Projekty ustaw w Sejmie Rzeczypospolitej Polskiej. Niebawem sylwester 2024. Wzorem lat ubiegłych rozpocznie się zapewne ogólnonarodowa dyskusja w sprawie używania fajerwerków czy petard. Argumentem za zakazem ma być nerwowość czy panika u zwierząt. 

Po drugiej stronie przedsiębiorcy z branży pirotechnicznej, która „zatrudnia ponad 30 tys. osób, to przede wszystkim małe i średnie firmy rodzinne z wieloletnią tradycją. W 2023 r. branża pirotechniczna sprzedała ponad 30 mln produktów i miała niemal 9 mln użytkowników kupujących jeden lub więcej produktów. Szacuje się, że istnieje ponad 25 tysięcy przedsiębiorców, związanych z branżą pirotechniczną, którzy wypracowują obroty na poziomie 700 mln złotych, z których część zasila budżet państwa w postaci podatków”[1].

Rozwiązaniem, które powinno zadowolić obrońców zwierząt i uratować branżę pirotechniczną przed upadkiem mogłyby być strefy wolne od pirotechniki. Stowarzyszenie Importerów i Dystrybutorów Pirotechniki wskazuje, że „pomysł stref wzorowany jest na niemieckich doświadczeniach. Miasta takie, jak Berlin, Hamburg, Monachium, Hanower, Brema czy Norymberga wprowadziły tak zwane „zony”, czyli strefy, w których zakazane jest korzystanie z fajerwerków przez użytkowników indywidualnych”[2] – informuje Dr n. pr. Marek Woch Ekspert Centrum Legislacji Federacji Przedsiebiorcy.pl

W Sejmie RP znajdują się trzy projekty ustaw, w których proponuje się wprowadzenie ograniczenia w korzystaniu z materiałów pirotechnicznych. Są to:

1) poselski projekt ustawy 25 stycznia 2024 r. o zmianie ustawy o ochronie zwierząt (druk nr 350)[3];

Analiza projektu ustawy w zakresie zakazu używania fajerwerków

Głównym celem jest wprowadzenie ram prawnych, które umożliwią samorządom lokalnym (gminom) wprowadzanie ograniczeń lub zakazów używania fajerwerków i petard w celu ochrony zwierząt.

Kluczowe Punkty Projektu:

• Uzasadnienie: Projekt podkreśla negatywny wpływ fajerwerków na zwierzęta, powodując stres, obrażenia, a nawet śmierć. Projektodawcy twierdzą, że obecne przepisy, oparte na lokalnych aktach prawnych dotyczących porządku publicznego, są niewystarczające i niespójne.
• Proponowane Zmiany:
  • Bezpośrednia Podstawa Prawna: Projekt proponuje nowy artykuł w ustawie o ochronie zwierząt, aby zapewnić konkretną podstawę prawną dla samorządów lokalnych do wprowadzania przepisów dotyczących fajerwerków.
  • Elastyczność: Samorządy lokalne będą mogły określić konkretne ograniczenia lub zakazy w oparciu o lokalne warunki i potrzeby.
  • Zakres: Przepisy mogą obejmować zarówno używanie, jak i sprzedaż fajerwerków.
  • Wyjątki: Projekt dopuszcza wyjątki w niektórych przypadkach, takich jak imprezy organizowane, ale wymaga jasnego uzasadnienia.
  • Egzekwowanie: Projekt proponuje kary za naruszenie lokalnych przepisów i wyjaśnia procedurę postępowania w przypadku naruszeń.
  • Zmiany Systemowe: Projekt proponuje również uchylenie istniejących lokalnych aktów prawnych dotyczących fajerwerków, które są niezgodne z nowymi przepisami.

Implikacje Prawne i Polityczne:

• Dobrostan Zwierząt: Głównym celem jest poprawa dobrostanu zwierząt poprzez zmniejszenie stresu i szkód wyrządzanych przez fajerwerki.
• Bezpieczeństwo Publiczne: Chociaż główny nacisk kładziony jest na dobrostan zwierząt, projekt dotyczy również kwestii bezpieczeństwa publicznego związanych z używaniem fajerwerków.
• Samorząd Lokalny: Propozycja respektuje zasadę samorządności lokalnej, przyznając samorządom lokalnym uprawnienia do dostosowywania przepisów do ich konkretnych potrzeb.
• Pewność Prawna: Projekt ma na celu zapewnienie większej pewności prawnej poprzez ustanowienie jasnych i spójnych ram prawnych dla regulacji fajerwerków.

