Choć w ostatnich latach organizacje coraz intensywniej uczą się psychologii, zwłaszcza w kontekście dobrostanu pracowników, to wciąż jeszcze mamy do czynienia z takimi obszarami wiedzy, których istnienia zarządzający biznesem nie są do końca świadomi. Jakie kluczowe elementy wellbeingu umykają uwadze firm i jak budować autentyczną kulturę dobrostanu w nowoczesnej organizacji – wyjaśniają prof. Tomasz Grzyb, dziekan Wydziału Psychologii we Wrocławiu Uniwersytetu SWPS oraz Piotr Szostak z Benefit Systems, firmy będącej twórcą benefitów pozapłacowych.
Troska o dobrostan pracowników w nowoczesnych organizacjach to już nie chwilowa moda, ale istotny element strategii zarządzania i HR. Przedsiębiorcy wiedzą, że pracownicy w dobrej kondycji psychofizycznej, którzy komfortowo czują się w miejscu pracy, są silniej zmotywowani, bardziej efektywni i lojalni wobec pracodawcy. Życie w świecie nakładających się kryzysów: gospodarczego, zbrojnego czy wcześniej związanego z pandemią, a także codzienne presje powodowane tempem życia i natłokiem informacji, sprawiają, że dbałość o dobrostan staje się istotnym aspektem zarówno codzienności, jak i strategii zarządzania. Trend ten ma również swoje pozytywne źródła w przemianach kulturowych i pokoleniowych, dzięki którym kwestionujemy negatywne wzorce w środowisku pracy.
Dbanie o dobrą kondycję psychofizyczną pracowników jest z jednej strony pewnym moralnym, etycznym obowiązkiem tych, którzy za organizację odpowiadają, a z drugiej jest to po prostu sensowna inwestycja, która się opłaca wszystkim stronom równania. – prof. Tomasz Grzyb, psycholog, Uniwersytet SWPS
Na skróty:
Wellbeing – trend czy konieczność?
Co decyduje o tym, że wellbeing staje się tak istotny dla firm? Najbardziej oczywistym – zdaniem eksperta – powodem jest to, że pracownicy zaczynają zwyczajnie oczekiwać tego rodzaju działań i często wpływa to na decyzję o dołączeniu kandydata do organizacji już na etapie rekrutacji.
To społeczne oczekiwanie jest też związane ze zmianą pokoleniową. Z drugiej strony z perspektywy osób, które zarządzają organizacją, wydatek poświęcony na działania związane z dobrostanem jest oczywiście kosztem, ale i inwestycją. Inwestowanie w zdrowie pracownika przekłada się na większą kreatywność i rzadszą absencję. Dobrostan wpływa też na zaangażowanie. Osoba, która jest zmotywowana do pracy także tym, że zwyczajnie lubi to miejsce, ma dużo większy poziom zaangażowania w pracę. Kolejną kwestią jest rotacja, która jest poważnym problemem w wielu branżach. Pracownik mając poczucie, że firma, w której jest zatrudniony, nie jest tylko galerą, na której macha wiosłem, ale miejscem, które o niego rzeczywiście dba i nie stosuje procedur washingowych, będzie mniej skłonny do zmiany pracy.
Dbanie o samopoczucie pracowników jest także bardzo ważnym elementem tworzenia wizerunku organizacji. To, w jaki sposób firma traktuje swoich pracowników, w jaki sposób stara się zapewnić im budujące warunki pracy, wpływa na jej markę.
Kontrola poznawcza: klucz do wellbeingu pracowników
Skuteczny wellbeing w organizacji zaczyna się od zaspokojenia fundamentalnej potrzeby psychologicznej – kontroli poznawczej. Osoby zatrudnione w przedsiębiorstwach muszą rozumieć, dlaczego ktoś dostał premię, a ktoś nie lub dlaczego jakiś problem został rozwiązany w określony sposób. Daje im to kontrolę poznawczą nad tym, co dzieje się wokół. Przejrzystość procesów decyzyjnych i jasna komunikacja stanowią fundament poczucia bezpieczeństwa w pracy.
