Wprowadzenie obowiązkowego uwierzytelniania przed uzyskaniem dostępu do bazy danych ksiąg wieczystych to krok, który może istotnie podnieść poziom ochrony danych osobowych – twierdzi Mirosław Wróblewski, prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych (UODO). Jego zdaniem, proponowane przez Ministerstwo Sprawiedliwości rozwiązanie pozwoli ograniczyć zautomatyzowane pobieranie danych oraz pomoże administratorom danych spełnić wymogi RODO.
Długotrwałe zagrożenia wynikające z modelu jawności ksiąg wieczystych
Problem z ochroną danych osobowych w księgach wieczystych sięga 2010 roku, kiedy Polska zdecydowała się na model powszechnej jawności tych rejestrów. Elektroniczne Księgi Wieczyste, dostępne za pośrednictwem Centralnej Informacji Ksiąg Wieczystych, umożliwiają użytkownikom uzyskanie informacji na temat własności nieruchomości, jednak ich konstrukcja nie przewiduje weryfikacji tożsamości użytkowników, co stwarza ryzyko nadużyć.
Już na etapie wprowadzania modelu jawności, Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych (GIODO) zwracał uwagę na możliwość nadużycia danych. Ostrzegano, że utożsamienie jawności ksiąg wieczystych z powszechną dostępnością może prowadzić do wykorzystywania danych osobowych przez komercyjne podmioty do celów niezwiązanych z funkcją jawności formalnej ksiąg. W szczególności istniało ryzyko tworzenia systemów wyszukiwawczych łączących informacje zawarte w księgach z innymi bazami danych, często znajdującymi się poza jurysdykcją Polski.
Automatyzacja a prywatność – nowe wyzwania w dobie RODO
Zautomatyzowane narzędzia umożliwiające masowe przeszukiwanie i pobieranie danych z ksiąg wieczystych stanowią kolejny aspekt zagrożenia dla prywatności. Zgodnie z RODO, administratorzy danych mają obowiązek wdrożenia odpowiednich środków technicznych i organizacyjnych chroniących przetwarzane dane. Dotychczasowa polityka dostępu do Elektronicznych Ksiąg Wieczystych nie spełniała tego wymogu, co w swoich wystąpieniach regularnie podkreślał UODO.
Obecnie jednak, po latach eksploatacji systemu ksiąg elektronicznych, Ministerstwo Sprawiedliwości wyraziło gotowość do zmian. Proponowane uwierzytelnianie użytkowników przed udostępnieniem danych ograniczyłoby możliwość stosowania „robotów” do automatycznego przeszukiwania i pobierania informacji. Takie podejście pozwoliłoby także administratorom danych na łatwiejsze spełnienie wymogów art. 24 ust. 1 RODO, nakładającego na nich obowiązek zabezpieczenia przetwarzanych danych osobowych.
Uwierzytelnianie – krok w kierunku odpowiedzialnego zarządzania danymi
Zmiana polegająca na odejściu od modelu anonimowego dostępu do danych zawartych w księgach wieczystych na rzecz obowiązku uwierzytelniania to, według PUODO, dobry krok w kierunku ochrony prywatności. Pozytywnie wpłynęłaby ona na zabezpieczenie danych osobowych przed ich nieuprawnionym wykorzystaniem, co od lat stanowiło słabość istniejącego systemu.