Tarcza antykryzysowa – konieczne są szybkie zmiany w prawie restrukturyzacyjnym

Tarcza antykryzysowa nie przewiduje póki co rozwiązań na czas tąpnięcia gospodarczego oraz masowych wniosków do sądów. Sądom – nie po raz pierwszy – grozi paraliż, zaś brak szybkich orzeczeń przynieść może fatalne skutki dla przedsiębiorców poszukujących ochrony. Niekorzystne jest również wejście w życie w dniu 24 marca 2020 r. przepisów liberalizujących przesłanki ogłoszenia upadłości konsumenckiej.

Przedsiębiorca w czasach kryzysu ekonomicznego wywołanego epidemią może nie tylko ochronić swoją firmę przed upadłością, lecz również uchronić się przed odpowiedzialnością odszkodowawczą za nieterminowe złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości, rozpoczynając postępowanie restrukturyzacyjne.

Prawo restrukturyzacyjne przewiduje cztery rodzaje postępowań restrukturyzacyjnych: postępowanie o zatwierdzenie układu, przyspieszone postępowanie układowe, postępowanie układowe i postępowanie sanacyjne. Wybór konkretnego rodzaju postępowania zależy od indywidualnej oceny każdego przypadku.

Poddać pod rozwagę trzeba następujące postulaty:

1. Zapewnienie szybszej ochrony majątku dłużnika możliwe bez ingerencji sądu. Temu służyć może ochrona przed egzekucją z mocy prawa na skutek samego złożenia wniosku restrukturyzacyjnego. Ochrona trwać będzie do nieprawomocnego rozpoznania wniosku i może być uchylona na wniosek wierzyciela. W jej trakcie firma nie może wyzbywać się majątku, a zatem wierzyciele są również chronieni.
2. Likwidacja obowiązkowych rozpraw i dopuszczenie posiedzeń niejawnych, przy zachowaniu decyzyjności organu sądowego w tym zakresie. Chodzi o to, aby eliminować przestoje związane z organizacją rozprawy oraz wyłączyć konieczność osobistego uczestnictwa – co jest niewskazane, a obecnie niedopuszczalne.
3. Wyraźne wskazanie, że wysyłka pism sądowych dla wielu wierzycieli może być przekazana zarządcy lub nadzorcy na mocy zarządzenia sędziego-komisarza. To ograniczy obciążenie pracy sekretariatu wydziału.
4. W razie konieczności, dopuszczenie składania przez nadzorców sądowych i zarządców pism do sędziego-komisarza za pomocą poczty elektronicznej.
5. Zmniejszenie liczby spraw podlegających kognicji sądu lub sędziego-komisarza. Przykładowo zbędne są orzeczenia w przedmiocie uprzednio rozpoznanym przez radę wierzycieli. Organ sądowy powinien rozpoznawać spory pomiędzy uczestnikami oraz organami pozasądowymi, a nie zajmować się podejmowaniem decyzji biznesowych.
6. Uproszczenie wymogów formalnych wniosku o wszczęcie restrukturyzacji oraz innych wymogów – np. co do szczegółowości planu restrukturyzacyjnego – zwłaszcza wobec małych przedsiębiorców. Niektóre obowiązki są zbędne na etapie rozpoznania wniosku – stanowią obciążenie dla dłużnika, który musi je spełnić oraz dla sądu, który musi je zweryfikować.
7. Wszelkie głosowania oraz posiedzenia odbywane przez wierzycieli muszą być dopuszczalne zdalnie lub drogą obiegową.

„Otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego, albo zatwierdzenie układu w postępowaniu o zatwierdzeniu układu pozwala na uchronienie się przed wszelkimi negatywnymi skutkami niezłożenia wniosku o ogłoszenie upadłości w terminie. Należy jednak zwrócić uwagę, iż nie wystarczy w tym przypadku samo złożenie wniosku – jak w przypadku wniosku upadłościowego. Konieczne jest przynajmniej wydanie przez sąd nieprawomocnego postanowienia o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego, bądź o zatwierdzeniu układu w postępowaniu o zatwierdzenie układu. Może się to okazać problematyczne, gdyż z uwagi na epidemię wiele sądów odracza wszelkie posiedzenia z wyjątkiem spraw pilnych. Szczęśliwie jednak, zgodnie z § 2 pkt 5 lit. l Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości – Regulamin urzędowania sądów powszechnych, za sprawy takie zostały uznane właśnie wnioski o zatwierdzenie układu w postępowaniu w przedmiocie zatwierdzenia układu i otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego” – komentuje dr Patryk Filipiak, wspólnik w kancelarii Filipiak Babicz.

Nie oznacza to jednak, iż z decyzją co do złożenia wniosku restrukturyzacyjnego można zwlekać, albowiem przygotowanie takiego wniosku jest bardzo czasochłonne. W przeciwieństwie do innych pism sądowych – oprócz szczegółowej analizy prawnej wymaga również przeprowadzenia zaawansowanej analizy ekonomicznej przedsiębiorstwa.

Korzyści płynące z restrukturyzacji

Postępowania restrukturyzacyjne niosą za sobą korzyści, które pozwolą przedsiębiorcy na przetrwanie załamania koniunktury i uregulowanie swoich zobowiązań po powrocie rynku na właściwe tory. Przede wszystkim restrukturyzacja pozwala na zamrożenie zobowiązań powstałych przed otwarciem postępowania restrukturyzacyjnego i ich spłatę na warunkach, które co do zasady proponuje dłużnik. W grę może wchodzić m.in. częściowe umorzenie zobowiązań, rozłożenie na raty, odroczenie terminu płatności, czy konwersja wierzytelności na udziały lub akcje.

W zależności od konkretnego postępowania restrukturyzacyjnego dłużnik otrzymuje również m.in. ochronę przed egzekucją oraz gwarancję, że kluczowe dla działalności przedsiębiorstwa umowy nie zostaną wypowiedziane. Z drugiej strony możliwe jest wypowiedzenie przez dłużnika nierentownych kontraktów oraz przeprowadzenie redukcji zatrudnienia na zasadach, na jakich redukcję tę prowadzi się w upadłości.