Dla młodych ludzi najważniejsza jest rodzina – takie wnioski płyną z badania przeprowadzonego na zlecenie Politechniki Wrocławskiej przez Instytut Badawczy IPC. Ta silna więź z bliskimi wpływa istotnie na pozostałe obszary życiowe i codzienne decyzje młodzieży. Jakie inne aspekty są dla nich kluczowe? Przyjrzyjmy się bliżej wynikom badania zebranym w raporcie „Skok w dorosłość”, które rzucają nowe światło na priorytety młodego pokolenia.
Uczniów starszych klas szkół średnich zapytano między innymi „Co jest dla Ciebie ważne w życiu?”. W swoich odpowiedziach aż 8 na 10 respondentów wskazało, że rodzina. Tak silne więzi z domem i osobami z najbliższego otoczenia rzadko przypisuje się młodym ludziom. Z czego wynika ten nieoczywisty zwrot w kierunku rodziny?
– Relacje młodzieży są bardzo silnie uwarunkowane doświadczeniem pandemii, edukacji zdalnej, odcięcia od innych młodych ludzi. W tych nowych i niepewnych okolicznościach rodzina stała się dla młodych ludzi „zapleczem emocjonalnym” – jednym z nielicznych znanych i bezpiecznych środowisk. Relacje między bliskimi są przewidywalne, stanowiąc dla uczniów istotne źródło zasobów i wsparcia – wyjaśnia dr Anna Borkowska, psycholożka, wicedyrektorka Centrum Doskonałości Dydaktycznej Politechniki Wrocławskiej.
Najbliżsi są nie tylko wartością w życiu młodych, ale również najważniejszym wsparciem i pierwszym wyborem w sytuacjach problemowych. Według raportu „Skok w dorosłość” młodzież szuka pomocy w pierwszej kolejności u rodziców, a w drugiej – u przyjaciół.
Inne, niedawne badania pokolenia Z potwierdzają ten kierunek. Analogiczne wartości i scenariusze zachowań dominowały m.in. w raporcie Uniwersytetu Warszawskiego („Polityczny portret młodych Polaków”, Adam Kądziela, 2023) oraz w publikacji „Młode głowy. Otwarcie o zdrowiu psychicznym” (Fundacja UNAWEZA, 2023).
Oprócz rodziców i przyjaciół, wsparciem dla uczniów są także partnerzy/partnerki, z kolei 4 na 10 uczestników badania Politechniki Wrocławskiej może polegać na rodzeństwie i dalszych osobach z rodziny.
Widać wyraźnie, że młodzi o wiele rzadziej szukają natomiast pomocy u osób spoza najbliższego kręgu, takich jak psycholodzy, nauczyciele czy duchowni. Każda z tych grup jest źródłem wsparcia dla mniej niż 10% badanych.
Rodzina – obecna i przyszła
Trzeba jednak pamiętać, że gdy uczniowie stawiają na czele swoich wartości rodzinę, mogą też mieć na myśli tę, którą dopiero założą. Chcą przejść przez życie otoczeni najbliższymi, którzy ich wspierają i są dla nich ważni. Co ciekawe – jest to dla uczniów ważniejsze niż kariera zawodowa czy odnoszenie w życiu sukcesów.
– Badani postrzegają rodzinę jako strukturę najbliższych osób, również w kontekście tworzenia w przyszłości związku i ewentualnego posiadania dzieci. W świecie zdominowanym przez technologię nadal stawiamy przede wszystkim na bliskość z drugą osobą. Interpretuję te wyniki jako bardzo naturalne i myślę, że podobnych odpowiedzi udzieliłyby zarówno poprzednie, jak i kolejne pokolenia. Póki bowiem cechujemy się naturą ludzką i każdy z nas jest „zwierzęciem społecznym”, to relacje są dla nas najważniejsze – podkreśla prof. Joanna Rymaszewska, psychiatra, kierowniczka Katedry Neuronauki Klinicznej na Wydziale Medycznym Politechniki Wrocławskiej.
