Czy posiadacze ukończenia studiów podyplomowych Master of Business Administration (MBA) nadal będą zasiadać w radach nadzorczych spółek z udziałem Skarbu Państwa?
20 listopada 2024 r. ma się odbyć Podkomisja nadzwyczajna do rozpatrzenia poselskiego projektu ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu naprawy ładu korporacyjnego w spółkach z udziałem Skarbu Państwa (druk nr 261). Projekt ustawy został podpisany przez Posłów na Sejm RP Klubu Parlamentarnego Polska 2050 – Trzecia Droga – informuje Dr n. pr. Marek Woch Ekspert Centrum Legislacji Federacji Przedsiebiorcy.pl
Analiza projektu ustawy
W uzasadnieniu do projektu wskazano, że „celem proponowanego projektu jest zapewnienie profesjonalizmu i fachowości w zarządzaniu majątkiem publicznym. W tym celu projekt koncentruje się zwłaszcza na podniesieniu wymogów kwalifikacyjnych i zaostrzeniu kryteriów wykluczających dla kandydatów do rad nadzorczych spółek z udziałem Skarbu Państwa”.
Projektodawcy wskazują także, iż „kolejnym elementem projektu jest uderzenie w zjawisko korupcji politycznej. Przepisy dotyczące partii politycznych i komitetów wyborczych zakazują finansowania działalności partii oraz komitetów przez osoby prawne, w tym spółki. Co do zasady, wpłaty dopuszczalne są wyłącznie od obywateli polskich stale zamieszkałych w kraju. Przepisy zamykają zatem drogę dla bezpośredniego finansowania działalności politycznej przez podmioty gospodarcze kontrolowane przez państwo”.
Zdaniem projektodawców przedstawiony projekt ustawy ma na celu znaczące podniesienie standardów zarządzania majątkiem publicznym w Polsce. Kluczowe założenia projektu to:
- Wzmocnienie niezależności organów nadzorczych: Wprowadzenie obowiązkowej obecności niezależnych członków w organach nadzorczych spółek w pełni kontrolowanych przez państwo, rekrutowanych w otwartym i konkurencyjnym naborze.
- Ustanowienie Komitetu Dobrego Zarządzania: Nowo utworzony organ ma na celu nadzór nad procesem powoływania członków organów nadzorczych, opracowanie kodeksu dobrego ładu korporacyjnego oraz monitorowanie przestrzegania standardów.
- Zwiększenie transparentności: Obowiązkowa publikacja wynagrodzeń członków organów nadzorczych i zarządzających.
- Zaostrzenie przepisów antykorupcyjnych: Zakaz przyjmowania przez partie polityczne wpłat od członków organów spółek z udziałem Skarbu Państwa.
Główne cele projektu:
- Profesjonalizacja zarządzania: Podniesienie kwalifikacji członków organów nadzorczych oraz wzmocnienie ich niezależności.
- Zwiększenie transparentności: Udostępnienie informacji o wynagrodzeniach i składzie osobowym organów spółek.
- Zapobieganie korupcji: Ograniczenie możliwości nielegalnego finansowania partii politycznych oraz konfliktu interesów.
- Poprawa wizerunku spółek państwowych: Wzmocnienie zaufania do spółek z udziałem Skarbu Państwa poprzez wprowadzenie wyższych standardów zarządzania.
Najważniejsze zmiany prawne:
- Wprowadzenie nowych organów: Komitet Dobrego Zarządzania.
- Zmiana składu organów nadzorczych: Obowiązkowa obecność niezależnych członków.
- Nowe kryteria kwalifikacyjne: Zaostrzenie wymogów dla kandydatów do organów nadzorczych.
- Zwiększenie transparentności: Publikacja wynagrodzeń.
- Zaostrzenie przepisów antykorupcyjnych: Zakaz finansowania partii politycznych przez członków organów spółek.
