Bezpieczeństwo i gospodarka w centrum uwagi polskiej prezydencji w UE

Zapewnienie bezpieczeństwa i swobody działalności gospodarczej, jako jeden z punktów polskiej prezydencji w Radzie Unii Europejskiej.

Polska objęła prezydencję w Radzie Unii Europejskiej od 1 stycznia 2025 r. Z kolei przedsiębiorcy zadają pytanie, czy program polskiej prezydencji to zbiór ogólników, czy może konkrety, bo w jednym z punktów programu odniesiono się do zapewnienia bezpieczeństwa i swobody działalności gospodarczej?

Ma być także odchodzenie od kar i zobowiązań w kierunku nagród i zachęt, a jednocześnie wskazano, że zostanie podjęta walka z dezinformacją klimatyczną, aby zwiększyć bezpieczeństwo w obliczu zmian klimatycznych.

Polska proponuje także zwiększenie roli państwa w gospodarce poprzez aktywną politykę przemysłową i wsparcie dla przedsiębiorstw. Takie podejście ma odzwierciedlać trend wzmacniającej się roli państwa w wielu gospodarkach na świecie – zauważa dr n. pr. Marek Woch Ekspert Centrum Legislacji Federacji Przedsiebiorcy.pl.

Co oznacza dla Polski sprawowanie prezydencji w UE?

Kiedy kraj obejmuje Prezydencję Rady Unii Europejskiej, przejmuje kluczową rolę
w kształtowaniu agendy i kierunku polityki UE. Prezydencja Polski w 2025 roku nie stanowi wyjątku. Ten sześciomiesięczny okres daje Polsce przywilej i odpowiedzialność za:

• Ustalanie agendy: Polska ma priorytetowo traktować kwestie, które uważa za kluczowe dla UE, wpływając na omawiane tematy i podejmowane decyzje.
• Przewodniczenie posiedzeniom: Polscy ministrowie będą przewodniczyć posiedzeniom Rady, kierując dyskusjami i zapewniając osiągnięcie konsensusu.
• Reprezentowanie UE: Polska będzie reprezentować UE w negocjacjach i na forach międzynarodowych.

Jakie są priorytety Polski na tę prezydencję?

Polska opracowała program skupiający się na bezpieczeństwie. Obejmuje to:

• Bezpieczeństwo zewnętrzne: Rozwiązywanie zagrożeń zewnętrznych dla UE, takich jak Rosja.
• Bezpieczeństwo wewnętrzne: Wzmocnienie granic UE i zwalczanie terroryzmu.
• Cyberbezpieczeństwo: Ochrona krytycznej infrastruktury i systemów cyfrowych przed cyberatakami.
• Bezpieczeństwo gospodarcze: Zapewnienie odporności UE na globalne wyzwania gospodarcze.

Dlaczego bezpieczeństwo jest tak ważnym obszarem?

Polska uważa, że burzliwy krajobraz geopolityczny, w połączeniu ze skutkami pandemii COVID-19 wymaga podkreślenia potrzeby silniejszej, bardziej zjednoczonej Europy kładąc nacisk na bezpieczeństwo, poprzez dążenie do:

• Wzmocnienia jedności UE: Wzmocnienia współpracy między państwami członkowskimi.
• Wzmocnienia roli globalnej UE: Ustawienia UE jako bardziej asertywnego aktora na arenie międzynarodowej.
• Ochrony obywateli UE: Ochrony dobrobytu i bezpieczeństwa obywateli europejskich.

Jak działa system trio?

Aby zapewnić płynne przejście i ciągłość polityki UE, kraje często tworzą tria z dwoma poprzednimi i następnymi prezydencjami. Polskę, Danię i Cypr tworzą obecne trio. Ta współpraca pozwala na:

• Planowanie długoterminowe: Trio ustala wspólny program na 18-miesięczny okres.
• Wymianę wiedzy: Kraje mogą uczyć się na doświadczeniach innych.
• Efektywne podejmowanie decyzji: Bardziej usprawnione podejście do podejmowania decyzji.

Jakie wyzwania stoją przed Polską podczas prezydencji?

