Aktualnie obserwujemy tendencję do rozszerzania swobody pracowników w zakresie wyboru miejsca wykonywania obowiązków, a także uelastyczniania warunków pracy. W praktyce pozwala to na swobodniejsze łączenie obowiązków zawodowych z czasem wolnym. Nie zawsze jednak to pracownik preferuje działania zdalne – niekiedy taką formę pracy sugeruje pracodawca. Jak wygląda obecna sytuacja prawna, na ile jest precyzyjna?
Pandemia pokazała, że praca niekoniecznie musi wiązać się ze stereotypową wizją siedzenia ośmiu godzin w biurze, pod krawatem – opowiada Izabela Synowiec z LeasingTeam Professional – wielu ludzi skorzystało na nowych, wymuszonych warunkach życia zawodowego i nie wyobraża sobie powrotu do pracy stacjonarnej na stałe. Na szczęście propozycje zmian w przepisach mogą przynieść korzyść pracownikom i firmom.
Pracownik na wakacjach
Przeglądając wiadomości w Internecie, możemy coraz częściej natknąć się na ogłoszenia kurortów turystycznych, które zapraszają do wykonywania pracy zdalnej w ich hotelach. Wyspa Barbados, chcąc odbudować sektor turystyczny, który odpowiada za około 40% ich PKB, postanowiła ukierunkować swoje działania na przyciągnięcie jak największej liczby turystów pracujących. Podjęto w tej kwestii szereg działań, takich jak np. wprowadzenie „Barbados Welcome Stamp”, dzięki któremu przyjezdni będą mogli przebywać na wyspie do 12 miesięcy. Wyspa Barbados jest tylko jednym z wielu miejsc, które dostrzegły potencjał w „turystyce pracowniczej”. Resort Nautilius Maldives – jeden z ośrodków wczasowych na Malediwach, w trakcie pandemii dołączył do swojej oferty wynajęcie biura z widokiem na ocean, a także zapewnienie własnego asystenta. Wakacje w trakcie pracy – to brzmi jak spełnienie marzeń! Tutaj nasuwa się jednak pytanie: na ile jest to zgodne z przepisami?
Pracownicy niekiedy oddalają się od miejsca pracy, nie informując o tym pracodawcy. Musimy wtedy spełnić kilka formalności, chociażby aneksowanie miejsca pracy w naszych umowach o pracę. Pracodawca powinien wiedzieć, gdzie się znajdujemy w przypadku konieczności wezwania nas do pracy oraz w sytuacjach, gdy nam się coś stanie. – mówi Izabela Synowiec z LeasingTeam Professional – jeżeli pracownik o tym nie poinformuje, to można stwierdzić, że narusza warunki zatrudnienia. Także w razie wypadku podczas pracy zdalnej powinniśmy poinformować o tym pracodawcę, by ocenił czy wypadek miał związek z pracą. Jeśli z kolei znajdujemy się daleko, to tego typu ustalenia będą utrudnione.
Teoretycznie nie ma konkretnych przepisów zabraniających nam pracę zdalną poza miejscem pracy oraz za granicą według tzw. ustawy Covidowej, jednak obecność za granicą wpływa na nasze rozliczenia z fiskusem. Zmieniają się np. koszty uzyskania przychodu, widoczne są różnice w systemie podatkowym między Polską a krajem, w którym przebywamy, istnieje chociażby zasada podwójnego opodatkowania. Zanim więc zdecydujemy się wyjechać, to musimy się upewnić, jak wyglądają przepisy w konkretnym przypadku i czy pozwolenie na pracę jest możliwe.
Perspektywa pracodawcy i zmiany w prawie na horyzoncie
Firmy, które wysyłają swoich pracowników na pracę zdalną powinni więc stworzyć regulamin pracy zdalnej, który by ściśle określał jej ramy. Przebywanie pracownika na pracy zdalnej zostało określone w ustawie antycovidowej z dnia 2 marca 2020 – wyjaśnia Izabela Synowiec – art. 3 mówi o tym, że pracodawca może wyznaczyć pracownikowi pracę zdalną w danym okresie. Praca zdalna może być wykonywana, jeżeli pracownik ma do tego możliwości techniczne oraz odpowiednie miejsce, w którym może taką pracę wykonywać. Narzędzia do wykonywania pracy zdalnej zapewnia pracodawca. Wykonywanie pracy zdalnej może być w każdej chwili cofnięte przez pracodawcę. Obecne regulacje będą działały do 3 miesięcy po ustaniu stanu pandemii.
W maju 2021 roku powstał jednak kolejny projekt na temat uregulowania pracy zdalnej. Praca zdalna ma zostać wprowadzona do kodeksu pracy. Taka regulacja powinna zabezpieczać interesy zarówno pracownika jak i pracodawcy. Główne założenia w nowym projekcie to między innymi: praca całkowicie lub częściowo zdalna (miejsce pracy musi być uzgodnione z pracodawcą); praca zdalna będzie możliwa dla pracowników, którzy dopiero podejmują pracę jak i obecnych; w szczególnych przypadkach pracodawca będzie mógł wysłać pracownika na pracę zdalną pod warunkiem, że pracownik złoży oświadczenie o możliwościach lokalowych. Dwie ważne zmiany dla pracownika są takie, że po pierwsze będzie on mógł odmówić pracy zdalnej, a pracodawca nie będzie mógł z tego powodu dążyć do rozwiązania umowy, a po drugie pracodawca będzie zobowiązany pokryć koszty bezpośrednio wynikające z wykonywaniem pracy zdalnej oraz dostarczyć materiały i narzędzia niezbędne do jej wykonywania.
Praca biurowa prawdopodobnie już nigdy nie będzie wyglądać tak jak jeszcze kilka lat temu. Wraz z pandemią i nowym doświadczeniem uregulowanie pracy zdalnej będzie ewaluować w kierunku większej swobody wyboru po stronie pracownika jak i możliwości zlecenia pracy zdalnej przez pracodawcę.