Duże znaczenie więzi międzyludzkich w życiu młodzieży widać także w odpowiedziach na pytanie o wyznawane wartości. Dominuje tu uczciwość i prawość, a na drugim miejscu są dobre relacje z innymi. Wysoko na liście plasują się również życzliwość oraz empatia.
Rozwój ważniejszy niż praca
Wśród najważniejszych obszarów w życiu ponad połowa młodych ludzi wymieniła na drugim miejscu zdrowie fizyczne i psychiczne. Zdaniem uczniów jest to fundament, który pozwala na realizację innych życiowych aspiracji. Dlatego uważają work-life balance za niezbędny warunek swojej zawodowej aktywności. Dla wielu uczniów istotny jest postęp i poczucie, że nie stoi się w miejscu, aby uniknąć życiowej stagnacji. Podkreślają zatem potrzebę ciągłego rozwoju osobistego, który stawiają na liście priorytetów ponad karierą oraz sukcesem zawodowym.
– Widzimy, jak w ostatnich latach zmienia się definicja dobrej pracy. Młodzi ludzie nie szukają już posady, która w przewidywalnej perspektywie przyniesie im duże pieniądze. Wybierają natomiast taką ścieżkę zawodową, która da im czas na samorealizację oraz pozwoli spędzać dużo czasu z rodziną i przyjaciółmi – zauważa prof. Kamil Staniec, prorektor ds. kształcenia Politechniki Wrocławskiej.
Według raportu „Skok w dorosłość” uczniowie są świadomi, że aktualnie stoją na progu dorosłości i niebawem zaczną samodzielnie stanowić o swoim życiu i swojej ścieżce. Czy już wiedzą, czego chcą od życia? Znajdują się teraz w momencie weryfikacji – zarówno własnych wyobrażeń, jak i ambicji swoich rodziców.
– Mówiąc o młodzieży, tak naprawdę mówimy o nas – dorosłych, o szkołach i całym systemie edukacji, o wartościach i o naszej kulturze. To my kształtujemy młodych ludzi, więc warto się zastanowić, jak ich wychowujemy. Do czego przygotowujemy, a od czego odcinamy, choć lubimy ich krytykować jako „płatki śniegu”. Uczniowie pod koniec szkoły średniej są grupą pełną potencjału, ale nie ułatwiamy im wejścia w dorosłość. Do momentu matury system ich nie wspiera w budowaniu i eksplorowaniu świata. Brakuje instytucjonalnych, systemowych obszarów, do których młodzi byliby angażowani, a ich potencjał – wykorzystywany – podsumowuje dr Anna Borkowska.
Wybrane dane z badania
Co jest dla Ciebie ważne w życiu?
Najczęstsze odpowiedzi:
· rodzina – 80,4%
· zdrowie i dobre samopoczucie – 54,8
· przyjaciele – 54,2%
· rozwój osobisty (samorealizacja) – 49,1%
· kariera (sukces zawodowy) – 38%
Kto jest dla Ciebie głównym źródłem wsparcia?
Najczęstsze odpowiedzi:
· rodzice – 62,4%
· przyjaciele i znajomi – 54,1%
· partner/partnerka – 51,5%
· rodzeństwo lub inne osoby z rodziny – 38,3%
Jakimi wartościami kierujesz się na co dzień?
Najczęstsze odpowiedzi:
· uczciwość i prawość – 49,7%
· dobre relacje z ludźmi – 47,7%
· życzliwość – 46,4%
· odpowiedzialność – 42,3%
· empatia – 37,8%
O badaniu
Badanie zlecone przez Politechnikę Wrocławską przeprowadzono w marcu i kwietniu 2024 r. Badanie miało dwie części:
· ilościową – kwestionariusz elektroniczny, który wypełniło 1 060 osób (grupa reprezentatywna m.in. pod względem płci i miejsca zamieszkania),
· jakościową – wywiady grupowe w ośmiu grupach fokusowych złożonych z 64 uczniów liceum (z klas III i IV) oraz technikum (z klas IV i V).
