Nastroje przedsiębiorców po latach pandemii i wprowadzania Polskiego Ładu poprawiają się – wynika z Badania Polskiej Przedsiębiorczości przeprowadzonego na zlecenie firmy inFakt przez SW Research. Już po raz szósty na podstawie jego wyników wyliczono wskaźnik nastrojów przedsiębiorców, tzw. inFakt Indeks. Za 2023 rok wyniósł on 4,3 pkt., osiągając najwyższą wartość w historii. To wynik aż o 23,6 pkt. wyższy niż za 2022 rok.
inFakt Indeks kompleksowo ilustruje kondycję polskiego biznesu w 2023 roku. Został opracowany na podstawie odpowiedzi przedstawicieli mikro i małych firm w „Badaniu Polskiej Przedsiębiorczości”. Ankietowanych poproszono o skomentowanie m.in. poziomu satysfakcji z prowadzonego biznesu, łatwości prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce oraz bieżącej i prognozowanej sytuacji finansowej. Indeks może przyjmować wartości na skali od -100 pkt. do 100 pkt., gdzie -100 pkt. oznacza skrajny pesymizm, 0 pkt. – równowagę, a 100 pkt. – skrajny optymizm.
Na skróty:
Rekordowa wartość Indeksu pomimo zmian prawnych
W 2023 roku Indeks po raz pierwszy od 2019 roku przyjął wartość dodatnią. W 2022 roku był na poziomie -19,3 pkt, a wszystkie składowe wskaźnika w 2023 poprawiły się względem wyników z 2022 roku. Zdaniem ekspertów wskazuje to na wyraźną poprawę nastrojów przedsiębiorców w Polsce.
Na Indeks składają się cztery czynniki:
- łatwość prowadzenia działalności gospodarczej: -30,6 pkt
- zmiana kondycji finansowej w ciągu ostatniego roku (2023): -3,4 pkt
- spodziewana zmiana kondycji finansowej w bieżącym roku (2024): -16,7 pkt
- satysfakcja z prowadzonej działalności: 34,7 pkt
W porównaniu z wynikami badania za 2022 rok wskaźnik dotyczący łatwości prowadzenia działalności poprawił się o 31,4 pkt, a dotyczący zmiany kondycji finansowej wzrósł z -21 do -3,4 pkt. Respondenci wyżej ocenili również spodziewaną zmianę sytuacji finansowej – za 2023 wskaźnik ten wyniósł -16,7 pkt, a w 2022 było to -19,5 pkt. Zwiększył się również poziom satysfakcji z prowadzonej działalności, która w 2023 została wyliczona na poziomie 34,7 pkt, przebijając wynik 25,5 pkt z 2022 roku.
Wysokie składki na minus, dobra księgowość na plus
Pomimo najwyższej w historii wartości inFakt Indeksu, zdaniem blisko 60 proc. badanych prowadzenie działalności gospodarczej w Polsce nadal jest trudne. Za największe utrudnienia dla biznesu respondenci uznali wysokość składek ZUS (51 proc.) oraz wysokość podatków (42 proc.). Częste zmiany w prawie doskwierały 38 proc. ankietowanych, a na skomplikowane przepisy narzekał co czwarty przedsiębiorca. Dla porównania, w 2022 roku na zbyt częste zmiany w prawie utrudniające prowadzenie działalności wskazywało ponad 50 proc. badanych.
– Rok 2023 nie przyniósł tak spektakularnych zmian jak 2022, który to pewnością przejdzie do historii. Przypomnieć należy, że przepisy w najważniejszych ustawach, tj. PIT, CIT i VAT, w pierwszym półroczu 2022 roku zmieniły się blisko stukrotnie. W lipcu tego samego roku zmieniono przepisy wstecz, a formę opodatkowania za niego można było po zakończonym roku. W ubiegłym roku takiego zamieszania nie było, więc wielu przedsiębiorców mogło odczuć ulgę i stabilizację sytuacji prawnej, co w pewnym stopniu odzwierciedlają wyniki badania – tłumaczy Piotr Juszczyk, Główny Doradca Podatkowy w firmie inFakt.
Tylko 14 proc. przedsiębiorców uważało, że prowadzenie działalności gospodarczej w Polsce jest łatwe. Jednocześnie, pomimo trudności, 61 proc. zadeklarowało, że odczuwa satysfakcję z kierowania własną firmą. Podobnie jak w 2022 roku, najczęściej wskazywaną zaletą posiadania własnego biznesu było poczucie niezależności (51 proc.). Ponad 40 proc. ankietowanych wskazało, że dzięki prowadzeniu firmy robi to, co naprawdę lubi, a co trzeci badany stwierdził, że realizuje się, prowadząc własny biznes.
Z kolei wśród największych ułatwień prowadzenia własnej działalności przedsiębiorcy wymienili sprawną i fachową obsługę księgową (35 proc.). Dla 31 proc. właścicieli mikro i małych firm ważni są także wykwalifikowani i zaangażowani pracownicy. Co czwarty badany wskazał możliwość uzyskania dofinansowania jako czynnik ułatwiający prowadzenie biznesu w Polsce.