Polska niewątpliwie stanie przed szeregiem wyzwań, w tym:

• Zrównoważenie interesów narodowych z priorytetami UE: Zapewnienie zgodności celów narodowych Polski z szerszymi interesami UE.
• Nawigacja w złożonych negocjacjach: Osiągnięcie konsensusu wśród 27 państw członkowskich o zróżnicowanych interesach.
• Rozwiązanie skutków pandemii COVID-19: Kontynuacja wsparcia dla ożywienia gospodarczego i rozwiązanie długoterminowych konsekwencji pandemii.
• Zarządzanie stosunkami z innymi instytucjami UE: Budowanie silnych relacji roboczych z Komisją Europejską i Parlamentem Europejskim.

Zapewnienie bezpieczeństwa i swobody działalności gospodarczej. Ma być odchodzenie od kar i zobowiązań w kierunku nagród i zachęt, a jednocześnie wskazano, że zostanie podjęta również walka z dezinformacją klimatyczną, aby zwiększyć bezpieczeństwo w obliczu zmian klimatycznych.

Podsumowanie kluczowych punktów:

Polski program prezydencji w Radzie UE skupia się na kilku głównych obszarach, które mają na celu zwiększenie konkurencyjności i odporności gospodarki Unii Europejskiej:

• Usprawnienie jednolitego rynku: Znoszenie barier dla transgranicznej działalności, zwłaszcza w sektorze usług oraz poprawa dostępu do finansowania dla przedsiębiorstw.
• Uelastycznienie polityki energetyczno-klimatycznej: Przejście od kar i zobowiązań do nagród i zachęt, a także skupienie na wsparciu przemysłu w dziedzinach kluczowych dla bezpieczeństwa.
• Przywrócenie uczciwych warunków konkurencji: Zaostrzenie kontroli nad importem, lepsze egzekwowanie przepisów i wykorzystanie potencjału zamówień publicznych.
• Modernizacja polityki spójności: Dostosowanie do nowych wyzwań, takich jak zapewnienie bezpieczeństwa i konkurencyjności gospodarki.

Głębsza analiza i potencjalne implikacje:

1. Bilans między globalizacją a protekcjonizmem: Polska proponuje znalezienie złotego środka między otwartością na świat a ochroną własnego rynku. Z jednej strony, podkreśla potrzebę uczciwej konkurencji i lepszego egzekwowania przepisów, z drugiej – wskazuje na konieczność wspierania rodzimego przemysłu.
2. Zrównoważony rozwój: Choć Polska proponuje uelastycznienie polityki klimatycznej, jednocześnie podkreśla wagę bezpieczeństwa energetycznego i wsparcia dla tradycyjnych gałęzi przemysłu. To wskazuje na dylemat wielu państw członkowskich, które chcą godzić cele klimatyczne z potrzebami swoich gospodarek. Jednocześnie w programie wskazano, że zostanie podjęta również walka z dezinformacją klimatyczną, aby zwiększyć bezpieczeństwo w obliczu zmian klimatycznych.
3. Rola państwa w gospodarce: Polska proponuje zwiększenie roli państwa w gospodarce poprzez aktywną politykę przemysłową i wsparcie dla przedsiębiorstw. Takie podejście ma odzwierciedlać trend wzmacniającej się roli państwa w wielu gospodarkach na świecie.
4. Polityka spójności: Polska podkreśla wagę polityki spójności, ale jednocześnie chce ją dostosować do nowych wyzwań. To może oznaczać m.in. większe wsparcie dla regionów o wysokim potencjale wzrostu i większe naciski na innowacyjność.

Potencjalne wyzwania i pytania:

• Zharmonizowanie celów: Jak pogodzić cele związane z ochroną środowiska, wspieraniem przemysłu i zapewnieniem uczciwej konkurencji?
• Współpraca z innymi państwami członkowskimi: Czy Polska będzie w stanie przekonać inne państwa członkowskie do swoich propozycji, zwłaszcza w tak złożonych kwestiach, jak polityka klimatyczna i handlowa?
• Implikacje dla budżetu UE: Proponowane zmiany mogą wymagać dodatkowych środków finansowych. Jak zapewnić odpowiednie finansowanie dla tych inicjatyw?
• Wpływ na małe i średnie przedsiębiorstwa: Czy proponowane zmiany będą sprzyjać rozwojowi małych i średnich przedsiębiorstw, które są motorem wzrostu gospodarczego w UE?

