Strefy niskiej emisji, które regulują dostęp do obszarów miejskich na podstawie emisji z pojazdów silnikowych, są jednym z podstawowych środków ochrony powietrza w europejskich miastach. Pierwsze z nich pojawiły się dwie dekady temu, a do 2025 roku w Europie będzie funkcjonować 507 stref LEZ, co oznacza wzrost o 58% w porównaniu do czerwca 2022 roku. W każdym z krajów, w których ustanowiono je do tej pory, strefy niskich emisji funkcjonują na podstawie odrębnych przepisów.
Strefy niskoemisyjne lub zeroemisyjne nie tylko zmniejszają emisję spalin i poprawiają jakość powietrza. Przyczyniają się również do obniżenia poziomu hałasu, poprawy zdrowia mieszkańców i promowania zrównoważonej mobilności.
– Utworzenie stref niskiej emisji jest opcjonalne i zależy od decyzji władz lokalnych. Szczegółowe zasady ich funkcjonowania są również ustalane na poziomie gminy, dlatego mogą się różnić w zależności od regionu kraju. Chcąc sprawdzić, czy w danym mieście obowiązuje strefa niskiej lub zerowej emisji, warto sprawdzić jego oficjalną stronę internetową – mówi Maurycy Kieruj, radca prawny w TC Kancelarii Prawnej.
Na skróty:
Polska
Od drugiej połowy 2024 roku niektóre miasta w Polsce mogą wprowadzać Strefy Niskiej Emisji, zwane „Strefami Czystego Transportu”. Dostęp do tych obszarów mają wyłącznie pojazdy spełniające określone normy emisji, ustalane na bazie norm emisji Euro w oparciu o datę produkcji pojazdu.
Ograniczenia emisji obowiązujące w strefach niskoemisyjnych lub zeroemisyjnych dotyczą zarówno mieszkańców, jak i przyjezdnych. Warszawa jest pierwszym miastem w Polsce, które zdecydowało się na wprowadzenie Strefy Niskiej Emisji od 1 lipca 2024 roku.
– Zgodnie z polskim prawem, o zasadach funkcjonowania strefy niskoemisyjnej lub zeroemisyjnej, w tym o sposobie weryfikacji uprawnień do wjazdu, decyduje rada gminy w drodze uchwały. Oprócz wyłączeń ustawowych (obejmujących m.in. pojazdy służb mundurowych, pojazdy osób niepełnosprawnych itp.), zastosowanie mogą mieć również wyłączenia gminne i okazjonalne, dopuszczające do ruchu w Strefie Niskiej Emisji np. pojazdy zabytkowe czy pomoc drogową – tłumaczy Maurycy Kieruj.
Uchwała rady gminy musi również określać metodę, która będzie stosowana do kontroli samochodów poruszających się w Strefie Niskiej Emisji. Prawo pojazdu do poruszania się w Strefie Niskiej Emisji może być weryfikowane na podstawie naklejek wydawanych przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta. Maksymalny koszt wydania takiej naklejki wynosi 5 zł. Naklejkę umieszcza się w lewym dolnym rogu przedniej szyby pojazdu.
Francja
W 15 miastach we Francji potrzebna jest naklejka Crit’air (certyfikat jakości powietrza). Jest to obowiązkowe, jeśli chcesz prowadzić samochód w godzinach największego zanieczyszczenia lub w określonych obszarach. Na oficjalnej stronie internetowej Crit’Air (certificat-air.gouv.fr)można również zamówić naklejkę wskazującą poziom zanieczyszczenia w samochodzie.
Niemcy
37 niemieckich miast ustanowiło strefy środowiskowe, tzw. “Umweltzonen”, których zadaniem jest zmniejszenie emisji zanieczyszczeń. Przestrzegania tych ograniczeń oczekuje się także od kierowców z innych krajów.
W strefach niskiej emisji można jeździć tylko z plakietką, która potwierdza klasę zanieczyszczeń samochodu. Samochody o najwyższej klasie zanieczyszczeń nie mają prawa do plakietki, a zatem nie mogą poruszać się w ich obrębie.
Za jazdę bez plakietki grozi mandat w wysokości 80 €. Zasada ta dotyczy również samochodów, które nie są zarejestrowane w Niemczech. Wymaganą plakietkę można uzyskać w urzędach okręgowych (Landratsamt), a także w 30 000 warsztatów samochodowych w Niemczech i różnych organizacjach (np. DEKRA, TÜV).
Austria
W tym kraju funkcjonują strefy ekologiczne obejmujące wyłącznie pojazdy ciężarowe. Ograniczenia jazdy obowiązują na autostradzie A12, w Burgenlandzie, Grazu, Dolnej Austrii, Górnej Austrii, Styrii i Wiedniu. Aby uniknąć wysokich mandatów, kierowcy powinni zamówić online naklejkę ekologiczną.
Wielka Brytania
Londyńska strefa LEZ jest największa w Europie i obejmuje większość powierzchni miasta, w tym ścisłe centrum, w którym wydzielono dodatkową strefę ULEZ, czyli ultraniskich emisji. Pojazdy ciężarowe dopuszczone w jej obręb muszą spełniać normę emisji Euro 6.
– Wjazd do strefy bez uprawnień jest bardzo kosztowny. Mandaty zaczynają się od 500 i kończą na nawet 2000 funtów za jednorazowe uchybienie. Jedynym sposobem na to, by uniknąć opłat, jest rejestracja pojazdu mającego wjechać na teren strefy LEZ, która potwierdza jego zgodność z normą. Kontrola rejestracji odbywa się za pomocą miejskiego systemu monitoringu, a mandaty za jej brak nakłada Euro Parking Collection plc – przestrzega prawnik z TC Kancelarii Prawnej.
Hiszpania
W Hiszpanii od stycznia 2023 r. nowe strefy niskoemisyjne (LEZ) zostały wprowadzone w 149 miastach. Dotyczy to nie tylko metropolii, takich jak Madryt, Barcelona, Kordoba czy Sewilla, ale także wszystkich liczących ponad 50 000 mieszkańców.
W Barcelonie rejestracja pojazdu przed wjazdem do miasta jest obowiązkowa. Jeśli Twój pojazd spełnia kryteria środowiskowe określone przez miasto, otrzymasz długoterminowe zezwolenie na prowadzenie pojazdu w Barcelonie. W przeciwnym razie będziesz musiał ubiegać się o okazjonalny dostęp ograniczony do 24 dni w roku. Strefa LEZ jest aktywna od poniedziałku do piątku od 7 rano do 8 wieczorem. Należy zarejestrować się online i uiścić opłatę w wysokości 7 euro.
Włochy
Na ich terenie nie ma stref niskiej emisji, ale niektóre włoskie miasta utworzyły strefy ograniczonego ruchu („Zona Traffico Limitato”), które uniemożliwiają wjazd samochodów do historycznych centrów miast.
Strefy LEZ w (niemal) całej Europie
Opisane wyżej państwa nie są jedynymi, w których funkcjonują strefy niskich emisji – można je spotkać w niemal całej Europie. Z tego względu każdy pobyt lub planowany przewóz towarów powinno uprzedzić sprawdzenie lokalnych przepisów w tym zakresie. Jak dotąd na wprowadzenie stref ekologicznych nie zdecydowały się Estonia, Luksemburg, Chorwacja, Cypr i Słowenia.
