Raport „Co z tymi lasami?”: spojrzenie na gospodarkę leśną i przyszłość polskich lasów

W odpowiedzi na rosnące kontrowersje wokół gospodarki leśnej w Polsce, agencja badawcza B+R Studio, we współpracy z naukowcami z SGGW w Warszawie, opracowała raport „Co z tymi lasami?”. Dokument rzuca nowe światło na stan polskich lasów, obalając popularne mity i przedstawiając obiektywne dane dotyczące wycinki, ochrony oraz przyszłości lasów w naszym kraju.

– W dyskusji na temat lasów w Polsce, często dochodzi do polaryzacji postaw przy braku pełnej, rzetelnej wiedzy. Niektóre dane dotyczące gospodarki leśnej, planów wycinki czy oceny stanu lasów mogą być trudne do uzyskania przez opinię publiczną. To ogranicza możliwości rzetelnej debaty. Bez dostępu do pełnych informacji, zarówno zwolennicy, jak i przeciwnicy wycinek opierają się często na jednostronnych danych. W raporcie „Co z tymi lasami?”, na podstawie rzetelnych danych naukowych, próbujemy obalać mity związane ze stanem lasów w Polsce. Opracowanie pełni funkcję edukacyjną i informacyjną, umożliwiając lepsze zrozumienie faktów – tłumaczy Tomasz Wiktorski z B+R Studio.

Lasy w Polsce zajmują obecnie około 9,5 miliona hektarów, co stanowi około 30% powierzchni kraju. Jest to jeden z kluczowych zasobów przyrodniczych Polski, a lesistość (procent powierzchni kraju pokrytej lasami) w ciągu ostatnich dziesięcioleci stopniowo wzrastała. To wielkie bogactwo, ale i odpowiedzialność, zwłaszcza w sytuacji zmian klimatycznych zagrażających trwałości lasów.

Polskie lasy rosną, podczas gdy świat się wylesia

Wbrew powszechnym obawom, powierzchnia lasów w Polsce systematycznie rośnie. W ciągu ostatnich 28 lat przybyło w naszym kraju 662,4 tysięcy hektarów lasu, z czego 269,3 tys. hektarów w ostatnich 8 latach, co potwierdza długoterminowy trend wzrostowy, który trwa od zakończenia II wojny światowej.

TABELA 1. Wzrost powierzchni leśnej w Polsce od II wojny światowej- powierzchnia lasów w Polsce 1945-2023 – wg danych statystycznych.

 Źródło: Opracowanie B+R Studio na podstawie danych GUS. *Planowana lesistość wg. „Krajowego Programu Zwiększania Lesistości”

Warto zaznaczyć, że globalnie powierzchnia lasów maleje. Polska więc pozytywnie wyróżnia się na tle świata. Obecnie plasujemy się na siódmym miejscu pod względem powierzchni lasów w Unii Europejskiej, nawet przy uwzględnieniu różnic w definiowaniu lasów w poszczególnych krajach.

TABELA 2: Powierzchnia lasów w Europie w 2020 roku

Źródło: Opracowanie B+R Studio na podstawie danych Eurostatu.

Zrównoważona gospodarka leśna kluczem do sukcesu

Z badań wynika, że gospodarka leśna prowadzona jest w Polsce w sposób zrównoważony. Co roku szkółki leśne hodują ponad 700 mln sadzonek, a powierzchnia lasów objętych ochroną przyrodniczą wynosi ponad 7 mln hektarów. Corocznie zabiegi pielęgnacyjne prowadzone są na obszarze ponad 1 mln 320 tyś hektarów lasu, co stanowi prawie 14% powierzchni lasów w Polsce. Lasy Państwowe w ramach programu Zwiększania Lesistości Kraju wykupują dodatkowe grunty i je zalesiają. W efekcie tych działań do 2050 roku powierzchnia lasów w Polsce ma wzrosnąć do 33%.

Na przeszkodzie szybszego zwiększania lesistości w kraju są dopłaty rolnicze, które powodują, ze przekształcanie ziemi rolnej w leśną jest nieopłacalne. Szacuje się, że w Polsce jest od 0,5 miliona do 1 miliona hektarów ziemi rolnej, która samoistnie porasta lasem, ale nie jest na niej prowadzona zrównoważona gospodarka leśna. Brak zachęt dla indywidualnych właścicieli lasów ogranicza możliwości prowadzenia zrównoważonej gospodarki leśnej na terenach lasów prywatnych, które stanowią około 20% wszystkich lasów w Polsce.

Czy lasy są nadmiernie eksploatowane?

Raport pokazuje, że pozyskanie drewna w Polsce wynosi zaledwie 60% rocznego przyrostu lasów, co oznacza, że wycina się mniej drzew, niż ich przyrasta. W ostatnich latach pozyskiwanie drewna wynosiło około 40-45 mln m³ rocznie, a jego zasoby w polskich lasach systematycznie rosną. W ciągu 12 lat przybyło 342 mln m³ drewna na pniu zwiększając zasób krajowy do 2 mld 678 mln m³.

Pełen przegląd informacji o lasach

Z raportu dowiemy się również jaka jest lesistość w poszczególnych krajach w Unii Europejskiej oraz województwach w Polsce. Możemy też sprawdzić jakie są zasoby drewna i jego pozyskanie w poszczególnych regionach naszego kraju oraz ile lasów należy do właścicieli prywatnych. Autorzy przestawiają też dokładne dane dotyczące obszarów chronionych oraz przybliżają ideę lasów społecznych.  W opracowaniu znajdziemy też wiele innych informacji na temat tego, jak wygląda pielęgnacja i gospodarowanie lasem w Polsce.

– Bardzo cieszymy się, że powstało takie opracowanie. W przestrzeni publicznej krąży wiele nieprawdziwych tez na temat lasów, które niepokoją nie tylko społeczeństwo, ale również firmy, których byt zależy od surowca drzewnego i tym samym od dobrej kondycji obszarów leśnych. Mam nadzieję, że raport „Co z tymi lasami?” z rzetelnymi, obiektywnymi danymi dotyczącymi polskich lasów będzie punktem wyjścia do konstruktywnych rozmów między biznesem a organizacjami ekologicznymi o przyszłości polskich lasów. Tak naprawdę zależy nam wszystkim na tym samym – aby w Polsce było więcej lasów w dobrej kondycji, a na rynku więcej produktów z odnawialnego, przyjaznego dla środowiska surowca, jakim jest drewno. To da się pogodzić, jeżeli tylko wszyscy będziemy otwarci na rzeczowy i spokojny dialog – mówi Michał Strzelecki, dyrektor Ogólnopolskiej Izby Gospodarczej Producentów Mebli i przedstawiciel Koalicji na Rzecz Polskiego Drewna.

Koalicja na Rzecz Polskiego Drewna to porozumienie, którego celem jest ochrona i wspieranie rozwoju polskiego przemysłu drzewnego oraz promowanie zrównoważonego wykorzystania zasobów naturalnych. Koalicję tworzą organizacje i podmioty, które reprezentują przemysł meblarski, tartaczny, płytowy i papierniczy.