Czy 2024 przyniesie poprawę sytuacji przedsiębiorców?
Ponad połowa przedsiębiorców oceniła kondycję finansową swojej firmy jako dobrą lub bardzo dobrą, a w co czwartym przedsiębiorstwie w 2023 roku poprawiła się ona w porównaniu z sytuacją z roku 2022. Większość badanych uznała, że ich sytuacja finansowa nie zmieniła się, a pogorszyła w co trzeciej firmie. Przedsiębiorcy przewidywali jednak, że 2024 rok pod kątem finansowym będzie dla nich lepszy – wskazało tak 37 proc. badanych Przeciwnego zdania było tylko 17 proc. przedsiębiorców.
Podobny optymizm towarzyszył przedsiębiorcom w przypadku zmian prawnych w 2024 roku. Zdaniem 34 proc. badanych sytuacja prawna właścicieli mikro i małych firm będzie w tym roku lepsza. Badani ocenili także, jak działania państwa wpłyną na prowadzenie działalności gospodarczej w 2024 roku. Ponad jedna trzecia z nich uważała, że będzie ono ułatwiało im pracę. Przeciwnego zdania był co trzeci badany, a 22 proc. stwierdziło, że działania państwa nie będą miały wpływu na prowadzenie biznesu w Polsce.
Większość respondentów miała sprecyzowane oczekiwania dotyczące działań ze strony państwa, które miałyby na celu ułatwienie prowadzenia działalności. Blisko 75 proc. chciało kontynuacji obowiązywania tarcz pomocowych, w tym zamrożenia cen energii. 68 proc. przedsiębiorców oczekiwało powrotu zasad wyliczania składki zdrowotnej sprzed 2022 roku, a 67 proc. uważało, że ZUS dla przedsiębiorców powinien być dobrowolny.
Piotr Juszczyk, Główny Doradca Podatkowy w inFakcie: Badania pokazują, że przedsiębiorcy od nowego rządu oczekują działań, które doprowadzą do zmniejszenia kosztów prowadzenia biznesu w Polsce. Przedsiębiorcy liczą przede wszystkim na tarcze osłonowe niwelujące skutki inflacji albo zmiany zmniejszające obciążenia składkami ZUS. Biznes chce powrotu do wyliczania składki zdrowotnej na zasadach sprzed 2022 r, bowiem od 2022 r. stała się ona istotnym obciążeniem dla przedsiębiorców. Przykładowo dla podatników rozliczających się na skali podatkowej o 9%. Powrót do starych zasad rozliczania składki zdrowotnej zapowiadały wszystkie trzy partie koalicji rządzącej. Badanie Polskiej Przedsiębiorczości zostało przeprowadzone tuż po wyborach, co mogło wpłynąć na wzrost wskaźnika dotyczącego poprawy sytuacji finansowej firm, na co niewątpliwie wpłynie zmiana w składce zdrowotnej.
Większość badanych oczekuje również dobrowolnego ZUS-u. Obecnie odpowiedzią rządu na to zapotrzebowanie mają być tzw. wakacje od ZUS. Dzięki temu rocznie przedsiębiorca będzie mógł zaoszczędzić do 1600 zł. W ciągu ostatnich dwóch lat obciążenie składkami społecznymi i funduszem pracy wzrosło o 33%. W mojej ocenie powinniśmy raczej zastanowić się nad zmniejszeniem podstawy wyliczenia składek i powstrzymywaniu jej wzrostu, oraz upowszechnieniu małego ZUS Plus poprzez likwidację kryterium przychodowego oraz czasowego, przez jaki przedsiębiorcy mogą korzystać z tego rozwiązania. Jedynym kryterium powinien zostać dochód, bo on mówi o faktycznej kondycji firmy. Dziś roczny ZUS to blisko 24 tys. zł. Gdy przedsiębiorca osiąga dochody na poziomie 50 tys, to blisko połowa trafia do ZUS-u. Dzięki możliwości skorzystania z małego ZUS Plus przedsiębiorca zapłaciłby połowę podstawowej stawki.
Metodologia badania
W celu pozyskania informacji do inFakt Indeksu w listopadzie 2023 roku przeprowadzono badanie ankietowe wśród przedsiębiorców. Badanie zrealizowała agencja SW Research metodą mix-mode (CATI+CAWI) na grupie 400 osób (przedstawiciele mikro i małych firm). Udzielając odpowiedzi na pytania wchodzące w skład Indeksu, respondenci posługiwali się pięciostopniową skalą ocen. Poszczególnym wariantom odpowiedzi przypisane zostały odpowiednie wagi – waga 1,0 dla wariantu bardzo pozytywnego, waga 0,5 dla wariantu umiarkowanie pozytywnego, waga 0 dla wariantu neutralnego, waga -0,5 dla wariantu umiarkowanie negatywnego oraz waga -1,0 dla wariantu bardzo negatywnego. Dla pytań tych obliczano następnie statystyki bilansowe (salda), które po przeliczeniu dały wynik tegorocznego inFakt Indeksu.
