Pandemia koronawirusa jest potężnym uderzeniem w światową gospodarkę, którego dokładnych skutków nie jesteśmy w stanie przewidzieć, dlatego trzeba już w tej chwili zapewnić bezpieczeństwo pracownikom i firmom – Związek Przedsiębiorców i Pracodawców formułuje dziesięć celów, które osiągnąć powinna specustawa gospodarcza przygotowywana przez Ministerstwo Rozwoju.
W opublikowanym dzisiaj dokumencie, Związek Przedsiębiorców i Pracodawców przedstawił szereg konkretnych propozycji mających zminimalizować negatywny wpływ pandemii na gospodarkę. Według ekspertów Związku, kluczowe jest, aby rozwiązania wprowadzane przez rząd miały charakter ponadbranżowy, uwzględniały w pierwszym etapie przede wszystkim mikro i małe firmy, a także były w jak najmniejszym stopniu oparte na bezpośrednim wsparciu finansowym.
– Nie unikniemy oczywiście dokonywania w jakiejś formie transferów finansowych – twierdzi Cezary Kaźmierczak, prezes ZPP – Są one jednak rozwiązaniem na krótką metę, zapewniającym bieżącą płynność finansową w gospodarce. W dłuższej perspektywie powinniśmy skupić się na działaniach, które umożliwią nam możliwie szybkie przywrócenie gospodarki do stanu wyjściowego.
Związek proponuje nie tylko uruchomienie programu tanich, szybko i łatwo dostępnych kredytów obrotowych dla mikro i małych przedsiębiorców, lecz również szereg interwencji regulacyjnych dotyczących rozmaitych obszarów, takich jak prawo pracy, prawo działalności gospodarczej, czy przepisów proceduralnych w zakresie postępowań sądowych. Wśród konkretnych rozwiązań znajduje się m.in. wydłużenie terminu składania obowiązkowych sprawozdań, wprowadzenie mechanizmu rozłożenia w czasie kosztów najmu lokali przeznaczonych do prowadzenia działalności gospodarczej, czasowe zwolnienie wynagrodzeń z opodatkowania i oskładkowania, czy przynajmniej czasowego wyłączenia stosowania ustawy o ograniczeniu handlu w niedziele i niektóre święta.
– W ramach aktualnego porządku prawnego istnieje wiele przepisów utrudniających stosowanie się do zaleceń dotyczących postępowania w obliczu pandemii – podkreśla Marcin Nowacki, wiceprezes ZPP – Chodzi tu m.in. o wyłączenie możliwości sprzedaży określonych produktów na odległość, czy też brak przepisów wykonawczych do znowelizowanej ustawy o transporcie drogowym. Proponujemy zmiany również w tym zakresie.
Ostatecznie, eksperci Związku wskazują, że z uwagi na pandemię należałoby przemyśleć kierunek polityki gospodarczej i społecznej Polski. Konieczne staje się ograniczanie zbędnych, bądź nadmiernych wydatków socjalnych, a także rezygnacja z wyjątkowo kosztownych planów polonizacji firm.
Podsumowując dokument, autorzy podkreślają, że faktycznej skali zagrożenia wynikającego dla światowego systemu gospodarczego z pandemii koronawirusa nikt nie jest w stanie dokładnie przewidzieć. Jednocześnie, działania podjęte na tym etapie przez państwo powinny być szczególnie odważne i ambitne, tak by możliwe było jednocześnie złagodzenie tego gospodarczego szoku, jak i przygotowanie państwa do szybkiej odbudowy po okresie zapaści.
