Od wybuchu epidemii po pandemię, izolację społeczną i kwarantannę. Istnieje wiele terminów związanych z COVID-19, które mogą prowadzić do nieporozumień. Eksperci wyjaśniają.
Zapewnienie dokładnych informacji jest kluczem do zrozumienia, w jaki sposób (i jak ważne jest) zapobiec rozprzestrzenianiu się COVID-19. Może to jednak okazać się to trudne w obliczu rosnącej ilości skomplikowanej terminologii, która właściwie rozwinęła się z dnia na dzień niedługo po wybuchu koronawirusa.
„Jeśli chcesz stanowczo stawiać czoła problemom, musisz dobrze rozumieć z czym mamy do czynienia. Ważne jest, aby rozumieć słownictwo dotyczące COVID-19, ponieważ słowa mogą różnić się od siebie, np. kwarantanna i izolacja to nie to samo”.
Oto lista podzielonych na pięć sekcji terminów (i ich wyjaśnień) w tym terminy „kwarantanna” i „izolacja”, które używane są w odniesieniu do pandemii COVID-19, opublikowana wraz z informacjami amerykańskich Centrów ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (CDC), Śwaitowej Organizacji Zdrowia (WHO) i lekarzy Yale Medicine
Na skróty:
Co to są koronawirusy?
Koronawirus
Jest to rodzina wirusów, z której siedem znanych jest z powodowania zakażeń u ludzi. Ich nazwa pochodzi od przypominających korony kolców (lub koron), które widoczne są na powłoce wirusów pod mikroskopem. Koronawirusy mogą powodować przeziębienie (które może być również wywoływane przez inne wirusy, takie jak rinowirusy), a także niebezpieczne choroby, takie jak zespół ostrej niewydolności oddechowej (SARS) i bliskowschodni zespół niewydolności oddechowej (MERS). Koronawirus po raz pierwszy odkryty w grudniu 2019 r., SARS CoV-2, powoduje chorobę znaną obecnie jako COVID-19.
SARS (zespół ciężkiej ostrej niewydolności oddechowej)
Koronawirus, który po raz pierwszy spowodował zakażenia u ludzi w 2002 r., osiągnął rozmiary epidemii, zanim został opanowany. Od 2003 r. nie było epidemii tego wirusa. SARS powoduje gorączkę, ból głowy, bóle całego ciała, suchy kaszel, hipoksję (niedobór tlenu) i zwykle zapalenie płuc. SARS i SARS CoV-2 są spokrewnione genetycznie, ale choroby, które powodują, są różne.
SARS-CoV-2 (koronawirus zespołu ostrej niewydolności oddechowej 2)
Nowy koronawirus wywołujący COVID-19, który prawdopodobnie pojawił się u zwierząt i przeniósł na ludzi. W początkowym okresie epidemii w grudniu podejrzewano, że choroba przenosiła się ze zwierzęcia na człowieka wśród ludzi, którzy mieli powiązania z dużym targiem owoców morza i żywych zwierząt w Wuhan w Chinach. Chociaż nie jest wiadome dokładnie w jaki sposób SARS-CoV-2 przeniósł się ze zwierzęcia (i jakiego typu zwierzęcia) na człowieka, SARS-CoV-2 jest betakoronawirusem, co oznacza, że pochodzi od nietoperzy.
COVID-19 (choroba wywołana przez koronawirusy w 2019r.)
Tak jak ludzki wirus niedoboru odporności (HIV) powoduje zespół nabytego braku odporności (AIDS), tak koronawirus SARS-CoV-2 powoduje COVID-19. Objawy COVID-19 to kaszel, gorączka i duszności. Podczas gdy choroba wydaje się powodować schorzenia o nieznacznym lub umiarkowanym nasileniu u większości ludzi, u innych spowodowała zagrażające życiu zapalenie płuc i śmierć. Lekarze i badacze wciąż próbują dowiedzieć się więcej o COVID-19, więc dotychczasowe informacje o jej objawach, zapobieganiu i leczeniu mogą ulec zmianie, gdy pojawią się nowe dane.
