Już po raz 30. rozdano Paszporty POLITYKI – doroczne nagrody kulturalne tygodnika POLITYKA, jedne z najważniejszych i najbardziej prestiżowych nagród w świecie kultury w Polsce.
Paszporty POLITYKI to nagroda przyznawana przez tygodnik POLITYKA od 1993 r. Wymyślił ją wieloletni szef działu kultury Zdzisław Pietrasik. Od 30 lat wręczana jest każdego roku młodym twórcom i artystom za wybitne osiągnięcia artystyczne. Twórcy nagradzani są w następujących kategoriach: Film, Teatr, Literatura, Sztuki wizualne, Muzyka poważna, Muzyka popularna oraz, od 2016 r., Kultura cyfrowa. Od 20 lat przyznawana jest także nagroda specjalna dla Kreatora Kultury. To wyróżnienie otrzymują osoby lub instytucje, które w sposób szczególny i niestandardowy przyczyniają się do krzewienia kultury polskiej w kraju i na świecie.
Paszporty POLITYKI wręczane są na podstawie wskazań niezależnych krytyków z różnych mediów, którzy nominują najciekawsze osobowości twórcze minionego roku. Kapituła Nagrody złożona z dziennikarzy tygodnika POLITYKA wybiera Laureatów w następujących kategoriach: film, teatr, literatura, sztuki wizualne, muzyka poważna, muzyka popularna i kultura cyfrowa.
Paszportami POLITYKI nagradzani są wybitnie utalentowani młodzi twórcy, którzy w sposób szczególny wyróżnili się w danym roku swoimi artystycznymi działaniami i dokonaniami. Artyści, którzy kreatywnie reagują na zmieniającą się rzeczywistość, wyznaczają nowe kierunki w sztuce, twórczo wzbogacają kulturę polską i światową.
Ogłoszono także laureatów nagrody specjalnej Kreatora Kultury – nagrody dla wybitnych osobowości przyznawanej od 2002 roku, z okazji 30-lecia tytułem Kreatora Kultury uhonorowano trzy osoby. Wzorem dwóch ostatnich lat – dzięki wsparciu naszych sponsorów – przyznano nagrody finansowe nominowanym we wszystkich kategoriach.
Na skróty:
W KATEGORII FILM
Jan Holoubek
Za niejednoznacznie naszkicowanych bohaterów w wyrazistym krajobrazie społecznym i politycznym, za bezgraniczną empatię, uczciwość i szczerość, a także za przypomnienie, że w ludziach więcej rzeczy zasługuje na podziw niż na pogardę.
Reżyser i operator, rocznik 1978. Współtwórca „Wielkiej wody”, najlepszego jak dotąd polskiego serialu Netflixa i jednego z naszych największych sukcesów w tej dziedzinie. Opowieści o powodzi i potransformacyjnej rzeczywistości, która rozgrywa się we Wrocławiu w 1997 r. Dwa lata temu otrzymał swoją pierwszą nominację do Paszportu za debiut fabularny „25 lat niewinności. Sprawa Tomka Komendy”, który również stał się przebojem (obejrzało go ponad 700 tys. Polaków). Wcześniej zyskał renomę jako autor zdjęć. Jego znakiem firmowym jest wszechstronność, czego dowodem także dokument „Słońce i cień”, poświęcony przyjaźni jego ojca – Gustawa Holoubka – z Tadeuszem Konwickim, oraz kryminalny serial „Rojst” rozgrywający się w mrocznych realiach stanu wojennego.
W KATEGORII TEATR
Jakub Skrzywanek
Za spektakle ważne, odważne i nieoczywiste. Dyktowane, podobnie jak cała działalność laureata w środowisku artystycznym i kierowanie teatrem, troską o jakość i przyszłość naszego społeczeństwa.
