Każdy kto chce od 30 grudnia 2024 r. świadczyć na terytorium UE (a więc i w Polsce) usługi związane z kryptoaktywami, musi uzyskać licencję CASP. Te podmioty, które działają już w oparciu o licencję VASP, mają czas by przejść na CASP do 30 czerwca, a przy złożeniu odpowiedniego wniosku mogą sobie wydłużyć ten okres przejściowy do 30 września 2025 r. Jakie są kluczowe zmiany w licencjonowaniu kryptoaktywowej działalności?
- Od 30 grudnia 2024 r. każdy kto chce świadczyć na terytorium UE usługi związane z kryptoaktywami musi uzyskać licencję CASP
- Wg projektu polskiej ustawy o kryptoaktywach, posiadacze licencji VASP mogą prowadzić działalność na jej podstawie do 30 czerwca 2025 r., albo wydłużyć sobie ten okres przejściowy do 30 września
- Muszą w tym celu złożyć do KNF do 30 kwietnia 2025 r. kompletny wniosek o zezwolenie CASP
- Główne różnice między licencjami VASP a CASP dotyczą zakresu regulacji, organu nadzorczego oraz obszaru obowiązywania
Zezwolenie na kryptoaktywową działalność – terminy
Firmy zajmujące się kryptoaktywami (kryptowaluty, tokeny i inne wirtualne aktywa) działały kiedyś bez żadnego zezwolenia. Zmieniło się to z chwilą wprowadzenia obowiązkowej licencji VASP (z ang. Virtual Asset Service Provider). Wraz z wejściem w życie rozporządzenia MiCA (Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady 2023/1114 z dnia 31 maja 2023 r. w sprawie rynków kryptoaktywów), została ona zastąpiona przez licencję CASP (z ang. Crypto Assets Service Provider). Każdy, kto po 29 grudnia 2024 r. chce rozpocząć kryptoaktywową działalność musi wystąpić o zezwolenie CASP. W przeciwnym razie narazi się na milionowe kary.
Jak stanowią przepisy MiCA, dostawcy kryptoaktywowych usług, którzy świadczyli je zgodnie z obowiązującym prawem przed dniem 30 grudnia 2024 r., mogą w dalszym ciągu świadczyć swoje usługi do dnia 1 lipca 2026 r. lub do momentu uzyskania zezwolenia (albo do momentu odmowy udzielenia im takiego zezwolenia), w zależności od tego, co nastąpi wcześniej. Rzecz w tym, że projektowane w Polsce przepisy zakładają skrócenie tego okresu przejściowego o rok – do dnia 30 czerwca 2025 r. Chodzi o projekt ustawy o rynku kryptoaktywów z 10 stycznia 2025 r. Przewiduje on jednak możliwość wydłużenia tego okresu maksymalnie do 30 września 2025 r. pod warunkiem, że prowadzący kryptoaktywową działalność, w terminie do 30 kwietnia 2025 r. złoży wniosek o wydanie tego zezwolenia i otrzyma od Komisji Nadzoru Finansowego powiadomienie o kompletności złożonego wniosku.
CASP a VASP
Definicja VASP została wprowadzona przez FATF (Financial Action Task Force – Grupa Specjalna ds. Przeciwdziałania Praniu Pieniędzy, która jest międzynarodową organizacją rządową) w 2019 roku i dotyczy podmiotów zajmujących się wymianą, transferem, przechowywaniem oraz doradztwem w zakresie wirtualnych aktywów. Pojęcie CASP zostało wprowadzone w 2020 roku w projekcie rozporządzenia MiCA (Markets in Crypto-Assets) Unii Europejskiej i obejmuje bardziej szczegółowy zakres usług, takich jak prowadzenie platform handlowych dla kryptoaktywów oraz świadczenie usług doradczych w tym zakresie. Regulacje VASP są nadzorowane na poziomie międzynarodowym przez FATF, co oznacza, że poszczególne kraje mogą mieć odmienne implementacje tych wytycznych. Licencja CASP jest regulowana przez rozporządzenie MiCA w ramach UE, co w świetle dążenia do harmonizacji unijnego prawa, zapewnić ma jednolite ramy prawne licencjonowania CASP na całym terytorium UE. W Polsce organem nadzoru ma być KNF.
Praktyczne implikacje zmian dla przedsiębiorców
Przejście od licencjonowania VASP do CASP wprowadza istotne zmiany dla przedsiębiorców działających w obszarze kryptoaktywów. Licencja CASP ustanawia jednolite reguły prowadzenia kryptoaktywowej działalności we wszystkich państwach członkowskich UE. Oznacza to, że przedsiębiorcy uzyskujący licencję CASP w jednym kraju UE mogą legalnie świadczyć swoje usługi na terenie całej Unii, korzystając z tzw. mechanizmu paszportowania. Dzięki niemu posiadacze licencji CASP mogą łatwiej rozszerzać swoją działalność na inne kraje UE bez konieczności uzyskiwania dodatkowych zezwoleń w poszczególnych państwach członkowskich. To otwiera nowe możliwości biznesowe i ułatwia ekspansję na jednolitym rynku europejskim. Jednocześnie, jednolite przepisy w całej UE pozwalają na skuteczniejszy nadzór nad działalnością podmiotów świadczących usługi związane z kryptoaktywami, co przyczynia się do zwiększenia zaufania do tego sektora.
