W ostatnich latach Polska zmaga się z coraz większym wyzwaniem w postaci narastającego długu publicznego. Według najnowszego raportu Europejskiego Kongresu Finansowego, zbliżający się do konstytucyjnego limitu 60% PKB dług stanowi realne zagrożenie dla stabilności ekonomicznej kraju. Ekonomiści zgodnie podkreślają potrzebę reform oraz stworzenia jasnej strategii konsolidacji finansów publicznych. Bez tego, koszty obsługi zadłużenia będą obciążać budżet państwa, a tempo wzrostu gospodarczego pozostanie poniżej oczekiwań.
Spowolnienie wzrostu gospodarczego – niepokojące prognozy
Jak wynika z grudniowego raportu „Makroekonomiczne wyzwania i prognozy dla Polski”, opracowanego na podstawie opinii 29 ekspertów, przewidywany wzrost PKB został skorygowany w dół. W 2024 roku prognozuje się wzrost na poziomie 2,9%, a w 2025 roku – 3,5%. Oznacza to obniżenie oczekiwań o 0,3 punktu procentowego w porównaniu z prognozami czerwcowymi. Choć inflacja także nieco spadła (do 3,6% w 2024 roku i 4,4% w 2025 roku), nie oznacza to, że sytuacja ekonomiczna Polski jest stabilna. Spowolnienie gospodarcze oraz rosnące zadłużenie publiczne stanowią dwa największe zagrożenia dla przyszłości finansów kraju.
– Ekonomiści obniżyli swoje oczekiwania dotyczące wzrostu gospodarczego. To znak, że musimy bacznie obserwować rozwój sytuacji i podejmować środki zaradcze w celu stabilizacji finansów publicznych – komentuje Marcin Mrowiec, koordynator makroekonomiczny Europejskiego Kongresu Finansowego.
Rosnący dług publiczny – zbliżający się do krytycznego poziomu
Dług publiczny Polski niebezpiecznie zbliża się do konstytucyjnego limitu 60% PKB. W 2025 roku prognozowany poziom zadłużenia ma osiągnąć 59%, a w kolejnych latach może przekroczyć 60%. Jest to szczególnie niepokojące, ponieważ związane z tym obowiązki konstytucyjne nakładają na rząd konieczność zbilansowania budżetu. W praktyce oznacza to konieczność podniesienia podatków lub ograniczenia wydatków publicznych – działania, które są niepopularne politycznie.
Prof. Artur Mudrecki z Akademii Leona Koźmińskiego zwraca uwagę na problem nieprecyzyjnych definicji długu publicznego. W Polsce stosuje się metodologię krajową, która zaniża faktyczny poziom zadłużenia. Tymczasem unijna metodologia wskazuje, że realne zadłużenie Polski jest wyższe, co powinno skłaniać do podjęcia pilnych reform.
– Nasza krajowa definicja długu publicznego to wynik wieloletnich manipulacji różnych rządów. Musimy wrócić do rzeczywistych definicji, aby mieć pełny obraz sytuacji i podejmować odpowiedzialne decyzje – podkreśla Marcin Mrowiec.
Koszty obsługi długu – rosnące obciążenie budżetu
Jednym z najbardziej palących problemów związanych z rosnącym zadłużeniem są koszty jego obsługi. Polska płaci wyższe odsetki od swojego zadłużenia niż wiele krajów Europy Zachodniej, mimo że poziom naszego zadłużenia jest względnie niski. W praktyce oznacza to, że coraz większa część budżetu jest pochłaniana przez odsetki od obligacji, co ogranicza możliwości inwestycji w kluczowe obszary, takie jak edukacja, zdrowie czy infrastruktura.
Polityka fiskalna i konieczność reform
Obecny stan finansów publicznych jest wynikiem lat ekspansywnej polityki fiskalnej, polegającej na zwiększaniu wydatków bez odpowiedniego pokrycia w dochodach. Politycy często obiecują nowe świadczenia i programy społeczne, nie zważając na długoterminowe konsekwencje finansowe. W efekcie dług publiczny rośnie, a koszty jego obsługi stają się coraz większym obciążeniem dla budżetu.
Marcin Mrowiec podkreśla, że bez podjęcia zdecydowanych działań stabilizacja finansów publicznych będzie trudna do osiągnięcia. Konieczne jest ograniczenie wydatków lub zwiększenie dochodów poprzez reformy podatkowe.