Ocena projektu
Projekt ustawy ma zdaniem projektodawców stanowić ważny krok w kierunku poprawy jakości zarządzania majątkiem publicznym w Polsce. Wprowadzane zmiany mają potencjał do:
- Zwiększenia skuteczności zarządzania spółkami państwowymi: Dzięki profesjonalizacji organów nadzorczych i wzmocnieniu kontroli.
- Zminimalizowania ryzyka korupcji: Przez ograniczenie możliwości nielegalnego finansowania partii politycznych i konfliktu interesów.
- Zwiększenia zaufania do spółek państwowych: Poprzez większą transparentność i wyższe standardy zarządzania.
Potencjalne wyzwania:
- Implementacja: Efektywne wdrożenie nowych przepisów wymagać będzie odpowiednich zasobów i kompetencji.
- Odporność na lobbing: Silne grupy interesów mogą próbować przeciwstawić się zmianom.
- Kwestie praktyczne: Szczegółowe regulacje dotyczące np. wynagrodzeń czy kryteriów kwalifikacyjnych będą wymagały doprecyzowania.
Wnioski
Należałoby tylko zadać pytanie, czy proponując zastąpienie obecnej Rady do spraw spółek z udziałem Skarbu Państwa i państwowych osób prawnych, do której zadań należy wydawanie opinii dotyczących:
1) kandydatów na członków organów nadzorczych spółek wskazanych przez:
- a) Skarb Państwa,
- b) państwową osobę prawną,
- c) spółkę z udziałem Skarbu Państwa lub państwowej osoby prawnej,
- d) podmiot, wobec którego spółka z udziałem Skarbu Państwa lub państwowej osoby prawnej jest przedsiębiorcą dominującym w rozumieniu art. 4 pkt 3 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów;
1a) kandydatów na pełnomocników wspólnika;
1b) kandydatów na członków organów nadzorczych spółek, o których mowa w art. 19a ust. 1;
1c) kandydatów na członków organów nadzorczych państwowych osób prawnych;
2) kandydatów na członków organów zarządzających, w przypadku określonym w art. 26;
3) spraw związanych z zarządzaniem mieniem państwowym, na wniosek Prezesa Rady Ministrów.
zasadniczo zapewni „poczucie” „profesjonalizmu i fachowości w zarządzaniu majątkiem publicznym”.
Obecna Rada do spraw spółek z udziałem Skarbu Państwa i państwowych osób prawnych została utworzona ustawą z dnia 16 grudnia 2016 r. – Przepisy wprowadzające ustawę o zasadach zarządzania mieniem państwowym. Zgodnie z art. 27 – 29 ustawy w skład Rady wchodzi ośmiu członków. Członków Rady powołuje i odwołuje:
Prezes Rady Ministrów – czterech członków. Prezes Rady Ministrów powołuje Przewodniczącego Rady spośród jej członków. Minister właściwy do spraw aktywów państwowych – czterech członków.
Jak wskazano, w komunikacie na stronie Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, „opinia Rady nie ma charakteru stałego, przed każdym wskazaniem kandydata na członka organu nadzorczego/pełnomocnika wspólnika, w tym w szczególności w związku z zamiarem powołania osoby pełniącej funkcję członka organu nadzorczego/pełnomocnika wspólnika na kolejną kadencję, o której mowa we wniosku o wydanie opinii, wymagane jest wystąpienie do Rady z wnioskiem o zaopiniowanie kandydata na członka organu nadzorczego/pełnomocnika wspólnika”.
Na https://www.gov.pl/web/premier/rok-2024-opinie są także zamieszczone opinie Rady dotyczące poszczególnych kandydatów.
Odnosząc się do nowego brzemienia przepisu „podmiot uprawniony do wykonywania praw z akcji należących do Skarbu Państwa lub państwowa osoba prawna, w zakresie wykonywania praw z akcji w spółce, po uzyskaniu pozytywnej opinii Komitetu Dobrego Zarządzania, jako kandydata na członka organu nadzorczego wskazuje osobę, która m.in. „ukończyła studia podyplomowe Master of Business Administration (MBA)”, projektodawcy proponują pozostawienie tego przepisu.