Propozycje rozwiązań do gospodarczej specustawy “antywirusowej”
Pandemia koronawirusa może mieć potężny wpływ nie tylko na system opieki zdrowotnej, lecz na całą gospodarkę. Wierzymy, że najważniejsze w tej chwili jest zapewnienie pracownikom i przedsiębiorcom poczucia bezpieczeństwa. Pierwszym z priorytetów, o który trzeba zadbać, jest oczywiście stan zdrowia publicznego i ograniczenie liczby zachorowań. Niemal równie istotne staje się pilne udzielenie pomocy zagrożonym firmom i pracownikom. Ostatecznie zaś, konieczna staje się deregulacja, która ułatwi odrobienie w gospodarce strat powstałych wskutek pandemii.
Wierzymy, że specustawa przygotowywana przez Ministerstwo Rozwoju powinna zawierać odważne rozwiązania, które pozwolą nam zminimalizować negatywne skutki tej nadzwyczajnej sytuacji.
W naszej ocenie muszą one spełniać trzy podstawowe kryteria.
Po pierwsze, powinny mieć charakter ponadbranżowy. Przestrzegamy rząd przed wprowadzaniem jakichkolwiek sektorowych programów wsparcia. Działanie punktowe nigdy nie jest bezpieczne z punktu widzenia równowagi rynkowej i może spowodować nieprzewidziane wcześniej zaburzenia i przepływ kapitału.
Po drugie, powinny być odpowiednio celowane. Na początkowym etapie priorytetowe jest zabezpieczenie firm najbardziej narażonych na ryzyka wynikające z pandemii, tj. mikro i małych. Ewentualne wsparcie dla podmiotów średnich i dużych powinno stanowić ewentualnie kolejny etap zapobiegania recesji.
Po trzecie, powinny być w możliwie minimalnym stopniu oparte na bezpośrednim wsparciu finansowym. Pewna interwencja w tym zakresie będzie konieczna z uwagi na potrzebę zabezpieczenia płynności gospodarki, jednak co do zasady rząd powinien skupić się na działaniach deregulacyjnych i ułatwiających dostosowanie się do nowych, znacznie trudniejszych niż do tej pory warunków prowadzenia działalności.
Przedstawiony poniżej pakiet działań spełnia wszystkie powyższe założenia. Wierzymy, że uwzględnienie go w projekcie gospodarczej specustawy sprawi, że polska gospodarka przetrwa ten kryzysowy czas w możliwie najlepszej kondycji.
Na skróty:
CEL NR 1 – ZABEZPIECZENIE PŁYNNOŚCI FINANSOWEJ FIRM
PROBLEM: kwarantanny, praca zdalna, odwoływanie spotkań i podróży zagranicznych powodują, że firmy już przestają generować przychody pozwalające im choćby na pokrycie kosztów stałych prowadzenia działalności, wynagrodzeń pracowników na zwolnieniach lub kwarantannie, zobowiązań podatkowych od wystawionych faktur, z płatności za które są regulowane z dużym opóźnieniem albo wcale, składek na ZUS. Szczególnie dotkliwym problemem stają się również opłaty czynszowe
ROZWIĄZANIE: postulujemy uruchomienie programu tanich, łatwo i szybko dostępnych kredytów obrotowych dla mikro i małych przedsiębiorców. Jedyną dopuszczalną formą ich zabezpieczenia powinny być weksle. Maksymalne kwoty kredytów powinny być uzależnione od przychodów za rok 2019 (ew. 2018 w przypadku braku rozliczenia za ubiegły rok). Proponujemy, by wynosiły one 15 proc. przychodu za dany rok, lecz nie więcej niż 300 tys. zł dla jednej firmy. Z uwagi na nadzwyczajny charakter sytuacji, zasadne wydaje się również wstrzymanie na pewien okres (4 – 6 miesięcy) poboru zaliczek z tytułu podatku dochodowego dla mikro i małych firm. Dodatkowo proponujemy stworzenie mechanizmu rozłożenia w czasie kosztów najmu lokali wykorzystywanych do prowadzenia działalności gospodarczej. Samorządy powinny być ponadto zachęcane do zwalniania z podatku od nieruchomości obiektów wykorzystywanych do prowadzenia działalności gospodarczej, poprzez rekompensowanie im utraconych wpływów podatkowych z tego tytułu przez Skarb Państwa.