Rozprzestrzenianie się choroby
Kiedy choroba (a także wirus, który ją powoduje) zaczyna się rozprzestrzeniać, epidemiolodzy (uważani za specjalistów od nauk podstawowych, którzy zajmują się zdrowiem publicznym) ostrożnie szukają częstotliwości występowania, wzorców i przyczyn z nią związanych. Poniżej znajdują się definicje kilku z tych terminów używanych w epidemiologii, które można usłyszeć lub zobaczyć w wiadomościach zwłaszcza w odniesieniu do COVID-19.
Endemiczny
Podstawowy lub oczekiwany poziom choroby w społeczności, czyli taki, który zawsze jest obecny, podobnie jak zwykłe przeziębienie i grypa, których częstotliwość występowania jest zwykle niska i przewidywalna.
Epidemiczny
Termin ten odnosi się do nagłego wzrostu liczby przypadków choroby na danym obszarze powyżej ich spodziewanego poziomu. Uważa się, że COVID-19 osiągnął rozmiary epidemii w Chinach w połowie stycznia. „W rzeczywistości nie da się ustalić dokładnej daty, ponieważ nie istnieje podstawowa [endemiczna] aktywność tego nowego koronawirusa u ludzi”.
Ognisko epidemiczne
Ma tę samą definicję co epidemia, z wyjątkiem tego, że epidemia zwykle odnosi się do bardziej ograniczonego obszaru geograficznego. Na początku choroba COVID-19 przybrała postać ogniska epidemicznego w Wuhan, stolicy prowincji Hubei w Chinach pod koniec grudnia 2019 roku, kiedy rząd chiński ogłosił, że państwo leczyło dziesiątki przypadków zapalenia płuc o nieznanym podłożu.
Pandemia
Jest to epidemia, która rozprzestrzeniła się na kilka krajów lub kontynentów i dotknęła wielu ludzi. Pandemie zwykle zdarzają się, gdy nowy wirus łatwo rozprzestrzenia się wśród ludzi, którzy – z powodu jego nowej natury- nie posiadają na niego wrodzonej odporności. COVID-19, który został ogłoszony jako pandemia przez WHO na początku marca, jest pierwszą pandemią, o której wiadomo, że jest spowodowana pojawieniem się nowego koronawirusa.
CDC opracowały sześć faz pandemii: badanie (investigation), rozpoznanie (recognition), inicjacja (initiation) i przyspieszenie (acceleration), kiedy to pandemia osiąga szczyt. Następnie następuje faza spowolnienia (deceleration), kiedy zmniejsza się częstość zakażeń. Wreszcie następuje faza przygotowawcza (preparation), podczas której pandemia ustąpuje, a urzędnicy ds. zdrowia publicznego monitorują aktywność wirusów i przygotowują się na ewentualne dodatkowe fale zakażeń. Różne kraje oraz części poszczególnego kraju mogą przechodzić przez różne fazy pandemii w tym samym czasie.
Siedlisko
Zbiór przypadków występujących w tym samym miejscu i w tym samym czasie.
Transmisja lokalna
Krążenie choroby wśród ludzi na określonym obszarze bez jasnego wyjaśnienia, w jaki sposób zostali zarażeni. Nie podróżowali oni do obszaru dotkniętego chorobą i nie mieli bezpośredniego kontaktu z innymi ludźmi, u których potwierdzono obecność wirusa. Jest to czasami określane jako transmisja społeczna.