W porównaniu z wcześniejszym systemem VASP, gdzie procedury rejestracyjne były stosunkowo proste, uzyskanie licencji CASP wiąże się z bardziej rygorystycznymi wymaganiami. Przedsiębiorcy muszą spełnić określone kryteria kapitałowe, organizacyjne oraz przedstawić szczegółową dokumentację dotyczącą planowanej działalności. Na przykład, podmioty świadczące usługi przechowywania i administrowania kryptoaktywami muszą dysponować kapitałem w wysokości co najmniej 125 tysięcy euro, a prowadzący platformy obrotu kryptowalutami – 150 tysięcy euro.
Jakie usługi obejmuje CASP?
Zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 16 rozporządzenia MiCA, pod pojęciem „usługi w zakresie kryptoaktywów” należy rozumieć następujące rodzaje działalności:
1) zapewnianie przechowywania kryptoaktywów i administrowania nimi w imieniu klientów – czyli sprawowanie pieczy nad kryptoaktywami lub środkami dostępu do takich kryptoaktywów, w stosownych przypadkach w postaci prywatnych kluczy kryptograficznych, lub sprawowanie nad nimi kontroli w imieniu klientów;
2) prowadzenie platformy obrotu kryptoaktywami – czyli zarządzanie co najmniej jednym systemem wielostronnym, który skupia interesy wielu stron trzecich związane z nabywaniem i sprzedażą kryptoaktywów, lub który ułatwia skupianie takich interesów – w ramach tego systemu i zgodnie z jego zasadami – w sposób skutkujący zawarciem umowy, albo w drodze wymiany kryptoaktywów na środki pieniężne albo w drodze wymiany kryptoaktywów na inne kryptoaktywa;
3) wymiana kryptoaktywów na środki pieniężne –czyli zawieranie z klientami umów nabycia lub sprzedaży kryptoaktywów w zamian za środki pieniężne, z użyciem własnego kapitału;
4) wymiana kryptoaktywów na inne kryptoaktywa – j.w., z tym że zawierane z klientami umowy dotyczą wymiany kryptoaktywów;
5) wykonywanie zleceń związanych z kryptoaktywami w imieniu klientów – czyli zawieranie w imieniu klientów umów nabycia lub sprzedaży co najmniej jednego kryptoaktywa lub umów subskrypcji w imieniu klientów co najmniej jednego kryptoaktywa i obejmuje zawieranie umów sprzedaży kryptoaktywów w momencie ich oferty publicznej lub dopuszczenia do obrotu;
6) plasowanie kryptoaktywów – czyli oferowanie kryptoaktywów nabywcom w imieniu lub na rachunek oferującego bądź osoby powiązanej z oferującym;
7) przyjmowanie i przekazywanie zleceń związanych z kryptoaktywami w imieniu klientów – oznacza przyjmowanie od danej osoby zleceń kupna lub sprzedaży co najmniej jednego kryptoaktywa bądź subskrypcji co najmniej jednego kryptoaktywa oraz przekazywanie takiego zlecenia do wykonania osobie trzeciej;
8) doradztwo w zakresie kryptoaktywów – czyli oferowanie, udzielanie lub zgoda na udzielanie klientowi spersonalizowanych zaleceń – na żądanie klienta, albo z własnej inicjatywy dostawcy usług w zakresie kryptoaktywów świadczącego doradztwo – w odniesieniu do co najmniej jednej transakcji związanej z kryptoaktywami lub korzystania z usług w zakresie kryptoaktywów;
9) zarządzanie portfelem kryptoaktywów – czyli zarządzanie portfelami zgodnie z upoważnieniami udzielonymi przez klientów wedle swobodnego uznania poszczególnych klientów, w przypadku gdy portfele te obejmują co najmniej jedno kryptoaktywo;
10) świadczenie usług transferu kryptoaktywów w imieniu klientów – czyli świadczenie, w imieniu osoby fizycznej lub prawnej, usług transferu kryptoaktywów z jednego adresu lub rachunku w rozproszonym rejestrze do innego.
Podsumowanie
Główne różnice między licencjami VASP a CASP dotyczą zakresu regulacji, organu nadzorczego oraz obszaru obowiązywania. Licencja CASP oferuje jednolite ramy prawne we wszystkich państwach UE, co stanowi istotne udogodnienie dla podmiotów działających w sektorze kryptoaktywów. Jednak wymogi jej uzyskania są bardziej rygorystyczne niż VASP. Ale również z tego powodu CASP zwiększa bezpieczeństwo i przejrzystość unijnego rynku kryptoaktywów. Dla przedsiębiorców oznacza to konieczność dostosowania się do nowych wytycznych, ale także otwiera możliwość łatwiejszej ekspansji na rynki zagraniczne dzięki ujednoliconym regulacjom. Firmy prowadzące kryptoaktywową działalność powinny się pospieszyć z uzyskaniem licencji CASP, by uniknąć grożących za jej brak wysokich, milionowych kar. Posiadacze licencji VASP mogą dać sobie więcej czasu, składając do 30 kwietnia 2025 r. do KNF wniosek, co ważne – kompletny, o zezwolenie CASP.
Autor: Robert Nogacki, radca prawny, partner zarządzający, Kancelaria Prawna Skarbiec, specjalizująca się w doradztwie prawnym, podatkowym i walce z urzędniczym bezprawiem