Wnioski:

Program polskiej prezydencji odzwierciedla złożoność wyzwań, przed którymi stoi gospodarka UE. Polska proponuje ambitny program reform, który ma na celu zwiększenie konkurencyjności i odporności Unii. Jednakże realizacja tych planów będzie wymagała szerokiej współpracy z innymi państwami członkowskimi oraz umiejętnego balansowania między różnymi interesami.

Nie bez znaczenia pozostają wewnętrzne napięcia między rządem a Prezydentem RP. Wynika to z funkcjonowania dwóch konstytucyjnych ośrodków władzy wykonawczej, czyli właśnie Prezydenta RP i Rady Ministrów.

W ustawie z dnia 8 października 2010 r. o współpracy Rady Ministrów z Prezydentem Rzeczypospolitej Polskiej oraz Sejmem i Senatem w sprawach związanych z członkostwem Rzeczypospolitej Polskiej w Unii Europejskiej[1] wskazano, że Rada Ministrów ma obowiązek współpracy z Prezydentem Rzeczypospolitej Polskiej oraz Sejmem i Senatem.

Ponadto, że Rada Ministrów w porozumieniu z Prezydentem Rzeczypospolitej Polskiej ustala priorytety w zakresie sprawowania przez przedstawicieli Rady Ministrów prezydencji składów Rady.

Z komunikatu z 1 stycznia 2025 r. opublikowanego na https://www.prezydent.pl/aktualnosci/wydarzenia/przewodnictwo-w-radzie-ue,95853 wynika, że Prezydent RP Andrzeja Dudy wskazał, że:

„My w Polsce doskonale wiemy, że nie ma bezpiecznej Europy bez zaangażowania Stanów Zjednoczonych. Zarówno militarnego, jak i gospodarczego. Dlatego pierwszym priorytetem rozpoczynającej się 1 stycznia polskiej prezydencji w Unii Europejskiej jest zacieśnienie współpracy pomiędzy Unią a Stanami Zjednoczonymi”.

Z kolei w wystąpieniu z 3 stycznia 2025 r. Przewodniczącego Antónia Costy podczas uroczystości rozpoczęcia polskiej prezydencji w Radzie Unii Europejskiej

https://www.consilium.europa.eu/pl/press/press-releases/2025/01/03/speech-by-president-antonio-costa-at-the-official-opening-the-polish-presidency-of-the-council-of-the-european-union/

wskazano, że

„Motto polskiej prezydencji brzmi: Bezpieczeństwo, Europo! Nasza Unia powstała jako projekt pokojowy po drugiej wojnie światowej. I dziś znów musimy wzmacniać nasze bezpieczeństwo, aby zapewnić pokój w Europie. Dlatego naszym najważniejszym priorytetem musi pozostać Ukraina. W tym roku musimy nadal okazywać jej solidarność – tak długo i w takiej mierze, jak będzie trzeba, aby osiągnąć kompleksowy, sprawiedliwy i trwały pokój. Prawo międzynarodowe musi zwyciężyć – żeby Ukraińcy byli wolni, a my wszyscy bezpieczni. Musimy więc nadal traktować obronę jako jeden ze strategicznych priorytetów Unii Europejskiej. Stając się silniejsi, skuteczniejsi, odporniejsi i tak – bardziej autonomiczni. Wspólnie inwestując więcej i lepiej – kreatywnie i pragmatycznie – aby znajdować nowe rozwiązania. Zawsze działając na rzecz silnego partnerstwa transatlantyckiego i współpracy z NATO”.

Pytanie o rolę Polski w Unii Europejskiej, czy rolę Unii Europejskiej w relacjach ze Stanami Zjednoczonymi Ameryki, czy innymi kontynentami po analizie programu polskiej prezydencji pozostaje otwarte.

[1] T.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 1379.