Aktualnie obserwujemy wzrost legislacji, w których warunkiem skorzystania z benefitów jest konieczność złożenia oświadczenia przez spółkę. Jednocześnie ustawodawca przewiduje szczególny rodzaj sankcji dla członków zarządów spółek podpisujących się pod takim oświadczeniem w postaci odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń – wskazują prawnicy kancelarii DLA Piper.
Przykładem takiej regulacji jest ustawa z dnia 27 października 2022 roku o maksymalnych cenach energii. Ustawa umożliwiła odbiorcom energii będącym mikro, małymi albo średnimi przedsiębiorcami skorzystanie z jej benefitów w postaci maksymalnej ceny energii, ale pod warunkiem złożenia oświadczenia do dostawcy energii. Oświadczenie mogli podpisać jedynie członkowie zarządu i to pod rygorem odpowiedzialności karnej.
– Uregulowania tej ustawy były na tyle nieprecyzyjne dla przedsiębiorców, że wiele zarządów spółek zrezygnowało ze składania oświadczeń, obawiając się potencjalnej odpowiedzialności karnej w przypadku późniejszej odmiennej interpretacji przepisów. W szczególności podmioty zobowiązane do zapewnienia energii w wynajmowanych lokalach, które na mocy nowelizacji ustawy mogły dodatkowo do 31 stycznia 2023 roku złożyć oświadczenie, rezygnowały z takiego rozwiązania – mówi Monika Leszko, radczyni prawna w zespole postępowań sądowych i regulacyjnych w DLA Piper w Warszawie.
To z kolei spowodowało, że najemcy i użytkownicy lokali, którzy spełniali przesłanki Ustawy, ale sami nie mogli złożyć oświadczeń do dostawcy energii, bo nie byli stronami umów sprzedaży energii, zaczęli występować z roszczeniami przeciwko właścicielom lub zarządcom budynków.
– Na rynku nieruchomości zaobserwowaliśmy aktywność tych podmiotów, którzy nie skorzystają z maksymalnej ceny energii, ponieważ inny podmiot nie złożył oświadczenia. Oczywiście każda sytuacja powinna być analizowana odrębnie, ale obawa przed odmienną interpretacją przepisów nie powinna stanowić przeszkody do złożenia oświadczenia – dodaje Monika Leszko. – Szczególnie w sytuacji, w której członkowie zarządu mogli polegać na opinii prawnej dotyczącej ich konkretnej sytuacji.
Chociaż ustawodawca nakłada na członków zarządów spółek ryzyko odpowiedzialności karnej związanej z właściwą interpretacją przepisów, spółki mogą skutecznie mitygować takie ryzyko. Środkiem odpowiednio zabezpieczającym zarówno interesy spółki, jak również kadrę zarządzającą przed odpowiedzialnością jest zwrócenie się do doradcy, który oceni sytuację prawną spółki. Prawnicy mają narzędzia do takiej analizy, a zarządy spółek w dobie nieustannie zmieniających się przepisów coraz chętniej sięgają po takie rozwiązania.
– Ryzyko związane z odpowiedzialnością karną członka zarządu w sytuacji, w której jego działanie poprzedzone jest analizą prawną przez zewnętrzną kancelarię, jest zdecydowanie mniejsze niż w sytuacji, w której zarząd o taką opinię nie wystąpi. Dotyczy to także oświadczeń składanych do innych podmiotów. Opinia prawna może bowiem skutecznie zwolnić członka zarządu z odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń, zwłaszcza w sytuacji, gdy przepisy są niejasne i konieczna jest ich interpretacja prawna – wskazuje Dominika Wolf-Jezierska, adwokat w zespole White-Collar Crime (przestępstw gospodarczych) DLA Piper w Warszawie.
– Ubezpieczenie D&O nie obejmuje tego typu przestępstw, bo są to przestępstwa umyślne. Tym bardziej organy zarządzające powinny decydować, że w takich aspektach ich działalności zwracają się do zewnętrznego doradcy ze zleceniem analizy prawnej – dodaje Dominika Wolf-Jezierska.