Transmisja
Chociaż naukowcom udaje się ustalić nowe fakty o COVID-19 wraz z większą ilością danych, uważa się, że wirus rozprzestrzenia się głównie w wyniku kontaktu między ludźmi, a także wtedy, gdy osoba dotyka powierzchni lub obiektu, na którym znajduje się wirus, a następnie dotyka ust, nosa lub ewentualnie oczu. Poniżej znajduje się kilka kluczowych słów używanych do omówienia transmisji COVID-19 w serwisach informacyjnych.
Okres wylęgania/inkubacji
Czas, jaki upływa od zarażenia człowieka wirusem do pojawienia się pierwszych objawów choroby. Szacuje się, że okres wylęgania COVID-19 waha się od 2 do 14 dni, jednak dane te mogą się zmienić wraz z dostępnością większej ilości danych.
Przenoszenie drogą kropelkową
Forma bezpośredniego przenoszenia wirusa poprzez rozprysk zawierający dużą ilość cząsteczek aerozolu (drobne krople zawieszone w powietrzu) o krótkim zasięgu, który powstaje w skutek kichania, kaszlu lub mówienia. Do przenoszenia drogą kropelkową dochodzi, zarówno ogólnie, jak i w właśnie w przypadku COVID-19, gdy osoba znajduje się w bliskim kontakcie z inną osobą, posiadającą objawy ze strony układu oddechowego. „Mimo to, panuje teraz przekonanie, że wszyscy możemy wydzielać krople podczas mówienia i oddychania. Nie trzeba kasłać ani kichać. ”
Bezobjawowy
Jest to sytuacja, w której pacjent jest nosicielem choroby, ale nie wykazuje objawów. Według CDC ludzie zarażają koronawirusem w największym stopniu, gdy ich objawy są najbardziej widoczne, chociaż naukowcy wciąż prowadzą badania w kierunku sposobu rozprzestrzeniania się koronawirusa w innych okolicznościach, w tym w okresie wylęgania (zwanym „transmisją przedobjawową”) a nawet po ustąpieniu objawów.
Zakażona osoba przenosząca wirusa na wiele innych osób
Jest to jeden człowiek, który z nieznanych przyczyn może zarazić niezwykle dużą liczbę osób. Specjaliści od chorób zakaźnych twierdzą, że tego typu osoby często odgrywają dużą rolę w przenoszeniu wirusów. Zgodnie z tzw. „zasadą 80/20” 20% zakażonych pacjentów może być przyczyną dla 80% transmisji wirusa.
Zapobieganie COVID-19
Wraz z rozprzestrzenianiem się COVID-19 w całym kraju i na całym świecie rośnie pilna potrzeba (ze strony osób fizycznych, naukowców, lekarzy i prawodawców na szczeblu lokalnym, stanowym i krajowym), aby stosować się do wytycznych dotyczących najlepszych sposobów zapobiegania rozprzestrzeniania się wirusa, starając się go zatrzymać lub przynajmniej opóźnić. Poniżej znajdują się powszechnie używane terminy opisujące te działania.
Spłaszczanie krzywej
Chodzi o spowolnienie rozprzestrzeniania się wirusa. Po wizualnym przedstawieniu przypadków COVID-19 na przestrzeni czasu, spodziewane jest pojawienie się w pewnym momencie szczytu pandemii. Na wykresie ten szczyt odzwierciedla wzrost liczby hospitalizowanych pacjentów. Koncepcja „spłaszczenia krzywej”, które obejmuje strategie zmniejszania rozprzestrzeniania się choroby, spowodowałaby zmniejszenie liczby pacjentów w tym szczytowym okresie. To z kolei oznaczałoby, że szpitale byłyby w stanie lepiej sprostać wymaganiom pacjentów dotkniętych przez COVID-19 oraz inne choroby.
Higiena dłoni
Kluczowa strategia spowolnienia rozprzestrzeniania się COVID-19. Mycie rąk mydłem i wodą przez co najmniej 20 sekund jest jednym z najważniejszych kroków, które należy podjąć, aby chronić się przed COVID-19 i wieloma innymi chorobami.
