Poważne niedobory Operatorów Kontroli Bezpieczeństwa na lotniskach mogą zagrozić bezpieczeństwu podróżnych. Seris Konsalnet apeluje o uproszczenie procedury uzyskania prawa do wykonywania zawodu oraz zachęca do podejmowania w nim pracy.
Polskie lotniska zmagają się z systemowym wręcz niedoborem pracowników na stanowisku operatora kontroli bezpieczeństwa, czyli osób, które są odpowiedzialne za prowadzenie kontroli bezpieczeństwa pasażerów, bagażu, a także ładunku i poczty lotniczej. Ich praca jest kluczowym elementem całego systemu bezpieczeństwa pasażerskiego i towarowego ruchu lotniczego. Celem prowadzonej kontroli jest wyeliminowanie możliwości przedostania się nieuprawnionych osób lub pojazdów do stref zastrzeżonych lotniska oraz uniemożliwienia wprowadzenia przedmiotów zabronionych do stref zastrzeżonych lotniska lub na pokład samolotu. Ważnym jest, żeby te procedury były przeprowadzane w sposób respektujący prawa i prywatność pasażerów, ale jednocześnie były skuteczne; aby działania te były komfortowe dla pasażerów i nie odstraszały ich od korzystania z transportu lotniczego.
Przyczyn niedoborów kadrowych jest kilka, ale najistotniejszymi są: długotrwały, kosztowny i skomplikowany proces wyszkolenia, trudny egzamin państwowy oraz późniejsze wysokie wymagania w zakresie utrzymania uprawnień. Konieczne jest ciągłe podnoszenie kwalifikacji, zdobywanie doświadczenia oraz bycie na bieżąco w zakresie obowiązujących przepisów. Seris Konsalnet nie tylko posiada uprawnienia Specjalistycznej Uzbrojonej Formacji Ochronnej (SUFO), lecz także zatrudnia ponad 120 operatorów i świadczy usługi kontroli bezpieczeństwa. Właśnie w tym zakresie czyni starania, by zwiększyć zatrudnienie oraz apeluje, by zawód ten był bardziej dostępny.
– Problemem w dostępie do zawodu Operatora Kontroli Bezpieczeństwa jest – moim zdaniem – długotrwały proces weryfikacji kandydata, kosztowny oraz wydłużony system szkolenia pracownika, a także trudny egzamin państwowy, który należy zdać w Urzędzie Lotnictwa Cywilnego – mówi Agata Rzepka, dyrektor ds. ochrony lotnictwa cywilnego w Seris Konsalnet. – Kontrola bezpieczeństwa pasażerów i towarów jest kluczowym elementem zapewnienia bezpieczeństwa w komunikacji lotniczej, jednakże można byłoby ją zapewnić na dotychczasowym, wysokim poziomie, jednocześnie modyfikując programy szkolenia oraz zasady ich prowadzenia czy chociażby rezygnując z konieczności posiadania przez operatorów uprawnień kwalifikowanego pracownika ochrony.
Obecnie, aby w ogóle zacząć kształcić się w kierunku zdobycia uprawnień do podjęcia pracy na stanowisku Operatora Kontroli Bezpieczeństwa (OKB), kandydat musi spełniać szereg wymogów, m.in.: mieć co najmniej 18 lat, posiadać minimum średnie wykształcenie oraz polskie lub unijne obywatelstwo. Kandydat nie może być karany oraz nie może się toczyć wobec niego postępowanie, musi przejść pozytywną weryfikację, tzw. „rozszerzone sprawdzenie przeszłości”, prowadzone przez Straż Graniczną oraz docelowo uzyskać również uprawnienia Kwalifikowanego Pracownika Ochrony Fizycznej i/lub Kwalifikowanego Pracownika Zabezpieczenia Technicznego. Dodatkowo, w przypadku pracy na lotnisku kandydat musi mieć uprawnienia do posiadania broni obiektowej. Ponadto, aby zdobyć i utrzymać powyższe uprawnienia pracownik musi wykazywać się dobrym stanem zdrowia, który obejmuje również prawidłowe rozpoznawanie barw, spostrzegawczość i umiejętność pracy w sytuacjach stresowych. Podstawowa znajomość języka angielskiego oraz odpowiednie umiejętności i zdolności społeczne, takie jak praca w zespole, kultura osobista i dbałość o wizerunek, również są pożądane w pracy z pasażerem.
Program kształcenia Operatora Kontroli Bezpieczeństwa (OKB) składa się z części teoretycznej, dwóch segmentów praktycznych oraz końcowego egzaminu wewnętrznego. W części teoretycznej uczestnicy szkolenia zapoznają się ze wszystkimi przepisami międzynarodowymi, unijnymi i krajowymi dotyczącymi ochrony lotnictwa cywilnego, natomiast w części praktycznej zdobywają umiejętność analizy i interpretacji obrazów z urządzeń rentgenowskich oraz zapoznają się z obsługą sprzętu wykorzystywanego w kontroli bezpieczeństwa: urządzeń RTG, bramek do wykrywania metalu czy urządzeń do kontroli płynów oraz wykrywania materiałów wybuchowych. Zajęcia te pozwalają również nabyć praktycznych umiejętności w zakresie realizacji obowiązków w punkcie kontroli bezpieczeństwa.
Egzamin państwowy obejmuje część teoretyczną, gdzie słuchacz musi uzyskać co najmniej 70% poprawnych odpowiedzi oraz część praktyczną, w której oceniane są zdolności w zakresie analizy i interpretacji obrazów, z minimalną wykrywalnością 65% dla przedmiotów zabronionych i maksymalnym 25% wskaźnikiem fałszywych alarmów.
– Uproszczenie procesu uzyskania uprawnień Operatora Kontroli Bezpieczeństwa nie musi spowodować zmniejszenia poziomu bezpieczeństwa na lotniskach, ale mogłoby urealnić zdobycie, tak potrzebnego obecnie na rynku, zawodu oraz zapewnić kadrę portom lotniczym i wszystkim firmom, które funkcjonują w obszarze komunikacji lotniczej – przekonuje Agata Rzepka. – Operator Kontroli Bezpieczeństwa to wymagający, ale bardzo ciekawy zawód, gdzie każdy dzień może być zupełnie inny, stawiać nowe wyzwania, ale również przynosić wiele satysfakcji.
