Dekarbonizacja ciepłownictwa systemowego – wyzwania i zalecenia Polskiego Towarzystwa Elektrociepłowni Zawodowych

Sektor ciepłownictwa systemowego jest obecnie w momencie intensyfikacji wszelkich działań związanych z realizacją procesów inwestycyjnych. Pierwsze ważne zmiany w zakresie definicji efektywnego systemu ciepłowniczego, do których wypełnienia zmierzają wszystkie systemy ciepłownicze, wejdą w życie już 1 stycznia 2028 r. Aby proces dekarbonizacji systemów ciepłowniczy mógł przebiegać skutecznie i bez generowania dodatkowych kosztów zwiększających ceny ciepła dla odbiorców, konieczne jest:

• Zapewnienie swobody kształtowania miksu energetycznego w ramach danego systemu ciepłowniczego i możliwości wykorzystania wszystkich technologii i paliw dopuszczanych przez regulacje Unii Europejskiej. Należą do nich: technologie gazowe, w tym wysokosprawna kogeneracja, biomasa, technologie Power to Heat, energia geotermalna, energia słoneczna, ciepło odpadowe, magazyny ciepła, w przyszłości – zdekarbonizowane paliwa gazowe i technologie SMR i MMR.
• Zaangażowane wszystkich stron będących uczestnikami rynku ciepła w proces transformacji, ponieważ poszczególne realizowane działania są od siebie uzależnione. Wytwórcy, operatorzy sieci ciepłowniczych, odbiorcy ciepła, administracja rządowa i samorządowa powinni efektywnie współpracować na rzecz dalszego rozwoju ciepłownictwa systemowego.
• Jak najszybsze wprowadzenie ram prawnych wspierających proces dekarbonizacji, w tym w szczególności implementacja dyrektyw w sprawie efektywności energetycznej (EED) i w sprawie promowania stosowania odnawialnych źródeł energii (RED III) do prawa polskiego. Polskie Towarzystwo Elektrociepłowni Zawodowych przygotowało propozycje rozwiązań legislacyjnych w tym zakresie i deklaruje dalszą współpracą z administracją rządową. Konieczne jest, aby otoczenie regulacyjne było stabilne i sprzyjało rozwojowi technologii wspierających proces dekarbonizacji ciepłownictwa, takich jak wysokosprawna kogeneracja oraz Power to Heat.
• Konieczne przy tym jest:
  1. Wprowadzenie możliwości zakwalifikowania ciepła wytworzonego w kotłach elektrodowych z energii elektrycznej z OZE (potwierdzonej umową PPA lub w inny sposób, np. w oparciu o umowę sprzedaży lub gwarancję pochodzenia) dostarczonej z krajowego systemu elektroenergetycznego jako ciepło z OZE na potrzeby spełnienia tzw. kryterium wolumenowego w ramach definicji efektywnego systemu ciepłowniczego.
  2. Wprowadzenie nowego modelu wsparcia bądź alternatywnych rozwiązań regulacyjnych dla jednostek kogeneracji, które pozwoliłby na pokrycie kosztów osieroconych mogących wystąpić w związku ze stopniowym zmniejszaniem czasu wykorzystania mocy w przypadku tych źródeł.
  3. Wprowadzenie nowego systemu wsparcia operacyjnego dla wybranych technologii wytwarzania ciepła odnawialnego z energii elektrycznej z OZE, który byłby dostosowany do specyfiki technologii zaliczanych do Power to Heat oraz zmian regulacyjnych w zakresie taryfowania ciepła.
• Usprawnienie i uproszczenie procesów wydawania decyzji administracyjnych, w tym np. decyzji o uwarunkowaniach środowiskowych. Obecnie czas realizacji inwestycji, w tym uzyskania niezbędnych zgód, trwa 4-7 lat, aby osiągać kolejne kamienie milowe zgodnie z trajektorią określoną w regulacjach UE, konieczne jest przyspieszenie tych procesów.
• Zapewnienie z jednej strony odpowiednich środków na finansowanie inwestycji, a z drugiej strony minimalizacja wpływu transformacji energetycznej na budżety gospodarstw domowych. Aby tak się stało, konieczne jest zabieganie o zwiększenie maksymalnego poziomu intensywności pomocy publicznej w unijnym rozporządzeniu GBER, z poziomu 30-45% kosztów kwalifikowanych obecnie, do co najmniej 60% oraz alokacja odpowiednich funduszy na dekarbonizację ciepłownictwa systemowego w ramach kolejnych wieloletnich ram finansowych i pozostałych środków UE.
• Uwzględnienie specyfiki ciepłownictwa systemowego w ramach unijnych i krajowych dyskusji dot. dekarbonizacji gospodarki i nowego celu klimatycznego na 2040 r., tak aby umożliwić dalszą transformację sektora przy jednoczesnym korzystaniu z mechanizmów osłonowych.

Dla Polskiego Towarzystwa Elektrociepłowni Zawodowych priorytetami są zarówno dekarbonizacja ciepłownictwa systemowego i zmierzanie do neutralności klimatycznej, jak i minimalizacja kosztu realizacji procesu transformacji dla odbiorców końcowych.