Tylko ośmiu na stu Polaków powyżej 45 roku życia napisało testament. Tak wynika z badania Kantar, przeprowadzonego na zlecenie kancelarii prawno-podatkowej GWW we współpracy z Fundacją Otwarte Forum. Testament posiadają najczęściej osoby powyżej 70 roku życia (20 proc.), o wykształceniu podstawowym lub wyższym (11 proc.), żyjący w miastach poniżej 50 tysięcy mieszkańców.
Jak tłumaczy radca prawny Aldona Leszczyńska-Mikulska z kancelarii prawno-podatkowej GWW, niewielka liczba osób sporządzających testament wynika z niskiej świadomości społecznej odnośnie negatywnych skutków prawnych związanych z brakiem testamentu. “Jesteśmy ponadto przeświadczeni, że dziedziczenie z testamentu – w porównaniu z dziedziczeniem ustawowym – nie daje istotnych korzyści. Tymczasem, moje doświadczenie wskazuje na to, że w prawie 99 procentach przypadków brak przemyślanych zasad podziału nawet niewielkiego majątku powoduje, w tzw. poukładanych czy nieskomplikowanych rodzinach, spory pojawiające się natychmiast po śmierci rodziców”. Prawniczka dodaje, że w wielu przypadkach sporów tych można uniknąć.
Na pytanie: dlaczego nie sporządziłeś testamentu, prawie połowa respondentów odpowiedziała, że nie zastanawiała się nad tym, a prawie jedna czwarta uważa, że nie ma nic cennego, co mogłaby po sobie zostawić. Jeden na pięciu Polaków uważa natomiast, że jest za wcześnie na taką decyzję.
Wśród posiadających testament zdecydowanie dominują osoby, które sporządziły ten dokument u notariusza (69 proc.). Częściej są to kobiety (75 proc.) oraz osoby ze średnim wykształceniem (76 proc.). Testament własnoręczny jest natomiast częściej pisany przez mężczyzn (36 proc.) i absolwentów uczelni wyższych (43 proc.). Zdaniem mec. Leszczyńskiej-Mikulskiej, dość wysoki odsetek osób, które sporządziły lub deklarują sporządzenie testamentu własnoręcznego, do dobry prognostyk. “Konieczne są zmiany w prawie spadkowym, które dostosują prawo do realiów i oczekiwań społeczeństwa cyfrowego, którym się stajemy – a co pandemia – nieodwracalnie przyśpieszyła. W wielu państwach istnieje możliwość sporządzenia ważnego testamentu nie tylko w całości własnoręcznie ale napisanego komputerowo – z własnoręcznym podpisem” – wyjaśnia radca prawny.
Ponad 9 na 10 Polaków uwzględniło w testamencie członków rodziny, 4 proc. badanych spadkobiercami uczyniło swoich przyjaciół, a 2 proc. przeznaczyło swój majątek zaprzyjaźnionym instytucjom takim jak szpital, dom dziecka czy biblioteka.
Respondenci zostali również zapytani, czy uwzględniliby w testamencie fundację lub stowarzyszenie. 4 na 10 osób woli podzielić się tym, co posiada z najbliższymi, a 3 na 10 uważa, że ich majątku wystarczy jedynie dla rodziny. 14 proc. ankietowanych nie ufa fundacjom i stowarzyszeniom, a 1 na 20 Polaków nie wiedziało, że istnieje taka możliwość.
Badanie zostało przeprowadzone w ramach kampanii społecznej “Zapisz Dobro”, prowadzonej przez Fundację Otwarte Forum. Jak tłumaczy prezes Fundacji Ewelina Szeratics, celem kampanii jest zachęcenie Polaków do uwzględniania w testamentach fundacji i stowarzyszeń. “Po tym jak uwzględnimy w tym dokumencie najbliższych członków rodziny, możemy rozważyć choćby symboliczny zapis na fundację lub stowarzyszenie, które darzymy zaufaniem.
