Według raportu PRCN pt. „Polacy o sztucznej inteligencji – czyli jak sprawić by pracownicy nie bali się AI”, blisko 26% Polaków w ciągu ostatnich 3 lat zetknęło się z redukcją etatów z powodu wdrożenia nowoczesnych technologii w firmach, w których pracują. Proces automatyzacji jest już obecny i nie zapowiada się aby zwolnił tempo. Jak wygląda sytuacja w Polsce? Czy Polacy obawiają się, że sztuczna inteligencja odbierze im pracę?
Na skróty:
Jak AI zmienia nasze codzienne życie? Z jakich udogodnień sztucznej inteligencji korzystamy najchętniej?
Jak wskazują dane z raportu PRCN badani Polacy nie chcą rezygnować z udogodnień jakie niosą za sobą nowe technologie i sztuczna inteligencja. Pytani o to, z których rozwiązań chcieliby korzystać na co dzień najczęściej wskazywali: automatyczny dom (aż 26,7% wskazań), posiadanie pomocy domowej – robota (26%), automatyczne porady prawne (22,5%) i lekarskie (21,4%).
Co ciekawe, aż 24 % badanych woli usługi świadczone przez człowieka a tylko 10,3% badanych wskazało swojego awatara, który wykonuje nasze obowiązki. Tylko niecałe 10% wybrałoby AI, które tworzy różnego rodzaju treści np. powieść sztukę lub film. Badania te obrazują, że Polacy wyrażają swoje zainteresowanie względem cyfrowego przyjaciela, nie mniej jednak wolą, aby był raczej ich pomocnikiem niż zastępcą.
Zdecydowanie większe zainteresowanie wśród respondentów wzbudza perspektywa doradztwa i pomocy jaką może dać technologia. Systemy takie jak np. Chat GPT od Open AI cieszą się ogromną popularnością, a największe firmy typu Google czy Microsoft konkurują o ich rozwój, w związku z czym stają się one coraz lepsze i postęp ten następuje bardzo szybko. Osoby wykonujące proste zawody typu recepcjonista, kasjer bądź sprzedawca w sklepach detalicznych, a nawet sprzątaczka czy magazynier mogą już dziś czuć się zagrożone.
Współcześnie, gdy wszechobecne staje się korzystanie ze sztucznej inteligencji w codziennych zadaniach, od nawigacji po tłumaczenia, AI upraszcza wiele procesów, oszczędzając przy tym cenny czas. Warto natomiast pozostać czujnym w kwestii udogodnień sztucznej inteligencji gdyż jej rozpowszechnianie wiąże się z istotnym ryzykiem na tle etycznym, społecznym i prawnym.
Największe obawy Polaków dotyczące nowych technologii
Niewątpliwie do jednej z największych obaw Polaków należy utrata zawodu bądź konieczność przekwalifikowania się. Jak wskazują dane z raportu PRCN zwolnienia z powodu wdrożenia nowoczesnych technologii mają już miejsce na polskim rynku pracy, a zmian i utraty zawodu boją się głównie osoby o najniższych kwalifikacjach. Z kolei niemalże połowa respondentów uważa, że w ciągu najbliższych 10 lat sztuczna inteligencja nie wymusi na nich konieczności przekwalifikowania się.
Pozostałe grupy badanych, które przewidują, że wdrożenie sztucznej inteligencji zdecydowanie wymusi na nich zmianę pracy lub kwalifikacji to osoby z grup wiekowych 25-34 (11,9% wskazań) i 35-49 lat (11,6%) – czyli te, które są aktywne zawodowo i mają przed sobą jeszcze wiele lat pracy. To właśnie te grupy wiekowe najczęściej obcują z nowoczesnymi technologiami i to właśnie dla nich skutki rozwoju AI mogą być najbardziej dotkliwe.
Inne ryzyka związane z wdrożeniem AI na szeroką skalę
Utrata zawodu to jedno a nieumiejętne korzystanie z innowacyjnych mechanizmów to drugie. Systemy AI często obcują z danymi wrażliwymi takimi jak np. dane osobowe. Innym wrażliwym obszarem mogą być również prawa autorskie. Praca AI na danych osobowych może narażać na ryzyko prywatności, włączając w to niewłaściwe wykorzystanie informacji i potencjalne wycieki danych. Aby minimalizować te zagrożenia, konieczne jest stosowanie ścisłych protokołów bezpieczeństwa, regularne audyty systemów AI oraz edukacja użytkowników dotycząca prawidłowego zarządzania swoimi danymi i zabezpieczania praw autorskich w kontakcie z AI.