CEL NR 2 – ZAPEWNIENIE BEZPIECZEŃSTWA FINANSOWEGO PRACOWNIKOM
PROBLEM: w obliczu pandemii niektórzy pracownicy kierowani są do pracy w domu, inni często ograniczają swoją aktywność zawodową. W wielu przypadkach wiąże się to z uszczupleniem budżetów domowych. Uważamy, że w tej sytuacji konieczne jest, by w kieszeniach pracowników zostawało więcej pieniędzy.
ROZWIĄZANIE: postulujemy czasowe zwolnienie wynagrodzeń z podatku dochodowego oraz składek na ubezpieczenia społeczne. Wierzymy, że pozwoli to zmotywować zarówno pracowników (wyższe wynagrodzenie netto) jak i pracodawców (niższe koszty wynagrodzeń związane z brakiem konieczności opłacania części składek na ubezpieczenia społeczne) do wykorzystywania dostępnych rozwiązań, takich jak np. praca zdalna. Działaniem uzupełniającym powinno być unowocześnienie przepisów Kodeksu pracy i umożliwienie pracodawcom oraz pracownikom możliwie swobodnego ustalania trybu świadczenia pracy. Ponadto, Zakład Ubezpieczeń Społecznych powinien ponosić całkowity koszt wypłacania wynagrodzenia chorobowego dla pracowników poddanych obowiązkowej kwarantannie. Jest to szczególnie istotne w obliczu potencjalnego powrotu zza granicy ok. 100 tysięcy polskich obywateli, którzy mają zostać taką obowiązkową kwarantanną objęci.
CEL NR 3 – UMOŻLIWIENIE PRZEDSIĘBIORCOM SKUPIENIA NA FAKTYCZNYM PROWADZENIU DZIAŁALNOŚCI
PROBLEM: w warunkach kryzysu epidemiologicznego, przedsiębiorcy zmuszeni są do bieżącego „gaszenia pożarów”. Nie mają czasu ani zasobów potrzebnych do tego, by w pełni realizować skomplikowane obowiązki sprawozdawcze.
ROZWIĄZANIE: powinniśmy szukać wszelkich obszarów, w których możliwe jest biurokratyczne odciążenie firm. To dobry czas, by znieść jakiekolwiek ograniczenia w dostępie do najprostszej formy podatku dochodowego, czyli ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych. Taka zmiana wymagałaby wprowadzenia możliwości zmiany sposobu rozliczania PIT w trakcie trwania roku podatkowego. Dodatkowo, postulujemy wydłużenie terminu składania obowiązkowych sprawozdań, które przedsiębiorcy powinni przygotowywać w najbliższym okresie.
CEL NR 4 – ZABEZPIECZENIE FUNKCJONALNOŚCI SYSTEMU SĄDOWNICTWA
PROBLEM: z niepokojem obserwujemy, jak kolejne sądy ograniczają swoją działalność. Życie gospodarcze istotnie zwalnia, jednak nie zatrzymuje się. Przedsiębiorcy wciąż wchodzą w spory prawne. Dodatkowym kłopotem są terminy biegnące niezależnie od przestoju np. w pracy placówek pocztowych.
ROZWIĄZANIE: aby zagwarantować bezpieczeństwo uczestnikom postępowań, a także nie dokładać firmom dodatkowych obciążeń, apelujemy o wprowadzenie szczególnej, szybkiej ścieżki postępowań w sprawach gospodarczych. Powinna ona zakładać prowadzenie procesu z wykorzystaniem środków teleinformatycznych, według zasady dzień po dniu, i oparcie wyrokowania wyłącznie o środki dowodowe i okoliczności przywołane przez strony w pismach procesowych oraz wiedzę dostępną sądowi z urzędu. Dodatkowo uważamy, że zasadne byłoby wprowadzenie do kodeksu postępowania cywilnego, prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, oraz kodeksu postępowania administracyjnego specjalnych przepisów umożliwiających zawieszenie bądź przywrócenie terminów z uwagi na szczególne okoliczności wywołane pandemią koronawirusa.