Reżyser i dyrektor artystyczny Teatru Współczesnego w Szczecinie. Urodzony w 1992 r. we Wrocławiu. Ma na koncie jedne z najmocniej dyskutowanych przedstawień ubiegłego sezonu. Pierwsze to „Śmierć Jana Pawła II” (Teatr Polski w Poznaniu), naturalistyczna rekonstrukcja ostatnich godzin życia papieża Wojtyły, zestawiona ze wspomnieniami i refleksjami poznaniaków i poznanianek. Drugi – oparty na reportażach Janusza Schwertnera „Spartakus. Miłość w czasach zarazy” (Teatr Współczesny w Szczecinie) – podnosi problem wykluczenia osób LGBT+ i katastrofalnego stanu psychiatrii dziecięcej, a kolejne pokazy wieńczą śluby par jednopłciowych, w pozateatralnej polskiej rzeczywistości wciąż niedostępne. Chwalony za odwagę, konsekwentne łączenie postawy skandalisty i prowokatora ze społecznym zaangażowaniem.
W KATEGORII LITERATURA
Grzegorz Piątek
Za znakomitą opowieść o mieście, która stawia pytanie o modernizację. Za przekonującą dekonstrukcję mitu „miasta z morza i marzeń” oraz całego polskiego międzywojnia.
Urodził się w 1980 r. w Warszawie i ukończył Wydział Architektury Politechniki Warszawskiej. Pisze, wykłada, opowiada i oprowadza. Był kuratorem wielu wystaw, pracował jako redaktor miesięcznika „Architektura-Murator”, pisał felietony w „Gazecie Stołecznej” oraz artykuły o architekturze, designie i mieście. Jego książki „Sanator: kariera Stefana Starzyńskiego” (2016 r.) i „Najlepsze miasto świata. Warszawa w odbudowie 1944–1949” (2020 r.) zostały uhonorowane Nagrodą Literacką m. st. Warszawy, „Najlepsze miasto świata” znalazło się w finale nagrody Nike. Najnowsza to „Gdynia obiecana. Miasto, modernizm, modernizacja 1920–1939” (Wydawnictwo WAB). Autor mierzy się tym razem z mitem „miasta z morza i marzeń”, w kolejnym polskim mieście odnajdując fascynującego bohatera.
W KATEGORII SZTUKI WIZUALNE
Agata Słowak
Za odważne podejmowanie w malarstwie tematyki kobiecej, której nadaje osobisty i pełen emocjonalnego zaangażowania wyraz. Za opowiadanie o teraźniejszości i o sobie za pomocą oryginalnie wykorzystanych wzorców dawnego malarstwa.
Malarka, urodziła się w 1994 r., dyplom na warszawskiej ASP obroniła w 2019 r. W oryginalny sposób łączy odwagę w podejmowaniu ważnych tematów społecznych z osobistą perspektywą, uwzględniającą jej pragnienia, marzenia, popędy, fantazje, lęki, nadzieje. Jej prace potrafią jednocześnie wzbudzać emocje i prowokować intelektualnie. Szybko dostrzeżona przez kuratorów. Chrztem bojowym był udział w głośnej wystawie „Farba znaczy krew” w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie (2019 r.). W tym roku wysoko oceniono jej indywidualną wystawę „Tylko nasze stany” w Fundacji Galerii Foksal, ale też udział w wystawach zbiorowych: „Niepokój przychodzi o zmierzchu” (Zachęta), „Kto zapisze historię łez” (MSN) i „Siedem etapów życia kobiety” (Miejska Galeria Sztuki w Łodzi).
W KATEGORII MUZYKA POWAŻNA
Anna Sułkowska-Migoń
Za ogromną muzykalność, wrażliwość i nieprzeciętną radość tworzenia sztuki. Za konsekwentną pracę nad sobą, która doprowadziła w zeszłym roku do międzynarodowych sukcesów ze zwycięstwem w paryskim konkursie La Maestra na czele.