„Podobnie jak w przypadku rozwoju innych nowych mediów również rozwój AI generuje wiele zagrożeń dla podmiotów korporacyjnych. Jednym z nich jest dzielenie się danymi na zewnątrz organizacji. Wyzwaniem dla komunikacji jest tu z pewnością ścisła współpraca z biznesem i określenie, jakie dane nie mogą być wykorzystywane w mechanizmach uczenia się maszynowego zewnętrznych platform AI.
Zadaniem istotnym dla zespołów IT oraz Zarządu jest też określenie jasnych ram wdrażania AI w firmie i korzystania ze sztucznej inteligencji – można np. postawić na AI, która uczy się wyłącznie na zasobach firmowych i funkcjonuje podobnie jak firmowy intranet lub korzystać z zewnętrznych ogólnodostępnych narzędzi, ale z narzuceniem ram i ograniczeń wynikających z tajemnic handlowych firmy oraz poufności danych. Podobnie jak w przeszłości wiele firm komunikowało do swoich pracowników kodeksy i zasady wykorzystania mediów społecznościowych, w codziennej praktyce firmowej, podobnie dziś będą powstawały zasady korzystania z modeli sztucznej inteligencji. Pomóc a takich wypadkach mogą wyspecjalizowane podmioty PR, które takie ramy, przewodniki lub szkolenia przygotowują dla wielu podmiotów i na bieżąco śledzą trendy rynkowe.” – podkreśla Iwona Kubicz, prezes agencji PR PRCN.
Czy odpowiedzią na wyzwania związane z AI są firmy odpowiedzialne cyfrowo?
W obliczu narastających obaw wokół sztucznej inteligencji firmy i jej pracownicy powinny podejść świadomie do tematu adaptując się do nowych systemów i technologii. Odpowiedzią może być m.in. zarządzanie cyfrową odpowiedzialnością w firmie, tak by nie doprowadzić do wykluczenia cyfrowego wybranych grup pracowników.
Zapytani o to z czym kojarzy się sformułowanie „firma odpowiedzialna cyfrowo” respondenci w badaniu PRCN, wskazywali organizowanie przez pracodawców kursów mających na celu rozwój umiejętności cyfrowych pracowników, oraz zwiększanie ich świadomości w zakresie współpracy z maszynami, by efektywnie wykorzystywać nowoczesne technologie.
Badani podkreślają również konieczność zapewnienia pracownikom możliwości nabycia kluczowych kompetencji cyfrowych, aby mogli utrzymać zatrudnienie w obliczu rosnącej automatyzacji, tworzenie przejrzystych planów rozwoju kariery z uwzględnieniem przyszłych potrzeb firmy w zakresie kompetencji cyfrowych, a także działania mające na celu zmniejszenie obaw przed technologią poprzez implementację skutecznych metod współpracy człowieka z maszyną.
„Ważne jest podejmowanie działań na rzecz redukcji lęku przed technologią poprzez wdrażanie dobrych praktyk w ramach współpracy pomiędzy człowiekiem a maszyną. Sztuczna inteligencja to dziś wyzwanie zarówno dla menedżerów, jak i ekspertów ds. komunikacji. Może być zarówno motorem wspierającym dynamiczny rozwój firmy oraz nowym wyzwaniem kryzysowym dla przedsiębiorstwa. Ważne jest więc staranne pochylenie się nie tylko nad zaplanowaniem obszarów, w których AI jest przydatne w organizacji, ale również określenie potencjalnych czynników ryzyka i ich zaadresowanie w przygotowywanym planie komunikacji wspierającym proces wdrożenia” – dodaje Iwona Kubicz, prezes Agencji PR, PRCN.
Kompetencje przyszłości- co powinniśmy rozwijać?
Chociaż niepewność co do pełnego wpływu AI na miejsca pracy istnieje, to równie obecna jest perspektywa nieograniczonych możliwości i ułatwień towarzyszących wdrożeniu sztucznej inteligencji zarówno w sferze zawodowej jak i poza nią.
„Wiele osób spodziewa się zmian, które dotkną ich osobiście, inne mają pewność, że zawody, które wykonują, nie da się zautomatyzować lub przygotowują się do zmian, rozwijając swoje kompetencje cyfrowe i interesując się nowymi technologiami. Duża w tym rola dwóch typów instytucji. Szkoły i uczelnie wyższe powinny rozwijać najważniejsze kompetencje potrzebne w pracy z nowoczesnymi technologiami i przygotowywać uczniów oraz studentów, że praca zawodowa będzie wymagała od nich nieustannego rozwoju” – podkreśla Anna Miotk, audiunkt, WDIiB UW.