CEL NR 5 – UDROŻNIENIE HANDLU
PROBLEM: rozwój pandemii powoduje, że rozsądną profilaktyką staje się ograniczanie aktywności poza domem. Niestety, polskie przepisy eliminują możliwość zaopatrywania się w niektóre produkty np. przez Internet. Dodatkowym problemem jest zakaz handlu w niedziele, który ogranicza możliwość zrobienia zakupów do sześciu dni w tygodni, tym samym zagęszczając ruch w placówkach i zwiększając ryzyko epidemiologiczne.
ROZWIĄZANIE: aby zapewnić bezpieczeństwo konsumentom, apelujemy o zniesienie, w maksymalnym możliwym zakresie, ograniczeń w sprzedaży określonych rodzajów produktów na odległość. Przede wszystkim należałoby umożliwić sprzedaż przez
Internet leków na receptę oraz alkoholu. Dodatkowo proponujemy, choćby przejściowe, wyłączenie stosowania ustawy o ograniczeniu handlu w niedziele i niektóre święta, tak by ruch w sklepach rozłożony był na maksymalną możliwą liczbę dni.
CEL NR 6: WSPARCIE POLSKIEJ PRODUKCJI ŚRODKÓW MEDYCZNYCH I LECZNICZYCH
PROBLEM: bieżąca sytuacja doskonale pokazuje, jak niebezpieczne jest uzależnienie dostępności produktów medycznych i leczniczych od dostaw z zewnątrz. Ograniczona podaż tych produktów stanowi istotny problem w świetle powstrzymywania dalszego rozwoju pandemii.
ROZWIĄZANIE: wziąwszy pod uwagę występujące już braki w dostępności niektórych towarów kluczowych z punktu widzenia walki z wirusem, potrzebne jest wsparcie krajowej produkcji leków i innych produktów medycznych, w szczególności innowacyjnych. Dlatego też to świetny moment, by powrócić do pomysłu refundacyjnego trybu rozwojowego i wdrożyć go w porozumieniu z krajowym przemysłem farmaceutycznym.
CEL NR 7: SZEROKIE WŁĄCZENIE BIZNESU W PROGRAM WALKI Z KORONAWIRUSEM
PROBLEM: mimo, że biznes jest odpowiedzialny i chce brać czynny udział w opanowywaniu rozwoju pandemii, w tej chwili przedsiębiorcy nie dysponują dostępem do baz danych wykorzystywanych przez administrację publiczną.
ROZWIĄZANIE: proponujemy upublicznienie zanonimizowanych baz danych, którymi dysponują organy administracji. W ten sposób możliwe stanie się faktyczne włączenie biznesu i naukowców w proces projektowania rozwiązań ukierunkowanych na zwalczanie pandemii.
CEL NR 8: ZAPEWNIENIE DOSTĘPNOŚCI BEZPIECZNEGO TRANSPORTU
PROBLEM: z uwagi na ryzyko epidemiologiczne, coraz więcej osób rezygnuje z korzystania z komunikacji miejskiej bądź stara się ograniczać obecność w środkach transportu takich jak tramwaj, autobus, czy metro. Atrakcyjną alternatywą wydaje się być jak najszerszy dostęp do usług przewozowych – niestety do tej pory brakuje rozporządzeń wykonawczych do znowelizowanej ustawy o transporcie drogowym.
ROZWIAZANIE: apelujemy o jak najszybsze przyjęcie rozporządzeń do nowelizacji ustawy o transporcie drogowym wyrównującej zasady funkcjonowania na rynku wszystkich podmiotów z tego sektora. Nie możemy dopuścić do tego, by brak przepisów wykonawczych ograniczał dostęp do usług przewozu w tym kryzysowym czasie.
