Nawet w obliczu gospodarczych perturbacji, prezesi firm ankietowanych przez EY-Parthenon starają się utrzymać pracowników, dla 74% CEO w Polsce i 71% na świecie instrumentem jest elastyczna i zdalna praca. Ponad połowa polskich CEO (56%) i jedna trzecia światowych chce w ramach działań strategicznych inwestować w nowe biznesy na wczesnym etapie rozwoju, wykorzystując obecne uwarunkowania do przyspieszenia rozwoju w kluczowych obszarach – wynika z najnowszej odsłony badania EY-Parthenon CEO Outlook Pulse.
Spowolnienie gospodarcze jest faktem, zauważonym przez prezesów ankietowanych przez EY-Parthenon. Jak więc zarządzający firmami funkcjonują w czasie zwiększonej niepewności? CEO próbują nie tylko oszacować rodzaje ryzyka wynikające z zawirowań na rynku, ale także przygotować strategiczne rozwiązania, które pozwolą przetrwać i wykorzystać recesję na swoją korzyść. Dokonują przeglądu kosztów w celu zwiększenia rentowności, weryfikują nakłady inwestycyjne oraz optymalizują kapitał obrotowy. Częściej niż średnia dla CEO z pozostałych rynków (97% vs. 94% na świecie), polscy prezesi za ważną uznali taktykę optymalizacji kosztowej polegającą na korzystaniu z usług zewnętrznych, w tym managed services.
Pomimo konieczności ograniczania kosztów, firmy starają się minimalizować zwolnienia – na takie działania decyduje się jedynie 30% CEO w Polsce i 36% na świecie.
– Jednym z istotnych działań rozważanych przez prezesów w kontekście obserwowanego spowolnienia gospodarczego, jest ograniczenie wydatków na wynagrodzenia, które do tej pory rosły w Polsce szybciej niż średnio w Unii Europejskiej. Prezesi starają się ograniczać te koszty bardzo ostrożnie i z rozwagą ze względu na napiętą sytuację na rynku pracy, która może utrudnić pozyskanie pracowników w momencie poprawy sytuacji gospodarczej. W miejsce twardej restrukturyzacji CEO, zarówno w Polsce jak i na świecie, coraz częściej wybierają wprowadzanie elastycznych rozwiązań takich jak między innymi zwiększenie zatrudnienia pracowników kontraktowych – mówi Paweł Bukowiński, Partner Zarządzający w Dziale Strategia i Transakcje EY, Lider Doradztwa Dezinwestycyjnego w regionie Europy Środkowej, Wschodniej i Południowo-Wschodniej oraz Azji Środkowej (CESA).
Pozyskanie pracowników w Polsce jest trudne, gdyż bezrobocie, badane przez Eurostat, jest jednym z najniższych w Europie. W styczniu 2023 roku wyniosło 2,8%. Niższe było tylko w Czechach (2,5%). Wg metodologii Głównego Urzędu Statystycznego bezrobocie w Polsce w lutym 2023 wyniosło zaledwie 5,5%. Nawet napływ ukraińskich uchodźców (szacuje się, że w Polsce przebywa półtora miliona Ukraińców) nie zmienił sytuacji na rynku pracy. Dlatego większość ankietowanych prezesów opowiedziała się za inwestycją w pracowników, nawet w czasach spowolnienia gospodarczego; 80% w Polsce i 56% na świecie będzie podnosić kwalifikacje swoich pracowników zamiast zatrudniać nowych.
– Z naszego badania wyraźnie wynika, że utrzymanie talentów jest kluczowe dla strategii badanych firm. Nowe formy pracy wywołane pandemią – takie jak elastyczny czas pracy, w tym praca zdalna – mają coraz większe znaczenie dla zmniejszenia rotacji pracowników i przyciągnięcia nowych talentów – mówi Arkadiusz Gęsicki, Partner EY-Parthenon w Polsce i krajach bałtyckich, Lider Transaction Strategy & Execution w Regionie CESA, w zespole Strategia i Transakcje w EY Polska.
Kierunki strategiczne
Utrzymanie obecnych zespołów to nie jedyny strategiczny obszar podczas spowolnienia gospodarczego. Jednym z kluczowych wyzwań wymienianych przez połowę prezesów jest cyfryzacja (na świecie to 37% wskazań) i kwestie związane z ESG, które jako kluczowe dla zwiększenia przewagi konkurencyjnej wymieniło 46% prezesów w Polsce (39% na świecie). Zwiększenie przewagi konkurencyjnej poprzez inwestycje w podstawowe operacje, w tym w dział finansowy, księgowość, łańcuchy dostaw czy logistykę wskazało 37% CEO w Polsce. Na świecie to kluczowy obszar dla zarządzających firmami, który wskazało 40% badanych – i była to najczęstsza odpowiedź w tej kategorii.
Ważnym elementem utrzymania przewagi konkurencyjnej jest marketing i doświadczenia konsumentów (wskazało je 33% polskich CEO i 38% globalnych). Podobną ilość wskazań ma kwestia zarządzania ryzykiem – zarówno na poziomie geopolitycznym jak i zagrożeniami cyberbezpieczeństwa (33% w Polsce i 37% na świecie).
Najciekawsze jest jednak, że ponad połowa (56%) polskich CEO chce w ramach działań strategicznych inwestować w nowe biznesy na wczesnym etapie rozwoju. Twierdzą, że polepszy to portfolio ich organizacji, otworzy dostęp do puli talentów i pomoże w kreowaniu nowych, biznesowych platform. To wynik znacząco wyższy niż średnia odpowiedzi światowych CEO (33%), sygnalizujący większe dążenie do innowacyjności w Polsce niż na świecie. Jedna trzecia (34%) polskich CEO zamierza inwestować i przejmować firmy z przyległych sektorów, a 24% planuje dezinwestycje.
– Spodziewane przez polskich prezesów spowolnienie gospodarcze to dobra okazja do rewizji portfela posiadanych aktywów. Znacznie bardziej wymagające warunki uzyskania finansowania mogą powodować chęć do separacji i sprzedaży części aktywów, które nie są strategiczne i pozyskaniu dzięki temu środków na rozwój najbardziej obiecujących segmentów biznesu. Jednocześnie, obserwujemy na rynku, że polscy CEO spółek posiadających mocne bilanse mogą wykorzystać ten moment na inwestycje w nowe przedsięwzięcia, aby z jednej strony zabezpieczyć się przed utratą wartości zgromadzonych środków, a z drugiej strony wykorzystać pojawiające się na rynku okazje transakcyjne – mówi Michał Płotnicki, Partner, lider Zespołu ds. Fuzji i Przejęć (M&A) oraz lider Sektora E-commerce w EY Polska.
O badaniu
Globalne badanie EY-Parthenon CEO Outlook Pulse zostało przeprowadzone pod koniec 2022 r. wśród 1,2 tys. prezesów zarządów firm. Polska część badania została zrealizowana w styczniu i lutym 2023 roku. Wzięło w niej udział 30 prezesów polskich przedsiębiorstw o światowym zasięgu. Reprezentowali przede wszystkim sektor produkcji, nauk przyrodniczych (biotechnologia oraz farmaceutyki), a także transport i logistykę, produkty konsumencie, handel, energetykę i bankowość. Większość badanych polskich firm (33%) ma przychody w przedziale 500-999 milionów USD, a 23% to przedział 5 – 9,9 miliardów USD.