Pracownicy muszą mieć świadomość pewności obowiązujących reguł czy rozumienie przyczyn i skutków zjawisk, które dzieją się dookoła nich – wyjaśnia prof. Grzyb.
Ta psychologiczna perspektywa, innymi słowy powinna znaleźć swoje odzwierciedlenie w dojrzałej, inkluzywnej i przejrzystej kulturze organizacyjnej firm – działania prowellbeingowe nie nadrobią braków w polityce zatrudnienia, płac, czy awansów. Aby tworzyć sensowne i skuteczne strategie wspierające dobrostan pracowników należy podejść do tego kompleksowo – zarówno od strony kultury organizacyjnej, jak i konkretnych rozwiązań wspierających różne obszary wellbeingu, takie jak zdrowie fizyczne, psychiczne, rozwój osobisty i zawodowy, czy finanse – dodaje Piotr Szostak, dyrektor zarządzający ds. strategii i produktu Benefit Systems.
Sensowność pracy: niedoceniony motor efektywności
Drugim kluczowym, a często pomijanym aspektem wellbeingu jest poczucie sensowności wykonywanych zadań. To, jak pokazać pracownikom szerszy kontekst i znaczenie ich codziennych działań, jest zadaniem dla menedżerów.
Badania nie pozostawiają tu wątpliwości. Jeśli dostrzegasz sensowność swoich codziennych wysiłków nie tylko w wymiarze własnej kariery, ale także zmiany, która dokonuje się dzięki nim w świecie, to pracujesz skuteczniej, wydajniej i – nie wahajmy się użyć tego słowa – bardziej szczęśliwie – podkreśla psycholog z Uniwersytetu SWPS.
Pułapka wellbeingwashingu
Prof. Grzyb ostrzega przed powierzchownym traktowaniem dobrostanu pracowników, często ograniczającym się do modnych, ale nieefektywnych działań.
Pokusa quick-winów, nierealistyczne obietnice firm szkoleniowych, presja optymalizacji kosztów – wszystko to zwiększa ryzyko nietrafionych inwestycji w programy rozwojowe. – prof. Tomasz Grzyb, psycholog, Uniwersytet SWPS
Jeśli firma wprowadza szkolenia na przykład związane z zarządzaniem czasem czy z wypaleniem zawodowym i jednocześnie nie wdraża rzeczywistych zmian w funkcjonowaniu, to jest to forma wellbeingwashingu. Pozorne dbanie o dobrostan nie może być wytrychem dla pracodawcy i ludzi specjalizujących się w HR, poprzez który będą próbowali pokryć pewne niedostatki w fundamentalnych obszarach, takich jak uczciwa płaca dopasowana do kompetencji, jasność celów i roli w organizacji, równe szanse w drodze do awansu czy rozwoju. Co więcej, może to dać odwrotny efekt, ponieważ pracownicy, a pracownicy polscy szczególnie, są niesłychanie wyczuleni na różnego rodzaju fałszywe intencje i sytuacje, w których ktoś usiłuje za pomocą pozorowanego działania załatwić rzeczywisty problem.
Nauka kontra moda: weryfikacja skuteczności działań
Jak zatem odróżnić wartościowe inicjatywy od marketingowego szumu? Eksperci podkreślają znaczenie oparcia działań wellbeingowych na zweryfikowanych naukowo metodach I narzędziach.
To, co najnowsze, jest też – właściwie z definicji – słabiej zweryfikowane. Obietnica lepszych efektów czy większej skuteczności nie zawsze jest warta zwiększonego ryzyka, które się z nią wiąże – ostrzega prof. Tomasz Grzyb.
