Europejska agencja Eurofound zainicjowała ogólnoeuropejską ankietę adresowaną do mieszkańców państw członkowskich UE, której celem było poznanie przewidywanych zmian warunków życia i pracy wywołanych przez pandemię COVID-19 i podjęte przez kraje członkowskie działania na rzecz ograniczenia jej wpływu na zdrowie mieszkańców, w tym ograniczające czy wręcz ‘zamrażające’ na pewien czas funkcjonowanie wielu dziedzin działalności gospodarczej, powodujące istotne koszty o charakterze społecznym i gospodarczym.
Pierwszy etap odpowiedzi na ankietę podsumowany został w opublikowanym na początku maja 2020 r. raporcie Eurofound ‘Living, working and COVID-19. First findings – April 2020.’ Do 30 kwietnia udział w ankiecie wzięło ponad 85 tys. respondentów z państw UE. Poniżej znajdą państwo wstępne wyniki ankiety:
- Powszechne są w Europie oczekiwania, że wywołany pandemią kryzys będzie miał znaczący wpływ na gospodarkę i rynki pracy, choć jego efekty będą zróżnicowane w poszczególnych krajach członkowskich UE. We wszystkich z nich oczekuje się znaczącego spadku dochodu narodowego w drugim kwartale 2020 r., być może także w kolejnym, a w większości z nich prawdopodobnie w całym roku 2020.
- Oczekuje się, że po raz pierwszy od 2014 r. w Unii Europejskiej wzrośnie bezrobocie, w szeregu krajów nawet do wielkości dwucyfrowych. W pierwszym okresie badania 5% ankietowanych potwierdziło całkowitą utratę miejsca pracy, 37% tymczasowo, a 50% ograniczenie godzin pracy (w szczególności w Grecji, na Cyprze, we Francji i Włoszech oraz w Rumunii – w Polsce nieco ponad 50%). 16% ankietowanych wyraziło obawy utraty miejsca pracy w najbliższym czasie, w największym stopniu w krajach Europy Południowej i Wschodnie
- Wystąpiły znaczące zmiany strukturalne (załamanie) w gospodarce, w szczególności w sektorze przemysłu, transporcie, handlu detalicznym oraz turystyce (i ogólnie w sektorze spędzania wolnego czasu). Poza dynamicznymi zmianami ilościowymi w postaci spadku dochodu, obrotów czy też miejsc pracy, miały miejsce istotne zmiany w preferowanym modelu biznesowym i organizacji pracy. 37% ankietowanych potwierdza, że przeszło na model pracy zdalnej z domu (telepraca), w szczególności w krajach ‘starej’ Unii, a w niektórych z nich (Finlandia i kraje Beneluksu) wskaźnik ten przekroczył 50% (w Polsce 32%).
- Prawie 40% ankietowanych odnotowało pogorszenie swojej sytuacji finansowej, w szczególności w krajach Europy Wschodniej i Południowej (w Polsce ponad 50%), podobna część oczekuje dalszego pogorszenia tej sytuacji w kolejnym kwartale. Ponad połowa ankietowanych z tychże krajów twierdzi, że mogą przetrwać bez przywrócenia ich dochodów co najwyżej trzy miesiące, ale podobnie wypowiada się ponad 1/3 ankietowanych z bogatszych krajów (starej) Unii. Około 50% twierdzi, że już ma problemy w ‘związaniu końca z końcem’, ale – rzecz jasna – w najgorszej sytuacji pod tym względem są bezrobotni (ponad 80%), następnie samozatrudnieni (57%), a w ‘najlepszej’ emeryci i nadal posiadający pracę (nieco ponad 40%).
- Niemniej 46% ankietowanych w kwietniu b.r. patrzyło nadal optymistycznie co do swojej przyszłości, choć zróżnicowanie pomiędzy krajami było tu bardzo duże – od 73% w Finlandii do 32% w Grecji (w Polsce 41%). W podobnym badaniu z roku 2016 wskaźnik ten dla całej UE wynosił 64%.
- Rządy i partnerzy społeczni we wszystkich krajach podjęły znaczące wysiłki dla przeciwdziałania negatywnym skutkom kryzysu. W sumie zastosowano ponad 450 różnych środków zaradczych, głównie o charakterze legislacyjnym i regulacyjnym, ale także na poziomie przedsiębiorstw czy też dwu- i trójstronnych porozumień partnerów społecznych w ramach dialogu społecznego. 36% z tych inicjatyw dotyczyło wsparcia dla podtrzymania funkcjonowania przedsiębiorstw, 17% dla utrzymania miejsc pracy, a 16% dla podtrzymania poziomu dochodów. Wśród nich 61 podjętych działań miało charakter bezpośrednich subsydiów (całkowitych lub częściowych), 49 ułatwień w dostępie do finansowania, a 41 odroczenia płatności. 43 działania skierowane były na wsparcie finansowe dla utrzymania zatrudnienia.
- Znamienne jest jednak to, że w 37% zastosowanych działań nie uczestniczyli w żadnym stopniu partnerzy społeczni, w 31 % z nich byli konsultowani, w 14% informowani, a tylko w 2% brali bezpośredni udział w ich negocjacjach.
Po opublikowaniu wstępnych wyników ankiety Eurofound kontynuuje swoje badania i dopiero one pozwolą stwierdzić jak głębokie i bardziej długotrwałe mogą być obserwowane zmiany. Ostateczne wyniki ankiety mają być opublikowane po jej zakończeniu, tj. prawdopodobnie we wrześniu 2020 r.
Dr Andrzej Rudka, Doradca Zarządu KL
