Kobiety i finanse. Jak Polki oceniają swoją pozycję finansową?

• Tylko 15% Polek przyznaje, że ma całkowitą kontrolę i sprawczość finansową, a 57% osiągnęło ten status „w pewnym stopniu”
• 37% respondentek uważa, że nierówności w zarobkach negatywnie oddziałują na pozycję finansową kobiet
• Tylko 29% twierdzi, że ich miejsca pracy dbają o korzystną politykę wspierającą dobrobyt finansowy kobiet, m.in. poprzez politykę równych płac
• 43% kobiet sygnalizuje brak pewności siebie w podejmowaniu decyzji finansowych

Mastercard sprawdził, jak Polki podchodzą do kwestii pieniędzy i jak oceniają swoją pozycję finansową. Z przeprowadzonego na zlecenie firmy badania wynika, że większość kobiet w Polsce czuje się decyzyjnymi i sprawczymi w obszarze finansów, a ponad połowa samodzielnie zarządza domowym budżetem. Jednocześnie, Polki nie czują się pewnie w niektórych aspektach zarządzania finansami, jak np. inwestycje, czy spłata kredytu hipotecznego, a dla wielu z nich rozmowy o pieniądzach są krępujące. Na postawy respondentek względem pieniędzy wpływa m.in. brak pewności w odniesieniu do decyzji finansowych oraz brzemię stereotypów i norm społecznych. Respondentki podkreślały również, że zarówno pracodawcy, jak i programy rządowe niewystarczająco wspierają równość płac i dobrobyt finansowy kobiet.

Polki o dobrobycie finansowym

Zdaniem 37% Polek dobrobyt finansowy to sytuacja życiowa, w której można bardziej skupić się na rodzinie niż na pieniądzach. 28% respondentek definiuje to jako brak negatywnych emocji podczas sprawdzania stanu konta bankowego, a dla 27% oznacza to możliwość cieszenia się przeżyciami takimi jak koncerty, spotkania, podróże, czy wyjścia do restauracji, nie myśląc o tym, ile kosztują. Taki stan kobiety w Polsce osiągają średnio przed 28. rokiem życiem – pokazuje badanie Mastercard „Kobiety i Finanse 2024”.

Na pytanie o to, jak oceniają poczucie kontroli nad swoimi pieniędzmi, umiejętność podejmowania właściwych decyzji finansowych i zarządzania budżetem, 15% Polek potwierdziło, że ma całkowitą kontrolę i sprawczość nad finansami, a 57% osiągnęło tę pozycję „w pewnym stopniu”. Jeśli chodzi o ocenę własnej sytuacji materialnej, prawie co trzecia Polka (32%) przyznaje, że wydaje tyle, ile zarabia w każdym miesiącu i nie ma wystarczająco pieniędzy, aby oszczędzać, inwestować i przeznaczać je na cokolwiek innego, poza codziennymi potrzebami. Co piąta respondentka natomiast (21%) czuje się na tyle stabilnie finansowo, że nie musi martwić się o finanse.  43% Polek nie wierzy w to, że kiedyś uda im się osiągnąć dobrobyt finansowy.

Stres na myśl o pieniądzach

Polki zachowawczo podchodzą do kwestii finansów, a pieniądze wywołują w nich dużo emocji. 43% respondentek podkreśla, że brakuje im pewności w podejmowaniu decyzji finansowych, a 56% przyznało, że nie podejmuje ryzyka w sprawach związanych z pieniędzmi. Prawie co trzecia kobieta (32%) czuje się przytłoczona sprawami finansowymi, a 30% doświadcza stresu i niepokoju, kiedy myśli o pieniądzach.

– Połowa kobiet w naszym badaniu przyznaje, że to na ich barkach spoczywa cała odpowiedzialność za zarządzanie domowym budżetem. To może być jeden z czynników generujących stres i niepokój względem finansów. Wyniki badań uwydatniają jednak potrzebę wspierania równości płac i przeciwdziałania stereotypowemu postrzeganiu finansów w społeczeństwie. Problemem nie jest brak wiedzy czy niższy poziom kompetencji finansowych wśród kobiet, ale kwestia norm i oczekiwań społecznych. Potwierdza to 28% ankietowanych Polek. Istotną rolę w poprawie sytuacji może odegrać edukacja finansowa, wzmacniając u kobiet poczucie pewności i niezależności, a także działania wspierające i promujące przedsiębiorczość i równość zawodową, podejmowane zarówno przez pracodawców, jak i państwo – mówi Marta Życińska, dyrektorka generalna Mastercard w Polsce.

Nierówności płacowe i brzemię stereotypów

37% ankietowanych Polek przyznało, że nierówności zarobkowe negatywnie oddziałują na dobrobyt finansowy kobiet. To jeden z najsłabszych wyników w Europie. Gorzej pod tym względem oceniają sytuację tylko Portugalki (41%). Badanie Mastercard pokazało również, że ani pracodawcy, ani państwo nie robią wystarczająco dużo, aby poprawić tę sytuacje. Tylko 29% Polek ma poczucie, że ich miejsca pracy dbają o korzystną politykę wspierającą budowanie niezależności finansowej kobiet – mowa tu np. o równości płac, ułatwianiu dostępu do doradców finansowych, czy ustalaniu korzystnych zasad emerytalnych. 34% Polek przyznaje również, że brakuje rządowych programów nastawionych na poprawę pozycji finansowej kobiet.

Według danych Eurostatu za 2023 r. luka płacowa między kobietami i mężczyznami w krajach Unii Europejskiej wynosi około 13% i przez ostatnie dekady zmniejszyła się minimalnie. Polska na tym tle wypada nieco pozytywniej, z różnicą wynagrodzeń na poziomie 4,5%, co jednak, według niektórych ekspertów, może nie odzwierciedlać realnego poziomu problemu.

–  Sytuacja finansowa kobiet może być trudniejsza nie tylko ze względu na dyskryminację płacową. Statystyki pokazują również, że kobiety częściej niż mężczyźni pracują w zawodach i branżach słabiej opłacanych, a równocześnie są niedoreprezentowane w grupie stanowisk kierowniczych. Ponadto, ze względu na obowiązki rodzicielskie, częściej pracują na część etatu, a dodatkowo wykonują w domu nieodpłatną pracę. W Mastercard od wielu lat angażujemy się w wyrównywanie szans kobiet w biznesie i zachęcamy również inne firmy do podejmowania konkretnych inicjatyw w tym zakresie – mówi Marta Życińska.

Finansowe tabu

Polki bardziej powściągliwie niż mężczyźni podchodzą do rozmów o pieniądzach i nie czują się komfortowo w dyskusjach na ten temat. Badanie Mastercard wskazuje na istnienie pewnego rodzaju finansowego tabu – 45% respondentek przyznaje, że otwarte rozmowy o pieniądzach nie są w ich otoczeniu powszechne. Z tego m.in. powodu, 31% kobiet obawia się, że zostaną źle odebrane, jeśli będą rozmawiać o swoich finansach, a 17% czuje, że rozmowy na ten temat są krępujące. Tego typu obawy rzadziej dotykają mężczyzn.

Najbardziej swobodne rozmowy o pieniądzach kobiety podejmują między sobą. Na pytanie o to, do kogo udałyby po finansową poradę lub wskazówkę dotyczącą pieniędzy, największy odsetek Polek wskazał na doradcę finansowego (57%). W drugiej kolejności kobiety stawiają na wsparcie mamy (22%) oraz przyjaciółek / koleżanek (17%).