Rynkowy dynamizm i zmieniające się realia obrotu gospodarczego wymuszają na przedsiębiorcach dostosowanie się do ciągłych zmian, w tym restrukturyzację struktur prowadzonej działalności. W ostatnim czasie głównym czynnikiem popychającym firmy do transformacji jest rewolucja systemu podatkowo-prawnego wprowadzona Polskim Ładem. Przekształcenie przedsiębiorstwa może skutecznie pomóc w dostosowaniu jego działalności do nowych wymogów i obowiązków, stanowiąc krok do zabezpieczenia majątku firmy.
Na skróty:
Zmiana formy prowadzenia działalności
W ramach gwarantowanej konstytucyjnie wolności działalności gospodarczej przedsiębiorcy mogą ją podejmować i prowadzić w każdej formie. Oznacza to również możliwość przekształcania swojej działalności z jednej formy w drugą.
Przekształcenie przedsiębiorstwa polega na jego transformacji poprzez odejście od dotychczasowej i dalsze kontynuowanie prowadzenia działalności gospodarczej w nowej strukturze. Nie dochodzi więc do zaprzestania działalności, a jedynie do zmiany jej formy prawnej. W tym miejscu należy zaznaczyć, że chodzi o przekształcenie sensu largo, czyli zmianę formy prowadzenia działalności na inną, nie tylko stricte w rozumieniu przepisów np. Kodeksu spółek handlowych (KSH), dopuszczających wąski zbiór przypadków transformacji jednej struktury w drugą. Zmiany sensu largo można bowiem dokonać w zakresie każdego typu prowadzonej działalności, jednak w przypadkach niewskazanych w przepisach wprost będzie się to wiązać z konicznością likwidacji dotychczasowej działalności, a dalsze jej kontynuowanie możliwe będzie pośrednio, dopiero po uruchomieniu nowej struktury.
Dopuszczalne formy przekształcenia według Kodeksu spółek handlowych
Spółki handlowe, a więc: spółka jawna, partnerska, komandytowa, komandytowo-akcyjna (spółki osobowe), spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, prosta spółka akcyjna oraz spółka akcyjna (spółki kapitałowe) mogą być przekształcone w inną spółkę handlową. W spółkę handlową może zostać przekształcona również spółka cywilna, a będący osobą fizyczną przedsiębiorca może przekształcić prowadzoną przez siebie i we własnym imieniu działalność gospodarczą w jednoosobową spółkę kapitałową.
– Spółka przekształcana staje się spółką przekształconą (docelową) z chwilą wpisu spółki docelowej do rejestru. Jednocześnie sąd rejestrowy z urzędu wykreśla spółkę przekształcaną. Docelowej spółce przysługują wszystkie prawa i obowiązki spółki przekształcanej, zwłaszcza prawo do bycia podmiotem przejętych zezwoleń, koncesji oraz ulg (z pewnymi wyjątkami), które zostały przyznane spółce przed jej przekształceniem. Podobnie spółce przekształconej
przysługują wszystkie prawa i obowiązki przekształcanego przedsiębiorcy. Co ważne nie może być przekształcana spółka w likwidacji, która rozpoczęła podział majątku, ani spółka będąca w procesie upadłości – zaznacza Kamil Nagrabski, szef działu doradztwa gospodarczego w Kancelarii Prawnej Skarbiec.
Do przekształcenia spółki niezbędne jest:
- sporządzenie planu przekształcenia wraz z załącznikami oraz opinią biegłego rewidenta;
- podjęcie uchwały o przekształceniu spółki;
- powołanie członków organów spółki przekształconej albo określenie wspólników prowadzących sprawy tej spółki i reprezentujących ją;
- wpisanie w KRS spółki przekształconej i wykreślenie przekształcanej;
- w niektórych przypadkach wymagana jest opinia biegłego rewidenta.
Łączenie spółek
We wspominanym wyżej szerokim rozumieniu restrukturyzację spółki można przeprowadzić poprzez jej połączenie z inną. Spółki kapitałowe mogą się łączyć między sobą oraz ze spółkami osobowymi, z jednym zastrzeżeniem. Spółka osobowa nie może być spółką przejmującą albo spółką nowo zawiązaną. Spółka kapitałowa oraz spółka komandytowo-akcyjna mogą łączyć się ze spółką zagraniczną, jednak spółka komandytowo-akcyjna nie może być spółką przejmującą albo spółką nowo zawiązaną. Spółki osobowe mogą się między sobą łączyć tylko przez zawiązanie spółki kapitałowej. Podobnie jak w przypadku przekształcenia, nie może się łączyć spółka będąca w likwidacji, która rozpoczęła podział majątku, ani spółka w upadłości. Połączenia można dokonać przenosząc cały majątek spółki na inną spółkę w zamian za udziały lub akcje lub poprzez zawiązanie spółki kapitałowej, na którą przechodzi majątek wszystkich łączących się spółek w zamian za udziały lub akcje nowej spółki.
Połączenie następuje z dniem wpisania połączenia do KRS, co powoduje jednocześnie wykreślenie spółki przejmowanej, albo spółek łączących się przez zawiązanie nowej spółki, bez konieczności przeprowadzenia postępowania likwidacyjnego. Dodatkowe regulacje przewidziano dla łączenia się spółek zagranicznych.