Dystans społeczny
Zachowanie fizycznego dystansu między sobą a innymi ludźmi. Oznacza to unikanie grup ludzi (imprez, tłumów na chodnikach, kolejki w sklepie) i utrzymywanie dystansu (około 2m) od innych, gdy jest to możliwe. Jest to kluczowa strategia, aby uniknąć zarażenia się COVID-19 i spłaszczyć krzywą.
Nakaz pozostania w domu
Są to obostrzenia, zwykle wprowadzane przez rząd, który zobowiązuje ludzi do pozostania w domach, z wyjątkiem sytuacji, które dotyczą zaspokojenia podstawowych potrzeb, takich jak zakupy spożywcze, a także zajęcia na świeżym powietrzu, takie jak spacery i jazda na rowerze w miejscach publicznych. Obowiązek ten nie dotyczy zwykle osób pracujących w usługach krytycznych, takich jak służba zdrowia, organy ścigania lub ważne przedsiębiorstwa.
Samoizolacja
Zasadniczo dobrowolna zgoda na pozostanie w domu i niechodzenie fizycznie do pracy ani szkoły. Oczekuje się, że ograniczysz swój czas przebywania na zewnątrz (możesz jednak wyjść na spacer i zrobić zakupy) i będziesz obserwować swój stan zdrowia przez 14 dni po powrocie z podróży do miejsca, o którym wiadomo, że ma dużą liczbę zakażeń COVID-19.
Samoobserwacja
Oznacza to po prostu sprawdzanie, czy nie posiada się objawów COVID-19, w tym gorączki, kaszlu lub trudności w oddychaniu. Jeśli zauważysz tego typu objawy, izoluj się i zasięgnij porady telefonicznej u lekarza lub lokalnego wydziału zdrowia, aby ustalić, czy potrzebujesz oceny medycznej.
Izolacja
Na większą skalę izolacja polega na oddzieleniu osób z potwierdzonymi przypadkami choroby zakaźnej od osób, które nie są chore. Jeśli pojawia się potwierdzony przypadek COVID-19, osoba ta może zostać umieszczona w izolacji do celów ochrony zdrowia publicznego (może to być dobrowolne lub wymuszone przez federalne, stanowe lub lokalne przepisy dotyczące zdrowia publicznego).
Kwarantanna
W przeciwieństwie do izolacji kwarantanna polega na odseparowaniu i ograniczeniu swobody ruchu osób, które były narażone na chorobę zakaźną, w celu sprawdzenia, czy zachorują. Rząd może objąć kwarantanną osobę, która była narażona na COVID-19, aby uniknąć rozprzestrzeniania się choroby na innych, jeśli zachoruje.
Reakcja służb medycznych
Ponieważ społeczeństwo bierze czynny udział w powstrzymywaniu rozprzestrzeniania się chorób, pracownicy służby zdrowia na pierwszej linii zmagają się coraz większą liczbą pacjentów z COVID-19. Pojęcie „gwałtownej fali” jest często używane do opisania szybko rosnącej liczby osób potrzebujących pomocy medycznej. Jest to zjawisko, które przytłacza nadmiarem ilości pacjentów szpitale w całym kraju.
Testy drive-thru
Personel medyczny pobiera „wymaz” (zwykle przez nos), aby pobrać komórki do badania na obecność COVID-19. Takie punkty działające w formule drive–thru umożliwiają wykonanie testu przy otwartym oknie, co jest równoznaczne z pozostaniem w samochodzie. (Próbka jest następnie wysyłana do laboratorium).