CEL NR 9: RACJONALIZACJA WYDATKÓW PAŃSTWA
PROBLEM: gwałtownie rosnące koszty medyczne, jak i nieprzewidziane wydatki pomocowe dla firm i pracowników, przy jednoczesnym spowolnieniu gospodarczym, będą wymagały nowelizacji budżetu i zaciągania dodatkowych zobowiązań państwa. Nieuchronny jest deficyt budżetowy. W przyszłości może to znacznie spowolnić proces wychodzenia z coraz bardziej prawdopodobnej recesji. W dużej mierze będzie to oczywiście zasługa perturbacji finansowych związanych z epidemią, ale nie pomagają w tym ogromne zobowiązania wcześniej zaciągnięte przez państwo. Konieczna jest racjonalizacja polityki wydatkowej.
ROZWIĄZANIE: rząd powinien zrezygnować w obecnej sytuacji z dalszych, kosztownych planów polonizacyjnych i przejmowania zagranicznych, czy polskich firm. Nawet jeżeli w najbliższym czasie pojawi się sporo takich okazji, nie powinniśmy zaciągać nowych zobowiązań . Przeciwnie, należy przeprowadzić rzetelny audyt posiadanych już przez państwo, czy państwowe fundusze zasobów i wystawić na sprzedaż, te które nie przynoszą spodziewanych korzyści, czy wręcz wymagają dofinasowania z budżetu państwa. Dotyczy to również sektora energetycznego a w szczególności kopalń. Rząd powinien natychmiast zrewidować swoją dotychczasową politykę energetyczną , tak, żeby nie narażać budżetu na dalsze straty.
CEL NR 10: ZWIĘKSZENIE EFEKTYWNOŚCI POLITYKI SOCJALNEJ
PROBLEM: w obliczu nowych wyzwań państwa i koniecznych nowych wydatków w tym na cele pomocowe, konieczna jest ponowna rewizja polityki socjalnej i polityki płac minimalnych. Polska drastycznie zwiększając wydatki socjalne w ostatnich latach znalazła się w światowej czołówce państw jeżeli chodzi o wielkość wydatków socjalnych w relacji do siły nabywczej pieniądza. Rozbudowana siatka świadczeń będzie teraz nachodzić się z rozmaitymi programami pomocowymi, nie tylko poważnie komplikując system, ale też czyniąc go mało wydajnym i motywacyjnym.
ROZWIĄZANIE: należy wykorzystać ten okres na zdyscyplinowanie i usystematyzowanie dotychczasowej polityki społecznej. Po przeprowadzeniu dokładnej analizy obecnego systemu świadczeń, należy rozważyć zmianę obietnic związanych z podwyżkami płacy minimalnej zaplanowanymi do 2023 roku. Zrezygnować z wypłacania w kolejnych latach 13 i 14 emerytury. Skomasować wszystkie programy wsparcia rodzin i ustalić poziom maksymalnego świadczenia. Należy dążyć do racjonalizacji polityki społecznej, chociażby po przez rezygnację z opodatkowania emerytur i znaczącego zwiększenia kwoty wolnej od podatku w miejsce jednostkowych programów jak choćby zwolnienie z podatku dochodowego osób do 26 roku życia
W tej chwili nikt nie jest w stanie przewidzieć faktycznej skali zagrożenia wynikającego dla światowego systemu gospodarczego z pandemii koronawirusa. Niemożliwe jest również określenie z jakąkolwiek pewnością kierunku dalszego rozwoju sytuacji. Niezależnie od tego, państwo powinno już w tej chwili podjąć pilne działania ukierunkowane nie tylko na złagodzenie szoku
gospodarczego, który z pewnością nas czeka, ale też przygotowanie państwa do szybkiej odbudowy po okresie zapaści – przedstawiony pakiet działań służy temu właśnie celowi.
