sprzęt medyczny i zwiększyć skalę badań – zauważa Kinga Grafa, dyrektorka biura Lewiatana w Brukseli.
Von der Leyen podkreśliła, że dotychczasowe priorytety KE, czyli digitalizacja, dekarbonizacja i wzmacnianie gospodarki, nie ulegną zmianie. Nowy Plan Marshalla pomoże zbudować bardziej nowoczesną, zrównoważoną Europę, zdolną do szybkiej reakcji i odporną na wstrząsy.
Poniżej przedstawiamy listę programów, które do tej pory w zaproponowała Komisja Europejska.
1. 13 marca Komisja zaproponowała pierwszy zestaw środków, które zostały zatwierdzone przez Radę Europejską 17 marca, w tym ustanowienie wartej 37 miliardów euro inicjatywy w zakresie reagowania na epidemię koronawirusa (CRII) udzielającej wsparcia służbie zdrowia, rynkowi pracy i MŚP. Polsce przysługuje w sumie 7,4 mld euro (tabelka str. 8).
Adam Dorywalski, ekspert ds. UE:„1,1 mld euro Polska dostanie w pierwszej transzy, wynoszącej dla całej Unii 8 mld euro. Są to pieniądze, których Polska w ramach przyznanych funduszy UE nie wykorzystała i wróciłyby do budżetu UE, gdyby nie nadzwyczajne środki przyjęte przez Komisję. Pozostała część transzy tj. 6,3 mld euro (część 29 mld euro dla całej UE) będzie wypłacona, kiedy Polska zużyje pierwszą. Te pieniądze i bez nadzwyczajnych środków Polska mogłaby wydać w ramach Europejskich Funduszy Strukturalnych i Inwestycyjnych, ale na inne cele nie związane z koronawirusem.”. 26 marca Parlament Europejski głosował prawie jednogłośnie za wnioskami Komisji. Rada UE przyjęła pakiet w dniu 30 marca 2020 r., który wszedł w życie 1 kwietnia 2020 r.
2. CRII został uzupełniony 2 kwietnia wnioskiem Komisji o inicjatywę w zakresie reagowania na epidemię koronawirusa plus (CRII +) , która wprowadza nadzwyczajną elastyczność, aby umożliwić w pełni wykorzystanie środków Europejskich Funduszy Strukturalnych i Inwestycyjnych.
Elastyczność ta polega na możliwości transferu między trzema funduszami polityki spójności (Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego, Europejski Fundusz Społeczny i Fundusz Spójności), a także kategoriami regionów i zakresów tematycznych. Będzie także istniała możliwość uzyskania 100% stawki współfinansowania UE bez konieczności wkładu własnego na lata 2020-2021.
3. 2 kwietnia Komisja zaproponowała także nowy tymczasowy instrument o wartości do 100 miliardów euro na ochronę miejsc pracy i osób zatrudnionych – SURE .
Nowy instrument tymczasowego wsparcia w celu zmniejszenia ryzyka bezrobocia w sytuacji awaryjnej (po ang. Support to mitigate Unemployment Risks in an Emergency tj. w skrócie SURE) ma na celu ochronę miejsc pracy i pracowników dotkniętych pandemią koronawirusa. Powinien zapewnić pomoc finansową w formie pożyczek udzielonych państwom członkowskim na korzystnych warunkach w wysokości do 100 mld EUR. Pożyczki te pomogą państwom członkowskim poradzić sobie z nagłym wzrostem wydatków publicznych w celu zachowania zatrudnienia. W szczególności pożyczki te pomogą państwom członkowskim pokryć koszty bezpośrednio związane z utworzeniem lub przedłużeniem krajowych programów pracy krótkoterminowej oraz innymi podobnymi działaniami które podjęły dla osób prowadzących działalność na własny rachunek w odpowiedzi na obecną pandemię koronawirusa.
4. Ponadto, w ramach budżetu UE, wykorzystane zostaną istniejące instrumenty wsparcia płynności MŚP, uzupełniając w ten sposób środki podjęte na szczeblu krajowym.
Komisja udostępni na przestrzeni najbliższych tygodni 1 mld EUR z budżetu UE, jako gwarancję dla Europejskiego Funduszu Inwestycyjnego, poprzez istniejące programy COSME i Innovfin. Dzięki takiej dodatkowej gwarancji UE, Europejski Fundusz Inwestycyjny zachęci banki do zapewnienia płynności MŚP i spółkom o średniej kapitalizacji. Oczekuje się, że uruchomi to 8 mld EUR finansowania kapitału obrotowego i wesprze co najmniej 100 000 małych i średnich przedsiębiorstw oraz małych spółek o średniej kapitalizacji.
5. 19 marca Komisja przyjęła tymczasowe ramy prawne, aby umożliwić państwom członkowskim pełną elastyczność przewidzianą w przepisach dotyczących pomocy państwa w celu wspierania gospodarki w kontekście wybuchu COVID-19.
Tymczasowe ramy prawne przewidują pięć rodzajów pomocy, w tym bezpośrednie dotacje, selektywne korzyści podatkowe i zaliczki (państwa członkowskie będą mogły ustanowić programy przyznające przedsiębiorstwu do 800 000 EUR w celu zaspokojenia pilnych potrzeb w zakresie płynności), gwarancje państwowe w przypadku pożyczek zaciągniętych przez firmy z banków (państwa członkowskie będą mogły udzielać gwarancji państwowych w celu zapewnienia, że banki będą nadal udzielać pożyczek potrzebującym ich klientom), dotowanych pożyczek publicznych dla przedsiębiorstw, gwarancji dla banków kierujących pomoc państwa do realnej gospodarki oraz krótkoterminowe ubezpieczenie kredytu eksportowego.
6. Komisja Europejska zatwierdziła 3 kwietnia 22 mld euro wsparcia publicznego zadeklarowanego przez Polskę. „Ten polski program gwarancji pomoże polskim przedsiębiorstwom dotkniętym obecnym kryzysem koronawirusa zaspokoić ich bezpośrednie potrzeby w zakresie kapitału obrotowego i inwestycji „- powiedziała w oświadczeniu wiceprzewodnicząca Komisji Margrethe Vestager.
7. Aby poradzić sobie z kryzysem COVID-19 i ochronić jednolity rynek, Komisja zaproponowała kilka innych środków, między innymi w celu utrzymania swobodnego przepływu towarów przez „zielone pasy”, opublikowała wytyczne dotyczące swobodnego przepływu pracowników podczas wybuchu COVID-19 dla pracowników przygranicznych, pracowników delegowanych i pracowników sezonowych w celu zachowania funkcjonowania podstawowych usług.