Potencjalne Problemy i Zagadnienia:

• Zrównoważenie Interesów: Projekt dąży do zrównoważenia interesów dobrostanu zwierząt z wolnościami indywidualnymi i tradycjami lokalnymi.
• Egzekwowanie: Efektywne egzekwowanie lokalnych przepisów może stanowić wyzwanie, zwłaszcza dla mniejszych gmin.
• Wpływ Ekonomiczny: Ograniczenia sprzedaży fajerwerków mogą mieć wpływ ekonomiczny na firmy sprzedające te produkty.
• Praktyki Kulturalne: Projekt może kolidować z tradycjami kulturowymi związanymi z używaniem fajerwerków.

Potencjalne Obszary Dalszej Analizy:

• Implikacje konstytucyjne: Czy proponowane przepisy są zgodne z Konstytucją Polską, zwłaszcza w odniesieniu do praw właścicieli nieruchomości i zasady proporcjonalności?
• Prawo międzynarodowe: Jak proponowane przepisy są zgodne z międzynarodowymi standardami dotyczącymi dobrostanu zwierząt i ochrony środowiska?
• Ocena wpływu ekonomicznego: Jakie są potencjalne konsekwencje ekonomiczne proponowanych ograniczeń sprzedaży fajerwerków?

  2) obywatelski projekt ustawy z 8 października 2024 r. o zmianie ustawy o ochronie zwierząt oraz zmianie niektórych innych ustaw (druk nr 700)[4];

Analiza projektu ustawy w zakresie zakazu używania fajerwerków

Podstawowe argumenty projektodawców za zakazem:

• Ochrona zwierząt:
  • Zwierzęta są znacznie bardziej wrażliwe na hałas niż ludzie, zwłaszcza na wysokie częstotliwości.
  • Hałas wywołany fajerwerkami powoduje u zwierząt ogromny stres, a nawet może prowadzić do ucieczek i zaginięć.
  • Obecne przepisy nie uwzględniają wpływu hałasu fajerwerków na zwierzęta.
• Bezpieczeństwo ludzi:
  • Limity hałasu dla fajerwerków zostały ustalone z myślą o ludziach, ale nie uwzględniają potencjalnego szkodliwego wpływu na zdrowie.
  • Odpalanie fajerwerków niesie ze sobą ryzyko pożaru i obrażeń.

Wnioski:

Autorzy projektu ustawy przekonują, że istniejący zakaz dotyczący tylko niektórych rodzajów fajerwerków jest niewystarczający. Argumentują, że należy wprowadzić bardziej restrykcyjne przepisy, które w pełni chroniłyby zarówno ludzi, jak i zwierzęta przed negatywnymi skutkami hałasu wywołanego przez fajerwerki.

Kluczowe słowa i pojęcia:

• Wyroby pirotechniczne: fajerwerki, petardy, rakiety
• Klasy F2 i F3: kategorie fajerwerków o wyższym poziomie hałasu
• Hałas: dźwięk o dużej intensywności, szkodliwy dla zdrowia
• Częstotliwość: wysokość dźwięku
• Zwierzęta: wrażliwość na hałas, stres, ucieczki, zaginięcia
• Bezpieczeństwo: pożary, obrażenia

Pytania do dalszej dyskusji:

• Jakie są potencjalne konsekwencje wprowadzenia całkowitego zakazu fajerwerków?
• Czy istnieją alternatywne rozwiązania, które mogłyby ograniczyć negatywny wpływ fajerwerków na środowisko i zwierzęta?
• Jakie są stanowiska różnych grup społecznych w tej sprawie (np. hodowców zwierząt, producentów fajerwerków, organizatorów imprez)?

  3) poselski projekt ustawy z 20 czerwca 2024 r. o zmianie ustawy o ochronie zwierząt oraz ustawy o materiałach wybuchowych przeznaczonych do użytku cywilnego (druk nr 729)[5].

Analiza projektu ustawy w zakresie zakazu używania fajerwerków

Kluczowe argumenty:

Przedstawione uzasadnienie zakazu fajerwerków, zwłaszcza klasy F3, skupia się głównie na negatywnym wpływie na dobrostan zwierząt. Kluczowe argumenty to:

• Cierpienie zwierząt: Fajerwerki powodują znaczny stres u zwierząt, zarówno dzikich, jak i domowych. Głośne dźwięki i jasne światła mogą prowadzić do paniki, urazów, a nawet śmierci.
• Wpływ na środowisko: Używanie fajerwerków może zakłócać ekosystemy, zwłaszcza w lasach. Zwierzęta mogą być zmuszone do opuszczenia swoich siedlisk lub cierpieć na problemy zdrowotne związane ze stresem.
• Bezpieczeństwo publiczne: Chociaż główny nacisk położony jest na dobrostan zwierząt, uzasadnienie wspomina również o potencjalnym ryzyku urazów i szkód materialnych dla ludzi spowodowanych przez fajerwerki.
• Brak skutecznej regulacji: Istniejące przepisy uważane są za niewystarczające do odpowiedniej ochrony zwierząt i środowiska.

