28 lutego 2025 r. odbyła się konferencja poświęcona wyzwaniom związanym z ochroną danych osobowych i prawem do prywatności osób transpłciowych w kontekście zatrudnienia. Wydarzenie zatytułowane „(Bez)PRAWA osób transpłciowych w Polsce. Jak przetwarzać dane osobowe osób transpłciowych i skutecznie przeciwdziałać dyskryminacji ze względu na tożsamość płciową w zatrudnieniu?” zostało zorganizowane przez Open for Business oraz Fundację Trans-Fuzja we współpracy z Prezesem Urzędu Ochrony Danych Osobowych (UODO) i Społecznym Zespołem Ekspertów przy Prezesie UODO.
Wsparcie ze strony administracji publicznej
Honorowy patronat nad wydarzeniem objęła ministra ds. równości Katarzyna Kotula, która w swoim wystąpieniu podkreśliła znaczenie równego traktowania wszystkich obywateli. Odniosła się także do trwających prac nad projektem ustawy o uzgodnieniu płci. Poparcie dla ochrony prywatności oraz zapewnienia poszanowania tożsamości w miejscu pracy wyraził w liście do uczestników konferencji wicepremier i minister cyfryzacji Krzysztof Gadkowski.
Prezes UODO Mirosław Wróblewski zaznaczył, że proces tranzycji płci jest możliwy w Polsce od lat 60. XX wieku, głównie na podstawie orzeczeń Sądu Najwyższego. Wskazał jednak na brak jednoznacznej regulacji ustawowej w tej kwestii. Podkreślił również, że ochrona danych osobowych jest narzędziem zabezpieczającym inne prawa podstawowe, w tym ochronę przed dyskryminacją. Zwrócił uwagę, że RODO uznaje tożsamość płciową za czynnik identyfikujący osoby fizyczne, co oznacza, że podlega ona szczególnej ochronie.
Problematyka prawna i praktyczna
Podczas wykładu wprowadzającego dr Paulina Pilch omówiła problem dyskryminacji osób transpłciowych oraz długotrwałych i skomplikowanych procedur prawnych związanych z uzgodnieniem płci. W podobnym tonie wypowiadał się Łukasz Antkiewicz z Open for Business, wskazując, że inkluzywność w firmach nie tylko przyciąga talenty, ale także poprawia efektywność pracy i ogranicza ryzyko korupcji.
W konferencji uczestniczyła również mec. Agata Szypulska z Biura Rzecznika Praw Obywatelskich, która przypomniała, że godność jest przyrodzoną i niezbywalną wartością każdej osoby. Podkreśliła także, że obowiązkiem państwa jest zapewnienie równego traktowania we wszystkich sferach życia.
Wyzwania w przetwarzaniu danych osobowych
Podczas pierwszego panelu dyskusyjnego, moderowanego przez dr Dominikę Dörre-Kolasę, omówiono kwestie związane z procesami przetwarzania danych osobowych osób transpłciowych zgodnie z RODO. Grzegorz Żak z Fundacji Trans-Fuzja przedstawił trudności związane z dokumentacją obywatelską, w tym wydawaniem nowych dokumentów tożsamości oraz utratą uprawnień, takich jak zniżki na ubezpieczenia.
Eksperci prawni Maciej Koziński i Mikołaj Świstowski omówili problemy proceduralne w procesach sądowych dotyczących uzgodnienia płci, zwracając uwagę na częste trudności związane z orzeczeniami sądowymi, sprzeciwem rodziców czy przewlekłością postępowań.
Dobre praktyki w organizacjach
Drugi panel skupił się na codziennych wyzwaniach w miejscu pracy, takich jak obecność toalet neutralnych płciowo czy elastyczne zasady korzystania z szatni. Eksperci podkreślili, że wdrożenie takich rozwiązań nie musi wiązać się z wysokimi kosztami, o ile odpowiednio dostosuje się istniejące infrastruktury.
Dyskutowano również o kwestiach związanych z przepisami BHP i prawem pracy, w szczególności dotyczącymi norm dźwigania i innych regulacji płciowych, które mogą rodzić trudne sytuacje prawne dla pracodawców zatrudniających osoby po tranzycji.
Koszty wykluczenia społecznego
Ostatni panel dotyczył kosztów wykluczenia społecznego osób transpłciowych oraz rekomendacji zmian prawnych. Uczestnicy zwrócili uwagę na finansowe i emocjonalne koszty, jakie osoby transpłciowe ponoszą w związku z obecną sytuacją prawną. Podkreślono także konieczność poprawy edukacji specjalistów oraz wdrożenia regulacji umożliwiających uzgodnienie płci bez konieczności pozywania rodziców.
Konferencja była okazją do szerokiej wymiany poglądów oraz zebrania rekomendacji, które mogą przyczynić się do wypracowania bardziej inkluzywnych rozwiązań prawnych i organizacyjnych w Polsce.