Jak wynika z badania przeprowadzonego na zlecenie Fundacji Rozwoju Rynku Finansowego, większość Polaków porównałaby płatności odroczone (BNPL) do produktów kredytowych – aż 28 proc. badanych deklaruje, że BNPL najbardziej przypomina zakup na raty 0 proc., niemal co czwarty respondent porównuje płatność odroczoną do pożyczki, natomiast 17 proc. widzi podobieństwa do zakupu za pomocą płatności kartą kredytową. Pomimo tych podobieństw, rynek BNPL nie podlega takim samym regulacjom jak kredyt konsumencki. Niedługo może się to zmienić.
Transformacja cyfrowa rynku finansowego wpływa na dynamiczny rozwój produktów płatniczych. Natomiast niektóre regulacje, jak np. Dyrektywa CCD, weszły w życie już kilkanaście lat temu. W rezultacie konsumenci korzystający z technologicznych nowinek, mogą nie być wystarczająco chronieni. Przykładem mogą być właśnie usługi BNPL, które aktualnie mogą korzystać z przewidzianego w dyrektywie wyłączenia dla tzw. „kredytów 0%”. W takim przypadku przepisy obecnej dyrektywy, a w ślad za nią ustawy o kredycie konsumenckim, która ją implementuje, nie mają do BNPL zastosowania. Konsument nie otrzymuje więc standardowego arkusza informacyjnego przed zawarciem umowy, nie ma obowiązku dokonania oceny zdolności kredytowej konsumenta przed udzieleniem finansowania, brak także wymogów co do formy umowy, czy możliwości odstąpienia od niej. Co należy podkreślić – nie wszyscy dostawcy BNPL oferują finansowanie poza reżimem ustawy o kredycie konsumenckim. Wielość modeli biznesowych może jednak wywoływać u konsumentów pewien chaos i problemy ze zrozumieniem, jaka usługa i na jakich zasadach jest im oferowana.
Z tego powodu dynamicznie rozwijający się rynek BNPL, jest przedmiotem zainteresowania na forum unijnym, także w kontekście rewizji dyrektywy unijnej o kredycie konsumenckim (projekt CCD II). Temat objęcia usług BNPL zakresem nowej dyrektywy o kredycie konsumenckim był szeroko dyskutowany podczas spotkania zorganizowanego przez Renew Europe w Parlamencie Europejskim 30 listopada br., pt. „Over-indebtedness in the digital era: how to protect consumers?”. Wskazywano na możliwe zagrożenia dla konsumentów wynikające z dynamicznego i niekontrolowanego rozwoju sektora BNPL. Wyraźnie wybrzmiewała teza, że choć BNPL jest – co do zasady – rodzajem bezpłatnego kredytu dla konsumenta, to łatwość i szybkość uzyskania finansowania, połączona z możliwością jednoczesnego zadłużania się u wielu dostawców, naraża konsumentów na ryzyko wpadania w pułapkę nadmiernego zadłużenia. Podkreślano potrzebę objęcia usług BNPL przynajmniej obowiązkami związanymi z udzielaniem informacji przedkontraktowych i oceną zdolności kredytowej.
Podczas trilogu, czyli spotkania trójstronnego w procesie legislacyjnym w Unii Europejskiej, które odbyło się 1 grudnia, osiągnięto polityczne porozumienie w zakresie ostatecznego kształtu dyrektywy CCD2 oraz podjęto decyzję o objęciu BNPL zakresem nowej dyrektywy – zauważa Agnieszka Wachnicka, Prezes Fundacji Rozwoju Rynku Finansowego. – Ostateczna treść wynegocjowanych rozwiązań nie jest jeszcze znana, nie sposób zatem określić, czy do tych usług znajdą zastosowanie wszystkie, czy tylko wybrane przepisy dyrektywy. Niemniej nawet częściowe stosowanie przepisów CCD2 do usług BNPL może wpłynąć na zmianę modeli biznesowych, a tym samym na rentowność tego biznesu – dodaje Agnieszka Wachnicka.
O badaniu:
Badanie zostało zrealizowane przez Danae sp. z o.o. metodą CAWI