Podstawa prawna i uzasadnienie:

Proponowane przepisy oparte są na zasadzie, że zwierzęta są istotami czującymi i zasługują na ochronę przed krzywdą. Uzasadnienie jest zgodne z szerszymi trendami w prawodawstwie dotyczącym dobrostanu zwierząt i postaw społecznych.

Określono ramy prawne proponowanego zakazu, w tym odniesienia do konkretnych artykułów odpowiednich ustaw. Uzasadnienie dotyczy również potencjalnych zastrzeżeń, takich jak wpływ ekonomiczny na firmy sprzedające fajerwerki i znaczenie kulturowe pokazów fajerwerków.

Argument za zakazem:

• Jasne i przekonujące dowody: Uzasadnienie przedstawia jasny i zwięzły przegląd negatywnego wpływu fajerwerków na zwierzęta.
• Podstawa prawna: Argument opiera się na istniejącym prawodawstwie dotyczącym dobrostanu zwierząt i międzynarodowych standardach.
• Sentyment publiczny: Proponowany zakaz prawdopodobnie spotka się z uznaniem znacznej części społeczeństwa, która jest zaniepokojona dobrostanem zwierząt i ochroną środowiska.

Potencjalne obszary do dalszej analizy:

• Wpływ ekonomiczny: Chociaż uzasadnienie przyznaje, że zakaz może mieć pewne konsekwencje ekonomiczne, bardziej szczegółowa analiza tych skutków byłaby korzystna.
• Znaczenie kulturowe: Uzasadnienie może odnosić się do obaw związanych ze znaczeniem kulturowym pokazów fajerwerków i badać alternatywne, mniej szkodliwe sposoby celebrowania.
• Egzekwowanie: Proponowane przepisy określają kary za naruszenia, ale bardziej szczegółowa dyskusja na temat mechanizmów egzekwowania wzmocniłaby argument.
• Porównania międzynarodowe: Porównanie przepisów dotyczących fajerwerków w innych krajach może zapewnić dodatkowy kontekst i wsparcie dla proponowanego zakazu.

Propozycja pogodzenia obrońców zwierząt i przedsiębiorców z branży pirotechnicznej

Rozwiązaniem, które powinno zadowolić obrońców zwierząt i uratować branżę pirotechniczną przed upadkiem mogłyby być strefy wolne od pirotechniki. Stowarzyszenie Importerów i Dystrybutorów Pirotechniki wskazuje, że „pomysł stref wzorowany jest na niemieckich doświadczeniach. Miasta takie, jak Berlin, Hamburg, Monachium, Hanower, Brema czy Norymberga wprowadziły tak zwane „zony”, czyli strefy, w których zakazane jest korzystanie z fajerwerków przez użytkowników indywidualnych”[6].

Zapraszam Państwa do przesyłania uwag do 15 grudnia 2024 r. na:
e-mail: m.woch@przedsiebiorcy.pl
Dr n. pr. Marek Woch – Ekspert Centrum Legislacji Federacji Przedsiebiorcy.pl

[1] Źródło informacji: Stowarzyszenie Importerów i Dystrybutorów Pirotechniki, https://pap-mediaroom.pl/biznes-i-finanse/kompromis-pirotechniczny-strefy-wolne-od-fajerwerkow, dostęp: 28.11.2024 r.

[2] https://pap-mediaroom.pl/biznes-i-finanse/kompromis-pirotechniczny-strefy-wolne-od-fajerwerkow, dostęp: 28.11.2024 r.

[3] https://www.sejm.gov.pl/Sejm10.nsf/druk.xsp?nr=350, dostęp: 28.11.2024 r.

[4] https://www.sejm.gov.pl/Sejm10.nsf/druk.xsp?nr=700, https://prawadlazwierzat.pl/sklad-komitetu/ dostęp: 28.11.2024 r.

[5] https://www.sejm.gov.pl/Sejm10.nsf/PrzebiegProc.xsp?id=A21CBDBEA174DA02C1258BB7005EB794, dostęp: 28.11.2024 r.

[6] https://pap-mediaroom.pl/biznes-i-finanse/kompromis-pirotechniczny-strefy-wolne-od-fajerwerkow, dostęp: 28.11.2024 r.