Organizacje powinny rozwijać umiejętność krytycznej oceny oferowanych rozwiązań, pamiętając, że narzędzia oddziaływań psychologicznych w obszarze wellbeingu ewoluują powoli. Warto też sięgać po rozwiązania współtworzone z ekspertami i dostarczane przez firmy dysponujące odpowiednim doświadczeniem. Przykładem rozwiązań wspierających wellbeing, które powstają przy zaangażowaniu ekspertów i naukowców jest platforma MultiLife oferowana przez Benefit Systems.
Rola nowoczesnych narzędzi i usług
Platforma MultiLife to benefit pozapłacowy udostępniany przez pracodawców, stworzony z myślą o kompleksowym wsparciu dobrostanu pracowników w takich obszarach jak zdrowie, rozwój osobisty i zawodowy, psychologia czy zdrowe odżywianie i aktywność fizyczna. Platforma z jednej strony skupia się na budowaniu zdrowia i zdrowych nawyków użytkowników, a z drugiej na rozwoju ich kompetencji osobistych i zawodowych. Oferuje dostęp do konsultacji z ekspertami (m.in. z psychologiem, dietetykiem, trenerem finansowym czy lektorem), możliwość wykonania badań profilaktycznych czy skorzystania z ogromnej bazy szkoleń i kursów. Jeden z najnowszych kursów w bibliotece MultiLife tworzony jest wspólnie z ekspertami Uniwersytetu SWPS i jest dedykowany zarówno pracownikom, jak i specjalistom HR, stanowiąc wprowadzenie do tematu dobrostanu i jego psychologicznych aspektów. Kurs został przygotowany przez SWPS Innowacje we współpracy z Benefit Systems.
Wszystkie funkcjonalności platformy zostały skatalogowane według celów, jakie stawiać mogą sobie jej użytkownicy. Sama platforma MultiLife staje się dziś asystentem, który pomaga również określić te cele, a następnie efektywnie je realizować i analizować postępy. To zupełnie innowacyjne podejście do tematu wellbeingu, które osiągnięto m.in. dzięki wprowadzeniu wskaźnika Wellbeing Score.
Punktem wyjścia do budowania strategii wellbeingowej powinno być zweryfikowanie sytuacji, z której startujemy. W każdej firmie funkcjonuje kilka różnych wskaźników, które możemy zmierzyć, żeby trafnie zaprojektować kompleksową strategię wellbeingową, a następnie zweryfikować efekty i skutki tego, co robimy. Jest to możliwe właśnie dzięki wskaźnikowi Wellbeing Score – wyjaśnia Piotr Szostak, Benefit Systems.
MultiLife wykorzystuje wskaźnik Wellbeing Score, który bada dobrostan kompleksowo w sześciu obszarach, zarówno na poziomie indywidualnym, jak i organizacyjnym. Dzięki temu pracodawcy otrzymują zagregowane dane, pozwalające na precyzyjne dopasowanie działań do potrzeb organizacji. Takie podejście, oparte na danych i regularnej weryfikacji efektów, ułatwia rozpoznanie potrzeb i dobór odpowiednich, skrojonych na miarę konkretnej organizacji narzędzi oraz ocenę ich skuteczności, co pozwala zmniejszyć ryzyko wellbeingwashingu.
Badanie Wellbeing Score w formule indywidualnej jest ogólnodostępne I można z niego skorzystać, wchodząc na stronę internetową: badanie-dobrostanu.multilife.com.pl
Wellbeing to maraton, nie sprint
Budowanie autentycznej kultury wellbeingu w organizacji to długotrwały proces, wymagający głębokiego zrozumienia mechanizmów psychologicznych i ciągłej ewaluacji podejmowanych działań. Zdaniem eksperta firmy powinny postawić na zrównoważone podejście łączące otwartość na innowacje z naukowym rygorem i krytycznym myśleniem. Pozwoli ono organizacjom skuteczne inwestować w dobrostan pracowników, unikając pułapek modnych, ale nieefektywnych rozwiązań.