Co z setkami tysięcy przedsiębiorców, płacących nie jedną składkę zdrowotną, a dwie lub więcej miesięcznie, tylko dlatego, że dodatkowo pracują – zadaje pytanie Dr n. pr. Marek Woch Ekspert Centrum Legislacji Federacji Przedsiebiorcy.pl. Informuje także, że w tej sprawie interweniował Rzecznik Praw Obywatelskich[1] w Ministerstwie Zdrowia.
Dlaczego Ministerstwo Finansów nie rozwiązuje problemu w sprawie obowiązku opłacania składki zdrowotnej przy zbiegu tytułów do objęcia obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego lub zbiegu przychodów uzyskiwanych w ramach jednego tytułu? A jak samo przyznaje „warto też zwrócić uwagę na fakt, że mimo, że na skali podatkowej znajduje się ok. 50% podatników rozliczających dochody z działalności gospodarczej, to wykazują oni niewielkie dochody – w większości poniżej 100 tys. zł/rok. Z tej grupy ponad połowa wykazuje również inne dochody na skali, więc są to przede wszystkim osoby traktujące działalności gospodarczą jako dodatkowe źródło dochodów”, czyli ok. 654 000 podatników będących na skali podatkowej rozliczających dochody z działalności gospodarczej płacą co najmniej dwukrotnie składki miesięcznie.
Według komunikatu zamieszczonego na stronie Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, w którym wskazano, iż „Rząd przyjął przepisy, dzięki którym już od 2025 roku zmniejszona zostanie składka na ubezpieczenie zdrowotne dla przedsiębiorców – do poziomu 75% minimalnego wynagrodzenia. Kolejnym krokiem będzie wprowadzenie od 2026 roku systemowych rozwiązań obniżających i wprowadzających stałą, niską składkę zdrowotną”[2].
Powyższy komunikat ws. zmian od 2025 r. odnosi się do dwóch aspektów zawartych w projekcie ustawy z 9 października 2024 r. o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (RCL UD 144) (druk sejmowy nr 764), czyli:
- Zmian dotyczących wyłączenia z oskładkowania dochodu z tytułu odpłatnego zbycia środków trwałych dotyczyć będzie środków odpłatnie zbywanych po dniu 31 grudnia 2024 r.
- Opłacania składki zdrowotnej dla przedsiębiorców rozliczających się za pomocą skali podatkowej i na podatku liniowym oraz osób, które stosują opodatkowanie w formie karty podatkowej do poziomu 75% minimalnego wynagrodzenia obowiązującego
w pierwszym dniu roku składkowego.
Z kolei istotniejsze, ale nie wypełniające dotychczasowych zapowiedzi[3], propozycje zmian są przewidziane dopiero na 2026 r. i znalazły się w oddzielnym projekcie ustawy Ministerstwa Finansów z 19 listopada 2024 r. o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz niektórych innych ustaw (UD165), który trafił do Sejmu RP (druk nr 838)[4] oraz że zmiany mają wejść od 2026 r., a Ministerstwo Finansów stwierdziło, że „projekt ustawy nie podlegał pre-konsultacjom. Pominięcie etapów: uzgodnień, konsultacji publicznych i opiniowania jest uzasadnione pilnością proponowanej inicjatywy, która zmierza do obniżenia wymiaru składki zdrowotnej oraz usprawnienia zasad rozliczania składki zdrowotnej i jest oczekiwana przez przedsiębiorców. W tym kontekście projekt wymaga jak najszybszego przeprowadzenia procesu legislacyjnego. Ponadto zastosowanie trybu odrębnego jest uzasadnione tym, że projektowana ustawa nie nakłada żadnych obowiązków, jak również jest oczekiwana przez przedsiębiorców”.
Co znalazło się w projekcie ustawy z 9 października 2024 r. o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (RCL UD 144) (druk sejmowy nr 764)[5] według Oceny Skutków Regulacji Ministerstwa Zdrowia.
„Zmiana dotycząca wyłączenia z oskładkowania dochodu z tytułu odpłatnego zbycia środków trwałych dotyczyć będzie środków odpłatnie zbywanych po dniu 31 grudnia 2024 r. W grupie tej będą więc także środki trwałe, które na dzień wejścia w życie nowych przepisów są częściowo tylko zamortyzowane. Z oskładkowania wyłączony zostanie natomiast nie tylko przychód, ale także do kosztów nie będzie zaliczana niezamortyzowana wartość zbywanego środka. W odniesieniu do tych środków zmiana w przypadku odpłatnego zbycia w 2025 r. może być więc neutralna, np. gdy środek trwały zostanie zbyty po cenie niżej od ceny zakupu. W przypadku pozostałych środków trwałych, zmiana spowoduje zmniejszenie należnej składki na ubezpieczenie zdrowotne płaconej przez przedsiębiorców, a co za tym idzie również wpływów z tego tytułu”.
Z kolei w Ocenie Skutków Regulacji do autopoprawki do projektu ustawy (druk sejmowy nr 764-A), która wpłynęła do Sejmu dnia 19 listopada 2024 r. wskazano, że „istotą planowanych rozwiązań jest wprowadzenie zmian w podstawie wyliczania oraz opłacania składki zdrowotnej dla przedsiębiorców w 2025 r. i dotyczy obniżenia minimalnej podstawy składki zdrowotnej osób rozliczających się za pomocą skali podatkowej i na podatku liniowym oraz osób, które stosują opodatkowanie w formie karty podatkowej zgodnie z przepisami ustawy z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz. U. z 2024 r. poz. 776, z późn. zm.), do poziomu 75% minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w pierwszym dniu roku składkowego”.