Urodzona w 1995 r. w Krakowie dyrygentka, która początkowo była instrumentalistką. Studiowała grę na altówce na warszawskim Uniwersytecie Muzycznym, następnie dyrygenturę symfoniczno-operową w Akademii Muzycznej w Bydgoszczy u swego ojca Piotra Sułkowskiego, wreszcie w krakowskiej Akademii na kierunku dyrygentury symfonicznej (u Łukasza Borowicza) oraz chóralnej. Dwukrotna stypendystka programu Narodowego Instytutu Muzyki i Tańca „Dyrygent-rezydent”, zaangażowana także w działalność edukacyjną. W marcu wygrała konkurs dla dyrygentek La Maestra w Paryżu, otrzymała też nagrodę Taki Alsop Conducting Fellowship, a w ostatnich dniach Nagrodę Koryfeusza Muzyki Polskiej w kategorii Odkrycie Roku oraz zaproszenie do programu Hart Institute of Women Conductors przy operze w Dallas.
W KATEGORII MUZYKA POPULARNA
1988 (Przemysław Jankowiak)
Za otwartość stylistyczną, za umiejętność pracy z różnymi artystkami i artystami oraz za twórcze inspirowanie się różnymi nurtami. Za rozwój własnego muzycznego języka i przenoszenie go w swoich produkcjach z undergroundu do mainstreamu.
Rok urodzenia nosi w pseudonimie, a w muzyce, którą jako producent nagrywa dla różnych wykonawców, słychać, że potrafi patrzeć w przyszłość, nie zapominając o przeszłości. Pochodzi ze Szczecina, na scenie działa od kilkunastu lat, nagrywał pod szyldem Etamski i w duecie Syny (z nominowanym do Paszportu POLITYKI raperem Piernikowskim). Pierwszą nominację do Paszportu w roku 2020 przyniósł mu autorski minialbum „Ring the Alarm” oraz nagrana w duecie z raperem Włodim płyta „W/88”. W roku 2022 opublikował autorski album „Ruleta”, na który zaprosił całą plejadę gości, nie tylko z hiphopowego środowiska. Partnerował też Monice Brodce przy pracy nad jej chwalonym minialbumem „Sadza”, a na festiwalu w Gdyni błysnął jako autor muzyki do pełnometrażowego filmu „Zadra”.
W KATEGORII KULTURA CYFROWA
Anna i Jakub Górniccy (Outriders)
Za umiejętne połączenie tradycyjnego dziennikarstwa wysokiej próby z najnowszymi rozwiązaniami technicznymi cyfrowych mediów, by w oryginalny sposób opowiadać o współczesnym świecie i dramatycznych wydarzeniach, jak wojna w Ukrainie. Za „Jeden dzień w…” kolektywu Outriders.
Współzałożyciele międzynarodowego reporterskiego start-upu, który zmienił w ostatnich sezonach sposób opowiadania o świecie. Ich pomysł to połączenie wysokiej próby dziennikarstwa z innowacyjnym wykorzystaniem cyfrowych technologii medialnych. Doskonałym wyrazem takiej strategii jest projekt „Jeden dzień w…”, opowiadający o życiu w czasie wojny w sześciu miastach Ukrainy. Reporterzy Outriders wspólnie z kolegami przewodnikami z Ukrainy pokazują, jak wygląda życie w cieniu nieustannego zagrożenia bombardowaniami. A technologia VR/360 pozwala widzom zanurzyć się w życie tych miast i podążać w naturalny sposób za opowieścią narratora. Najważniejsze są tu opowieści o współczesnym świecie, a nowe technologie to środek, który pomaga w dotarciu z treścią do odbiorców.
Partnerem projektu „Jeden dzień w…” jest Ukrayina.pl.