Leki przeciwwirusowe
Rodzaj leków stosowanych w leczeniu zakażeń wirusowych – nie bakteryjnych (leczonych antybiotykami). Jak dotąd amerykańska Agencja Żywności i Leków (FDA) nie zatwierdziła leków mogących pomóc w walce z COVID-19, jednak naukowcy prowadzą badania nad lekami zatwierdzonymi do stosowania w leczeniu innych chorób. Istnieje również kilka leków badanych lub eksperymentalnych, które znajdują się w fazie badań klinicznych prowadzonych obecnie w krajach na całym świecie, np. remdesivir, nazwany przez naukowców „obiecującym, jest lekiem dożylnym o szerokim spektrum działania przeciwwirusowego, który badanym jest w wielu ośrodkach w USA.
Środki ochrony osobistej
Zgodnie z definicją Administracji Bezpieczeństwa i Higieny Pracy (OSHA) jest to „specjalistyczna odzież lub sprzęt noszony przez pracownika w celu ochrony przed materiałami zakaźnymi” W placówkach służby zdrowia środki ochrony osobistej mogą obejmować rękawiczki, fartuchy chirurgiczne, uniformy medyczne, maski, respiratory, okulary ochronne i osłony twarzy. CDC opublikowało zalecenia dotyczące tego, kiedy i z jakich środków ochrony osobistej należy korzystać, aby zapobiec narażeniu się na choroby zakaźne.
Zazwyczaj (a także przed pojawieniem się pandemii koronawirusa) pracownicy służby zdrowia używają jednorazowych środków ochrony osobistej do każdej interakcji z pacjentem, w zależności od jego stanu zdrowia, dlatego w sytuacji, gdy spodziewany jest wzrost liczby pacjentów z COVID-19, ilość środków ochrony osobistej w szpitalach na całym świecie spada lub całkowicie się wyczerpuje. Braki te mogą sprawić, że lekarze, pielęgniarki i inni pracownicy służby zdrowia nie będą chronić się przed zakażaniem podczas opieki nad pacjentami z COVID-19.
Maska ochronna z filtrem N95
Czasami określana mianem „maski N95”. Należy do środków ochrony osobistej i jest noszona przez dostawców. Charakteryzuje się dobrym uszczelnieniem wokół nosa i ust. Pomimo wyglądu zbliżonego do maski chirurgicznej, maska N95 to w rzeczywistości maska oddechowa, która odfiltrowuje co najmniej 95% cząsteczek w powietrzu. Co więcej, aby zapewnić prawidłowe dopasowanie przed jej założeniem należy upewnić się, że jest dobrze dopasowana do twarzy (maska nie zapewnia odpowiedniej ochrony mężczyznom z zarostem). CDC nie zaleca stosowania masek N95 do użytku publicznego.
Respirator
Jest to urządzenie medyczne wspomagające oddychanie pacjentów, gdy ich płuca są uszkodzone i sami nie są w stanie uzyskać wystarczającej ilości tlenu. Respirator zastępuje mięśnie pacjenta biorące udział w oddychaniu, aby umożliwić regenerację uszkodzonych płuc. Nie jest on jednak sposobem na wyleczenie pacjenta. Ponieważ nie ma jeszcze zatwierdzonych przez FDA metod leczenia koronawirusa, ciężko chorzy pacjenci poddawani są leczeniu wspomagającemu, zawierającego uzupełniający tlen oraz wspomaganie wentylacją mechaniczną.
Szczepionka
Szczepionka pobudza układ odpornościowy, aby pomóc mu zbudować odporność na chorobę. Układ odpornościowy sam w sobie jest już w stanie reagować na choroby poprzez wytwarzanie substancji zwanych przeciwciałami, które pozostają w organizmie, aby móc z nimi walczyć w przyszłości. Dzięki szczepionce zbudowanie odporności poprzez bezpośredni kontakt z chorobą nie jest konieczne, ponieważ szczepionka działa w taki sam sposób jak choroba, dostarczając organizmowi niewielką ilość zabitych lub osłabionych drobnoustrojów. Taka ilość nie jest jednak w stanie wytworzyć choroby. Szczepionki są wprowadzane do organizmu doustnie, jak również w formie zastrzyku lub aerozolu do nosa.