Podział spółki
Restrukturyzacji prowadzonej działalności gospodarczej można również dokonać poprzez podział jej struktury. Nie wolno dzielić spółek osobowych, ani też spółek w likwidacji, które rozpoczęły podział majątku, jak również spółek w upadłości. Spółkę kapitałową można podzielić na dwie albo więcej spółek kapitałowych. Niedopuszczalny jest jednak podział spółki akcyjnej, jeżeli kapitał zakładowy nie został pokryty w całości. Podziału można dokonać poprzez:
- przeniesienie całego majątku spółki dzielonej na inne spółki za udziały lub akcje spółki przejmującej;
- poprzez zawiązanie nowych spółek, na które przechodzi cały majątek spółki dzielonej w zamian za udziały lub akcje nowych spółek;
- poprzez przeniesienie całego majątku spółki dzielonej na istniejącą i na nowo zawiązaną spółkę lub spółki;
- poprzez przeniesienie całego majątku spółki dzielonej na istniejącą i na nowo zawiązaną spółkę lub spółki.
Wydzielenie nowej spółki następuje w dniu jej wpisu w KRS, a wówczas spółka dzielona zostaje rozwiązana bez przeprowadzenia postępowania likwidacyjnego.
Aport przedsiębiorstwa do spółki
Przekształcenia formy prowadzenia działalności gospodarczej można również dokonać poprzez wniesienie do spółki aportu w postaci przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części. To metoda, jaką do przekształcenia w spółkę z o.o. często stosują osoby fizyczne prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą.
To bardzo kompleksowy i efektywny sposób przekształcenia, czy przeorganizowania prowadzonej działalności. Zgodnie bowiem z kodeksową definicją przedsiębiorstwa (art. 551 Kodeksu cywilnego) to zorganizowany zespół składników niematerialnych i materialnych przeznaczony do prowadzenia działalności gospodarczej, obejmujący w szczególności:
- nazwę przedsiębiorstwa,
- własność nieruchomości lub ruchomości, w tym urządzeń, materiałów, towarów i wyrobów, oraz inne prawa rzeczowe do nieruchomości lub ruchomości;
- prawa wynikające z umów najmu i dzierżawy nieruchomości lub ruchomości oraz prawa do korzystania z nieruchomości lub ruchomości wynikające z innych stosunków prawnych;
- wierzytelności, prawa z papierów wartościowych i środki pieniężne;
- koncesje, licencje i zezwolenia;
- patenty i inne prawa własności przemysłowej;
- majątkowe prawa autorskie i majątkowe prawa pokrewne;
- tajemnice przedsiębiorstwa;
- księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.
Aportem można również wnieść tylko część przedsiębiorstwa, a dokładnie jego zorganizowaną część, za którą, zgodnie z art. 4a pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, uważa się organizacyjnie i finansowo wyodrębniony w istniejącym przedsiębiorstwie zespół składników materialnych i niematerialnych, w tym zobowiązania, przeznaczonych do realizacji określonych zadań gospodarczych, który zarazem mógłby stanowić niezależne przedsiębiorstwo samodzielnie realizujące te zadania.
Po co przekształcać?
Przedsiębiorcy podejmują się przekształcenia w celu zwiększenia efektywności prowadzonego biznesu. Dzięki niemu firmy obniżają koszty prowadzenia działalności, w tym obciążenia podatkowe, ale i zwiększają swoją siłę i potencjał np. przez połączenie spółek, usprawnienie procesu decyzyjnego, wejście na giełdę, pozyskanie inwestorów i kapitału.
Przykłady? Pragnące zadebiutować na giełdzie przedsiębiorstwo będzie musiało przekształcić się w spółkę akcyjną, a przy okazji przekształcenia może dokonać dodatkowej, faktycznej restrukturyzacji, nie tylko formalnej, np. poprzez wydzielenie poza nową strukturę nierentownej części przedsiębiorstwa, co może zwiększyć szansę na pozyskanie nowych inwestorów.
W zależności od wybranej formy, na którą działalność ma zostać przekształcona, przedsiębiorca uzyska określone korzyści w zakresie możliwości rozwoju, pozyskania kapitału, opodatkowania, zarządzania i ponoszonej odpowiedzialności. W dobie Polskiego Ładu sporym zainteresowaniem, zwłaszcza dla prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą, cieszą się alternatywne formy jej prowadzenia, oferujące niższe opodatkowanie dochodu takie jak spółka komandytowa, czy też zakładające mniejsze obciążenia ZUS –jak np. spółka komandytowo-akcyjna.
W razie przekształcenia osoby prawnej i spółki osobowej można zachować jej dotychczasową firmę (w rozumieniu Kodeksu Cywilnego firmą jest jej nazwa, zawierająca przede wszystkim formę prawną, uzupełniana przez przedsiębiorców najczęściej o wskazanie: przedmiotu działalności, siedziby przedsiębiorstwa, nazwiska właściciela) z wyjątkiem określenia wskazującego zmienioną formę prawną. W zależności od tego w jaką formę dokonywane jest przekształcenie, może zaistnieć konieczność np. uzupełnienia firmy o nazwisko przedsiębiorcy.
Przed przystąpieniem do przekształcenia struktury prowadzonego biznesu warto skonsultować się z kancelarią podatkowo-prawną, by dokonać właściwego wyboru formy prawnej najkorzystniejszej dla danego typu i charakteru działalności i w zgodzie z obowiązującymi regulacjami, jednocześnie mając na uwadze nadchodzące zmiany w przepisach.
Autor: Kancelaria Prawna Skarbiec specjalizuje się w ochronie majątku, doradztwie strategicznym dla przedsiębiorców oraz zarządzaniu sytuacjami kryzysowymi.
