Ograniczenie możliwości zaliczenia do kosztów podatkowych wydatków na zakup usług niematerialnych od podmiotów powiązanych jest bardzo rygorystycznie przestrzegane przez organy podatkowe, które często wykraczają poza ramy przepisu i cele, jakie przyświecały ustawodawcy. W szczególności podatnicy mają problem z uzyskaniem pozytywnej interpretacji podatkowej dotyczącej nabywanych usług niematerialnych. Organy podatkowe często bez większego uzasadnienia kwalifikują usługi jako usługi wymienione w art. 15e ustawy albo jako świadczenia o podobnym charakterze. Podobna sytuacja miała miejsce w interpretacji Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 10 marca 2021 r. nr 0114-KDIP2-2.4010.63.2021.1.RK, dotyczącej objęcia limitowaniem zakupu usług finansowych.
Na skróty:
Stan faktyczny interpretacji
Podatnik w ramach wniosku o indywidualną interpretację podatkową przedstawił zdarzenie przyszłe, zgodnie z którym dokonywać będzie nabycia usług finansowych. Przez usługi finansowe rozumieć należy następujące świadczenia: asysta w rozwoju budżetów i prognoz, pomoc w przygotowaniach, a także w analizie i przeglądzie budżetu oraz biznesplanów, pomoc w ustalaniu wydatków inwestycyjnych oraz opłacalność inwestycji, wsparcie w zarządzaniu środkami pieniężnymi, opracowanie i wdrożenie raportów dotyczących wydajności kapitału obrotowego i generowania środków pieniężnych, monitorowanie przepływów pieniężnych, projekcje finansowe, analiza rentowności.
Przedstawione świadczenia obejmują szeroki zakres czynności wykonywanych w ramach świadczenia usług finansowych przez jedną spółkę na rzecz drugiej. Tego rodzaju świadczenia są kluczowe dla zapewnienia płynności finansowej oraz przestrzegania dyscypliny finansowej przez podmiot powiązany. W wielu grupach kapitałowych tego rodzaju świadczenia są niezbędne do funkcjonowania, podobnie jak np. usługi księgowe.
Ograniczenie 15e
Zgodnie z art. 15 ust. 1 pkt 1 ustawy o CIT podatnicy nie mogą zaliczać do kosztów uzyskania przychodów wydatków na usługi niematerialne i wszelkiego rodzaju opłaty z tytułu praw autorskich, jeżeli wartość tych wydatków przekracza określone progi. Katalog usług niematerialnych został wskazany przez ustawodawcę, który limitowaniem objął zakup usług doradczych, badania rynku, usług reklamowych, zarządzania i kontroli, przetwarzania danych, ubezpieczeń, gwarancji i poręczeń, a także świadczenia o podobnym charakterze. Powyższy przepis zawiera bardzo szeroki katalog świadczeń, przez co powoduje liczne wątpliwości interpretacyjne. W tym temacie były wydawane już komunikaty Ministerstwa Finansów, tysiące interpretacji oraz setki wyroków sądowych.
Stanowisko organu
W omawianej interpretacji indywidualnej organ podatkowy zwrócił uwagę, że w ustawie o CIT brak jest definicji usług finansowych. Ponadto nie zgodził się on z klasyfikacją usług finansowych przyjętą przez wnioskodawcę, zgodnie z którą przepisy art. 15e ust. 1 pkt 1 ustawy o CIT nie uwzględniają usług finansowych. Organ podatkowy zwrócił uwagę, że w celu uznania danego świadczenia niewymienionego wprost w art. 15e ustawy o CIT jako objętego zakresem limitowania niezbędne jest przeanalizowanie cech charakterystycznych tego świadczenia pod kątem podobieństwa do świadczeń wymienionych w tym przepisie.
Organ podatkowy w interpretacji odwołał się do opisu świadczonych usług przedstawionego przez wnioskodawcę. W szczególności wskazał, że odpłatne usługi „pomocy”, „asysty”, „wsparcia” wiążą się z udzielaniem fachowych porad przez usługodawcę, popartych wiedzą, kompetencjami i doświadczeniem. Tym samym organ podatkowy zakwalifikował świadczenie usług finansowych jako usługi doradcze wprost wymienione w treści art. 15e ustawy o CIT. Dodatkowo Dyrektor KIS wskazał, że w interpretacji wykonywanych świadczeń różne nazewnictwo nie powinno wpływać na kwalifikację świadczenia.
Ponadto Dyrektor KIS odniósł się do Komunikatu opublikowanego na stronach Ministerstwa Finansów, wskazującego, że usługi doradztwa związane z zarządzaniem finansami zostały wprost wymienione w dyspozycji art. 15e ust. 1 ustawy o CIT. Na podstawie tego Komunikatu MF Dyrektor KIS wskazał, że usługi doradcze należy rozumieć bardzo szeroko, niezależnie od klasyfikacji PKWiU.
Komentarz
Stanowisko organów podatkowych w kwestii kwalifikacji wydatków na świadczenia niematerialne od podmiotów powiązanych jest bardzo profiskalne. Ustawodawca, wprowadzając do przepisów ustawy o CIT art. 15e, chciał ukrócić praktykę występującą w grupach kapitałowych, gdzie „przerzucano” koszty działalności z jednego podmiotu do drugiego pod pozorem świadczenia usług niematerialnych, takich jak doradztwo, zarządzanie etc., co wpływało na wyniki finansowe i w konsekwencji na uiszczane podatki. W związku z tym zdecydowano np., że usługi księgowe czy prawne nie są objęte normą tego przepisu.
Wydaje się jednak, że podejście Dyrektora KIS poszło jeszcze dalej niż cele ustawodawcy. Ograniczenie dotyczy bardzo szerokiego katalogu świadczeń, ponieważ organy podatkowe dokonują szerokiej klasyfikacji, często odwołując się do świadczeń o podobnym charakterze. Przez takie podejście fiskusa reorganizacje grup kapitałowych oraz wykorzystanie centrów kompetencji i usług wspólnych jest nieopłacalne. Na uwagę zasługuje także fakt, że przepisy art. 15e ustawy o CIT budzą liczne wątpliwości i są powodem sporów z fiskusem, co świadczy o słabej jakości tych przepisów. Dodatkowo odwoływanie się do komunikatów Ministerstwa Finansów, zamiast do normy prawnej, jest wykroczeniem poza prawną ocenę stanowiska wnioskodawcy i świadczy o wadliwości tych przepisów.
Autor: radca prawny Robert Nogacki, Kancelaria Prawna Skarbiec specjalizuje się w ochronie majątku, doradztwie strategicznym dla przedsiębiorców oraz zarządzaniu sytuacjami kryzysowymi.