Co znalazło się w projekcie ustawy z 19 listopada 2024 r. o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz niektórych innych ustaw (RCL UD165) (druk sejmowy nr 838)[6] według Oceny Skutków Regulacji Ministerstwa Finansów
„Celem projektu jest:
1) uporządkowanie oraz uproszczenie zasad rozliczania składki zdrowotnej dla przedsiębiorców;
2) obniżenie wysokości składki zdrowotnej, szczególnie dla przedsiębiorców o niskich i średnich dochodach.
Istotą planowanych rozwiązań jest wprowadzenie zmian w podstawie wyliczania oraz opłacania składki zdrowotnej dla przedsiębiorców od dnia 1 stycznia 2026 r. Poniżej przedstawione zostały proponowane rozwiązania w odniesieniu do różnych form opodatkowania:
1) dla osób rozliczających się na zasadach ogólnych przy zastosowaniu skali podatkowej, o której mowa w art. 27 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2024 r. poz. 226, z późn. zm.) oraz dla osób rozliczających się w formie podatku liniowego, o którym mowa w art. 30c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (oraz osób, o których mowa w art. 30ca tej ustawy) projekt przewiduje:
a) stałą, niską składkę, która będzie wynosić 9% od 75% minimalnego wynagrodzenia – w przypadku przedsiębiorców osiągających w danym miesiącu dochód do wysokości 1,5-krotności przeciętnego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”;
b) dodatkową składkę w wysokości 4,9% od nadwyżki ponad 1,5-krotność przeciętnego wynagrodzenia – w przypadku przedsiębiorców, których dochód przekroczy próg 1,5-krotności przeciętnego wynagrodzenia;
c) uchylenie możliwości rozliczenia zapłaconych składek w podatku dochodowym – w przypadku podatników stosujących opodatkowanie podatkiem liniowym;
2) dla osób stosujących opodatkowanie w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych projekt przewiduje:
a) stałą, niską składkę, która będzie wynosić 9% od 75% minimalnego wynagrodzenia – w przypadku przedsiębiorców osiągających w danym miesiącu przychód do wysokości 3-krotności przeciętnego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”;
b) dodatkową składkę w wysokości 3,5% od nadwyżki ponad 3-krotność przeciętnego wynagrodzenia – w przypadku przedsiębiorców, których przychody przekroczą próg 3-krotności przeciętnego wynagrodzenia składka;
c) uchylenie możliwości odliczenia zapłaconych składek od przychodów dla celów podatkowych;
3) dla osób stosujących opodatkowanie w formie karty podatkowej oraz dla osób współpracujących z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność gospodarczą projekt przewiduje:
a) stałą, niską składkę, która będzie wynosić 9% od 75% minimalnego wynagrodzenia za pracę;
b) uchylenie możliwości odliczenia zapłaconych składek od karty podatkowej.
Na zmianach zyskają w szczególności ci przedsiębiorcy, którzy osiągają niskie i średnie dochody. Osoby te będą płaciły niską, ryczałtową składkę. Przy czym zachowana jest zasada, wg której osoby osiągające dochody z działalności gospodarczej powyżej 1,5-krotności przeciętnego wynagrodzenia wciąż będą płaciły część składki zależną od dochodu. Ponadto w przypadku ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych wprowadza się zasadę opłacania składki od przychodu ponad nadwyżkę 3-krotności przeciętnego wynagrodzenia. Dzięki temu zachowano progresywny charakter składki przy jednoczesnym obniżeniu jej dla większości przedsiębiorców.
Zmiana ta ujednolica zasady opłacania składki dla podatników rozliczających się skalą podatkową oraz liniową 19% stawką”.
[1] https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/rpo-skladka-zdrowotna-zbieg-tytulow-mz, dostęp: 20.11.2024 r.
[2] https://www.gov.pl/web/premier/komunikat-po-posiedzeniu-rady-ministrow2, dostęp: 20.11.2024 r.
[3] Składka zdrowotna to zwykły podatek. Przedsiębiorcy czekają na ryczałtową składkę (realizację obietnicy wyborczej). Doczekają się?, https://ksiegowosc.infor.pl/obrot-gospodarczy/dzialalnosc-gospodarcza/6655274,skladka-zdrowotna-to-zwykly-podatek-przedsiebiorcy-czekaja-na-ryczaltowa-skladke-realizacje-obietnicy-wyborczej-doczekaja-sie.html, dostęp: 20.11.2024 r.
[4] https://www.sejm.gov.pl/sejm10.nsf/PrzebiegProc.xsp?nr=838, dostęp: 20.11.2024 r.
[5] https://www.sejm.gov.pl/sejm10.nsf/druk.xsp?nr=764, dostęp: 20.11.2024 r.
[6] https://www.sejm.gov.pl/sejm10.nsf/agent.xsp?symbol=RPL&Id=RM-0610-118-24, dostęp: 20.11.2024 r.