Rozwiązania technologiczne w sferze e-usług, które wprowadzamy muszą być nie tylko bezpieczne, ale także intuicyjne, dostępne dla każdego i proste w obsłudze. Należy też zadbać o świadomość ich dostępności i podniesienie poziomu kompetencji użytkowników i urzędników – podkreślali uczestnicy panelu “Cyfrowy i cyberbezpieczny samorząd – teraźniejszość czy przyszłość?” zorganizowanego na IX Europejskim Kongresie Samorządów, którego partnerem był Związek Cyfrowa Polska.
Przedstawiciele władzy zaangażowani w sferzę cyfryzacji, dostawcy usug cyfrowych i rozwiązań cyberbezpieczeństwa dla JST oraz sami samorządowcy zgromadzeni w Mikołajkach przyjrzeli się stopniowi transformacji cyfrowej i dbałości o cyberbezpieczeństwo w polskich samorządach. W czasie dyskusji rozważali, czy samorządy dysponują odpowiednimi narzędziami i środkami by tradycyjne usługi przekształcić w cyberbezpieczne „e-usługi”.
Nierówne tempo transformacji samorządów
Zdaniem uczestników dyskusji, jednym z najważniejszych problemów w sferze cyfryzacji samorządów jest nierówne tempo wdrażania e-usług w poszczególnych JST w kraju. – Wyzwaniem, przed którym stajemy jest synchronizacja systemów e-usług w sposób, który zagwarantuje, że mieszkańcy zarówno mniejszych, jak i dużych jednostek samorządowych będą mogli liczyć na podobną jakość tych usług i ich dostępność – mówił Michał Kanownik, prezes Związku Cyfrowa Polska.
W opinii ekspertów nierówne tempo transformacji cyfrowej samorządów wynika przede wszystkim z różnic w zasobach finansowych poszczególnych jednostek samorządu terytorialnego. – Duże JST mają oczywiście większe budżety, a co za tym idzie większe możliwości cyfryzacji. Brak środków to nadal poważna przeszkoda w transformacji cyfrowej mniejszych samorządów, które borykają się z ograniczeniami budżetowymi. Decyzja o inwestycji w cyfryzację, czy bezpieczeństwo cyfrowe oznacza dla małych samorządów często rezygnację z innych, istotnych z punktu widzenia mieszkańców wydatków – komentowali goście debaty. Sugerowali, że nad zapewnieniem samorządom środków na cyfryzację i wyrównywaniem poziomu transformacji warto pracować na szczeblu centralnym.
Paneliści wskazali także, że nierówności występują nie tylko w dostępie do e-usług, ale także w gotowości do ich stosowania. – E-usługi bardzo szybko akceptowane są przez młodych ludzi. Z edukacją z zakresu kompetencji cyfrowych i stosowania e-usług musimy docierać szczególnie do osób starszych i w średnim wieku, by także korzystały w pełni z dobrodziejstw cyfryzacji – komentowali eksperci. Ich zdaniem problem ten dotyczyć może m.in. nadchodzącego systemu e-doręczeń. – Przejście na system e-doręczeń jest w najlepszym interesie Polski. Wyzwaniem w tym procesie może być jednak zagwarantowanie, że z rozwiązania tego powszechnie korzystać będą obywatele, obywatelki i podmioty sektora prywatnego – komentował Grzegorz Kubalski, Zastępca Dyrektora Biura ze Związku Powiatów Polskich.
Bezpieczeństwo, świadomość i kompetencje
W czasie rozmowy w Mikołajkach podkreślono, że aby w pełni wykorzystać dostępne e-usług i wdrażane rozwiązania cyfrowe niezbędne są odpowiednie kompetencje cyfrowe użytkowników oraz urzędników. – W sferze rozwoju tych kompetencji czeka nas jeszcze wiele pracy – mówił Michał Kanownik prezes Związku Cyfrowa Polska. Przedstawiciele dostawców usług cyfrowych dla samorządów uczestniczący w panelu argumentowali, że sektor prywatny stale prowadzi szkolenia dla JST dotyczące m.in. cyberbezpieczeństwa urządzeń końcowych.
Rozwój kompetencji i inwestycje są zdaniem gości panelu dyskusyjnego pilnie potrzebne właśnie w sferze cyberbezpieczeństwa. – Najważniejsze typy ataków, z jakimi mierzą się dziś samorządy to ransomware, DDoS oraz ataki phishingowe. Na te ostatnie sektor publiczny jest narażony szczególnie m.in. ze względu na dostępność wielu informacji publicznych dot. np. dostawców usług i produktów dla JST. Szkolenia dla urzędników powinny dotyczyć szczególnie zagadnień z zakresu cyberbezpieczeństwa. Niezmiernie użyteczne dla samorządów są w związku z tym systemy zarządzania urządzeniami końcowymi urzędników. Pozwalają one istotnie ograniczyć zagrożenia płynące np. z używania prywatnych skrzynek e-mail, czy ze zgubienia telefonu – mówili
Zdaniem ekspertów zgromadzonych w Mikołajkach, pewnie funkcje infrastruktury i usługi, a szczególnie te związane cyberbezpieczeństwem cyfrowe należy unifikować. Sprzęt, infrastruktura, zasoby informatyczne i ich obsługa są szczególnie kosztowne właśnie w sferze cyberbezpieczeństwa. Wiele istotnych i kosztownych zadań łatwiej byłoby rozwiązać w sposób zupełnie scentralizowany, lub w ramach lokalnych centrów wspólnej infrastruktury, skupiających kilka JST – sugerowali eksperci.