Kapituła Paszportów POLITYKI ze względu na 30. jubileusz postanowiła uhonorować tytułem Kreatora Kultury trzy osoby:
KREATOR KULTURY
Dorota Masłowska
Za zrewolucjonizowanie języka polskiej literatury, która w ostatnich 30 latach dzieli się na czas przed „Wojną…” i po „Wojnie…”. Za opowieść o Polsce, przystawianie nam lustra, zaglądanie do głów i obnażanie nadmuchanej fasady, za którą widać przaśną rzeczywistość. Wreszcie – za twórcze i odważne wchodzenie w język filmu, teatru i muzyki, by kreować nowe zjawiska.
Najmłodsza w gronie Kreatorów Kultury, ur. 1983 r. w Wejherowie. Autorka głośnej „Wojny polsko-ruskiej pod flagą biało-czerwoną”, za którą otrzymała Paszport Polityki w roku 2002, oraz nagrodzonego Nagrodą Nike „Pawia Królowej”. W 2018 r. ukazała się jej powieść „Inni ludzie”, w marcu 2021 r. wszedł do kin film w reżyserii Aleksandry Terpińskiej pod tym samym tytułem. Jest także dramatopisarką, autorką sztuk „Dwoje biednych Rumunów mówiących po polsku”, „Między nami dobrze jest” oraz „Bowie w Warszawie”. A także kompozytorką, wokalistką i producentką muzyczną.
KREATOR KULTURY
Ryszard Poznakowski
Za długi życiorys artystyczny, bez którego trudno sobie wyobrazić historię polskiej muzyki popularnej ostatnich sześciu dekad. Za karierę w zespole Czerwono-Czarni, dla którego komponował takie przeboje jak „Trzynastego” czy „Bądź dziewczyną moich marzeń”. I za współtworzenie repertuaru Trubadurów, nieprzerwanie w melodyjnym stylu, który podobał się pokoleniom Polek i Polaków.
Ur. 1946 r. w Grudziądzu. Kompozytor, autor wielu przebojów: „Mały Książę”, „Trzynastego”, „Znamy się tylko z widzenia”, „Chałupy welcome to”, „Gdzie się podziały tamte prywatki”. W latach 1965-1968 kierownik muzyczny zespołu Czerwono-Czarni, od 1968 r. członek zespołu Trubadurzy. Przez dwadzieścia lat był kierownikiem muzycznym Teatru Syrena w Warszawie, a w latach 1993-2005 pracował dla kabaretu Olgi Lipińskiej. Od 2015 r. leader zespołu „Poznakowski Band”.
KREATOR KULTURY
Wilhelm Sasnal
Za malarstwo, które sprawiło, że całe pokolenie młodych polskich twórców uwierzyło w swoją szansę na międzynarodowy sukces artystyczny. Za narzucenie sobie i całemu środowisku tempa, za którym trudno było nadążyć nagrodom artystycznym. Ale też za pokazanie – i wielokrotne potwierdzanie – że prawdziwa kariera polega na podążaniu własną drogą.
Ur. 1972 r. w Tarnowie. Malarz światowej klasy, w 1996 r. był współzałożycielem nieistniejącej już grupy Ładnie. W 2006 r. otrzymał prestiżową Nagrodę Vincenta van Gogha. Zdobył niezwykłą popularność poza granicami kraju, jego prace znalazły się w najważniejszych kolekcjach publicznych i prywatnych, miał wiele ważnych wystaw. Jest uznawany przez krytyków za jednego z najważniejszych twórców młodego pokolenia. Jednocześnie jest reżyserem docenianych filmów krótko- i pełnometrażowych. W ostatnich latach powstało pięć filmów pełnometrażowych: “Świniopas” (2008), “Z daleka widok jest piękny” (2011), “Aleksander” (2013), “Huba” (2013), “Słońce, to słońce mnie oślepiło” (2016) i „Nie zgubiliśmy drogi”. Wszystkie powstały we współpracy z żoną, Anką. Ponadto jest rysownikiem, twórcą komiksów, autorem projektów okładek książek, plakatów i murali.
Partnerem Nagrody Specjalnej Kreator Kultury jest Stowarzyszenie Autorów ZAiKS.
