O cyrkularności, czyli gospodarce o obiegu zamkniętym, mówi się w kraju coraz częściej w kontekście jej planowania, wdrażania i szerokiego upowszechniania. Na początku listopada br. Bank Światowy opublikował raport “Analiza diagnostyczna dla interwencji w zakresie gospodarki o obiegu zamkniętym w Polsce” (Diagnostic Analysis for Circular Economy Interventions in Poland). Czy dokument wskazuje tendencję zwyżkową w zakresie praktyk cyrkularnych? Czy to początek dużych zmian w gospodarce?
Ekonomia cyrkularna w Unii Europejskiej i w Polsce
Europejski Urząd Statystyczny w ramach monitorowania gospodarki o obiegu zamkniętym zauważył postęp rozwoju ekonomii cyrkularnej zarówno na poziomie Wspólnoty, jak i kraju. Świadczą o tym wskaźniki ujęte w pięciu kategoriach, tj. produkcja i konsumpcja, gospodarka odpadami, surowce wtórne, konkurencyjność i innowacje oraz globalny zrównoważony rozwój i rezyliencja (umiejętność dostosowywania się do zmieniających się warunków).[1]
Większość wskaźników związanych z ekonomią cyrkularną w Polsce mieści się w zakresie średniej UE, z wyjątkiem wytwarzania odpadów, które jest znacznie powyżej średniej unijnej.[2]
Według projektu oto — GOZ, polegającego na opracowaniu systemu wskaźników pomiarowych umożliwiających ocenę postępów transformacji w kierunku gospodarki o obiegu zamkniętym, implementowanego w Polsce w latach 2019 – 2021 m.in. przez Ministerstwo Przedsiębiorczości i Technologii, priorytetowymi sektorami przejścia na obieg zamknięty było budownictwo, żywność i rolnictwo, biogospodarka, chemia, energia, górnictwo i metale.[3] Jednocześnie raport Banku Światowego wskazuje, że sektory gospodarki odpadami, recyklingu i napraw odegrają ważną rolę w transformacji cyrkularnej i będą miały na nią duży wpływ.[4]
Sektor napraw, zwłaszcza urządzeń elektroniki użytkowej, która jest niezbędna do rozwoju wielu branż oraz pracy, nauki, spędzania wolnego czasu przez klientów indywidualnych, jest i będzie niezwykle istotny w kontekście budowania gospodarki o obiegu zamkniętym. Odnawianie sprzętu IT jest bardzo potrzebne w celu budowania zrównoważonego modelu konsumpcji, ochrony środowiska i ekonomii konsumenta — mówi Mariusz Ryło, CEO Fixit.
Jak dodaje: To co zdaje się być priorytetem na chwilę obecną to tworzenie partnerstw biznesowych, które będą rozwijać cyrkularne modele gospodarcze. Dodatkowo współpraca z organami legislacyjnymi w kraju i za granicą w celu prowadzenia konsultacji rewizji planów wdrażania gospodarki cyrkularnej skutkujących stworzeniem lepszych rozwiązań prawnych.
Proponowane działania w celu przyspieszenia transformacji
Jedną z oferowanych przez Bank Światowy interwencji, która ma przyspieszyć przemiany gospodarcze, jest budowanie świadomości konsumentów poprzez plan działania na rzecz gospodarki współdzielenia, etykietowanie produktów o obiegu zamkniętym i kampanie edukacyjne na temat korzyści płynących z cyrkularności.[5]
Podejście konsumentów do wydłużenia cyklu życia produktu, w tym napraw i odświeżania m.in. elektroniki, jest kluczem do sukcesu. To klienci producentów np. sprzętu IT czy RTV AGD decydują o tym, czy i kiedy chcieliby skorzystać z usług gwarancyjnych i pogwarancyjnych. Mądra edukacja, kampanie społeczne, zaangażowanie mediów w sprawę mogą poprawić rozumienie istoty cyrkularności — wnioskuje Mariusz Ryło.
Wśród innych działań mających na celu przyspieszenie transformacji wymieniono potrzebę pomocy w finansowaniu, przynajmniej na początkowym etapie, zmieniających się modeli biznesowych, a także stworzenie ekosystemu wsparcia biznesu pod względem dostarczania mu niezbędnej wiedzy.[6]
Wkraczamy zatem w okres naprawdę dużych zmian gospodarczych. Coraz więcej przedsiębiorstw rozumie wagę swojej roli w tworzeniu cyrkularnej rzeczywistości i coraz więcej z nich rozwija ten model gospodarczy. Jest też dużo świadomych ekologicznie konsumentów i instytucji wspierających nowe zrównoważone zachowania zakupowe.
To co możemy zrobić to nieustannie rozwijać kooperację pomiędzy wszystkimi interesariuszami zmian. Tylko współpraca na wielu poziomach ma potencjał stworzenia systemu planowania, wdrażania i szerokiego upowszechniania obiegu zamkniętego.
[1] World Bank. 2023. Diagnostic Analysis for Circular Economy Interventions in Poland. © World Bank, https://documents1.worldbank.org/curated/en/099110623093517982/pdf/P1745960111a6e0000bdf80d1e97c5abe4b.pdf, s. 9
[2] Ibid., s. 10
[3] Ibid., s. 21
[4] Ibid., s. 23
[5] Ibid., s. 35.
[6] Ibid., s. 35