Zapach mandarynek, świerku i cynamonu, smak barszczu i piernika, czas spotkań z rodziną i wspólnego przeżywania radości – do tej pory najczęściej właśnie tak kojarzyły nam się Święta Bożego Narodzenia. Jednak czy rozpoczynające się coraz wcześniej kampanie świątecznych produktów, choinki pojawiajace się na sklepowych witrynach już na początku listopada i dostępność mandarynek cały rok obdarły Święta z ich magii?
Instytut Badań Pollster przeprowadził badanie na reprezentatywnej próbie dorosłych Polaków, pytając o odczucia związane ze świątecznymi zwyczajami. Boże Narodzenie, bez względu na to czy w sposób religijny czy zwyczajowy, obchodzi 94% Polaków.
Wyniki pokazują, że współcześnie Boże Narodzenie identyfikowane jest jednak w większym stopniu jako święto rodzinne i czas spotkań z bliskimi – tak wskazuje 85% badanych, niż jako święto niosące wartość stricte religijną, na co wskazuje mniej, bo 58%.
Respondenci zostali poproszeni o wskazanie na 10-stopniowej skali jaką wartość mają dla nich poszczególne, związane ze Świętami, zagadnienia. Jeśli weźmiemy pod uwagę średnią ocen, najistotniejsze okazały się spotkania z rodziną (średnia pkt – 8,7), magiczna atmosfera Świąt (8,2) oraz kultywowanie rodzinnych, niekoniecznie religijnych, tradycji (7,9). Jednocześnie uczestnictwo w nabożeństwach zostało wymienione przez ankietowanych jako ostatnie pod względem ważności wśród zagadnień związanych z obchodzeniem przez nich świąt (5,7).
“Zebrane dane tworzą bardzo ciekawy obraz współczesnych, polskich Świąt: wyłania się z nich pejzaż Bożego Narodzenia, które coraz mocniej oddala się od obrządku religijnego, a staje się lubianym i chętnie obchodzonym świętem w większym stopniu rodzinnym. Udział w pasterce lub innym nabożeństwie religijnym deklaruje zaledwie 41% badanych. Biorąc jednak pod uwagę postępującą laicyzację społeczeństwa, nie powinno to dziwić. Podobnie jak fakt, że dla prawie ¼ naszych respondentów Święta nie mają wartości religijnej. 84% badanych deklaruje jednak, że lubi klimat Świąt niezależnie od ich konotacji religijnych.” – mówi Ewa Kubica-Ścieszko.
Na skróty:
Święta Bożego Narodzenia – w duchu religijnej tradycji czy supermarketowej komercji?
Zapytaliśmy badanych także o ich odczucia względem komercjalizacji Świąt – 57% respondentów zgodziło się ze stwierdzeniem, że Święta Bożego Narodzenia straciły obecnie swoje znaczenie i skomercjalizowały się (21% wskazań odpowiedzi “zupełnie pasuje” i 36% “raczej pasuje”).
52% z badanych zgodziło się ze stwierdzeniem, że zbyt wcześnie rozpoczynające się kampanie świąteczne, sprawiające, że sezon bożonarodzeniowy trwa obecnie już niemal od początku listopada, niszczą magię świąt. ¼ uważa, że z jednej strony jest to wygodne, ale z drugiej strony przeszkadza im nadmierna komercjalizacja. Jedynie 15% cieszy fakt, że produkty świąteczne trafiają coraz wcześniej na sklepowe półki – dzięki temu mogą dłużej cieszyć się atmosferą świąt i mieć więcej czasu na świąteczne zakupy.
Jakie świąteczne zwyczaje pielęgnujemy?
Badanie pokazuje, że chętnie kultywujemy świąteczne zwyczaje i tradycje. 88% ubiera choinkę, 81% obdarowuje bliskich prezentami, a 28% wysyła tradycyjne kartki pocztowe. Z rozpoczęciem wieczerzy do pierwszej gwiazdki czeka 49%. Jeśli chodzi zaś o tradycyjne religijne to najbardziej powszechna jest tradycja dzielenia się opłatkiem, na jej kultywowanie wskazało 90% osób, 30% czyta fragment Biblii podczas wigilijnej wieczerzy, 41% uczestniczy w nabożeństwach, 55% zachowuje post aż do kolacji i prawie połowa (49%) spożywa 12 potraw.
W kwestii doboru menu badani najczęściej są tradycjonalistami – na stołach 54% z nich goszczą typowo wigilijne potrawy. U 31% pojawiają się również dodatkowe mniej tradycyjne dania, 9% dokonuje modyfikacji zgodnych z preferencjami lub potrzebami zdrowotnymi współbiesiadników, a jedynie 5% badanych deklaruje, że typowe wigilijne potrawy stanowią mniejszość wśród innych potraw na stole.
Z rodziną czy znajomymi? Z kim i w jakiej atmosferze najchętniej spędzamy świąteczny okres?
40% badanych najchętniej świąteczny czas spędza z bliższą lub dalszą rodziną, 26% preferuje odpoczynek tylko w gronie najbliższych, 22% najchętniej dzieli ten czas między rodzinę, a znajomych. Jedynie 1% preferuje spędzanie Świąt wyłącznie w gronie znajomych. 4% najchętniej poświęciłoby ten czas na urlop, a 5% spędziło go tak jak każdy wolny od pracy czas.
Świąteczne rodzinne spotkania to dla większości czas spędzony w przyjemnej atmosferze. 70% odczuwa radość ze spotkania, 61% poczucie bliskości, 47% poczucie odprężenia i spokoju. 29% towarzyszy poczucie satysfakcji i misji związane z przekazaniem tradycji kolejnym pokoleniom.
Ponad połowa respondentów nie doświadcza podczas świąt trudnych emocji. 19% odczuwa zmęczenie, a 13% okres ten dostarcza stresu i napięcia. 7% natomiast czuje się niezrozumianych.
Konflikty rodzinne? Nie takie Święta straszne, jak je malują!
Co ciekawe, stosunkowo rzadko dochodzi do rodzinnych nieporozumień i konfliktów. Prawie połowa badanych (46%) odpowiedziała, że takie sytuacje nie zdarzają się w ogóle, 33%, że zdarza się to rzadko. 3% wskazało, że do konfliktów dochodzi bardzo często, a 1% że zdarza się to zawsze.
Głównym źródłem nieporozumień, jeśli do nich dochodzi, jest polityka, wskazywana przez 42% respondentów. Kolejnymi powodami są: kwestie rodzinne (np. dotyczące partnera, posiadania dzieci i sposobu ich wychowywania) oraz sprawy organizacyjne dotyczące np. godziny rozpoczęcia spotkania, spóźnień, zaproszonych osób (po 30% wskazań). 21% różnią sprawy związane z przygotowaniem potraw.
________________________________________
O badaniu:
Informacje pochodzą z badania przeprowadzonego 1-4 grudnia 2023 roku na próbie 1058 respondentów (uczestników panelu badawczego ReaktorOpinii.pl). Próba była reprezentatywna pod względem struktury dla populacji Polaków w wieku 18+ pod względem: płci, wieku, wykształcenia, wielkości miejscowości i regionu. Maksymalny błąd oszacowania wyniósł ok. 3%.
