Nawet jeśli symbol PKD i branża, w której przedsiębiorca działa wskazują na wykonywanie dostaw towaru lub świadczenie usług podlegających VAT, ale w rzeczywistości firma takiej działalności nie wykonuje, to będzie mogła korzystać ze zwolnienia z VAT.
Pomimo neutralności podatku od towarów i usług, część przedsiębiorców woli nie zapłacić VAT. Zwłaszcza w relacjach B2C, gdy odbiorcą dostawy towaru lub usługi jest osoba prywatna 23-procentowe obciążenie ceny końcowej stanowi jedynie barierę w prowadzeniu działalności. Przepisy dopuszczają działalność zwolnioną z VAT. W tym celu przedsiębiorca musi spełnić określone przesłanki podmiotowe i przedmiotowe. Czy możliwości skorzystania ze zwolnienia pozbawia fakt prowadzenia działalności z wpisanym PKD podlegającym opodatkowaniu VAT?
Zwolnienie z VAT
Zasadą jest, że opodatkowaniu VAT podlega odpłatna dostawa towarów i świadczonych usług. Przedsiębiorcy mogą jednak skorzystać z podmiotowego zwolnienia z VAT, jeśli ich roczne przychody nie przekraczają 200 000 zł. Także ze zwolnienia przedmiotowego. Takie zwolnienie pozwala nie obciążać dostaw VAT-em, bez względu na wysokość generowanych przychodów, pod warunkiem wykonywania któregoś z określonych w przepisach rodzajów działalności. Idąc tym tropem, nawet obroty nieprzekraczające 200 000 zł nie zwolnią z VAT, jeśli przedsiębiorca będzie prowadził któryś z rodzajów działalności obligatoryjnie obciążonej tym podatkiem na mocy ustawy.
Działalnością podlegającą opodatkowaniu VAT są m.in. usługi w zakresie doradztwa (z wyjątkiem doradztwa rolniczego). Ustaleniu jaką konkretnie działalność wykonuje przedsiębiorca służy Polska Klasyfikacja Działalności (PKD). Zgodnie z definicją Głównego Urzędu Statystycznego, klasyfikacja PKD jest umownie przyjętym, hierarchicznie usystematyzowanym podziałem zbioru rodzajów działalności społeczno-gospodarczej jakie realizują podmioty gospodarcze.
Działalność w zakresie inżynierii i związane z nią doradztwo techniczne
Spółka jawna ma w PKD wpisaną m.in.: działalność w zakresie architektury, pośrednictwo w obrocie nieruchomościami i działalność w zakresie inżynierii i związane z nią doradztwo techniczne. Spółka nie zarejestrowała się do VAT, a jej roczne obroty nie przekroczyły w poprzednim roku 200 000 zł. Przedsiębiorca chciał więc korzystać ze zwolnienia z VAT. Wystąpił do organu podatkowego z zapytaniem, czy na przeszkodzie nie stanie temu branża w jakiej działa i klasyfikacja jej działalności wpisana do rejestru przedsiębiorców pod symbolami PKD 71.11.Z – działalność w zakresie architektury oraz 71.12.Z. – działalność w zakresie inżynierii i związane z nią doradztwo techniczne. Branża klasyfikowana pierwszym z symboli obejmuje opracowywanie projektów architektonicznych oraz doradztwo w zakresie architektury związane z projektowaniem budowlanym, a także z projektowaniem urbanistycznym i architektonicznym kształtowaniem krajobrazu. W nazewnictwie drugiego z symboli klasyfikacji w sposób oczywisty zawarto określenie „doradztwo”. Spółka wskazała, że nie świadczy ona jednak i nie zamierza świadczyć, pełnego wachlarza wskazanych w tych kodach PKD usług. Nie będzie świadczyć doradztwa w żadnym zakresie i znaczeniu. Zajmuje się głównie projektowaniem wnętrz i wykonywaniem wizualizacji tych projektów na potrzeby klientów inwestycyjnych.
Organ przyznał, że decydujący jest faktyczny charakter wykonywanej działalności
Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdził, że jeśli przedsiębiorca w ramach prowadzonej działalności wykonuje wyłącznie czynności, które nie obejmują usług w zakresie doradztwa, to może korzystać ze zwolnienia z opodatkowania VAT, stosowanie do art. 113 ust. 1 ustawy o VAT. Oczywiście ze zwolnienia VAT spółka może korzystać do momentu przekroczenia limitu kwotowego wartości sprzedaży w wysokości 200 tys. zł. Doradztwo polega na udzielaniu fachowych zaleceń i porad. Jeśli działania przedsiębiorcy nie noszą takich cech, to może on korzystać z przedmiotowego zwolnienia (interpretacja indywidualna z 18 sierpnia 2023 r., sygn. 0111-KDIB3-1.4012.467.2023.3.ICZ).
Ostatecznie to przedsiębiorca może decydować, czy chce się opodatkować VAT-em
Przykład tej sprawy i wydana przez organ podatkowy interpretacja, potwierdzają, że o podleganiu pod opodatkowanie podatkiem od towarów i usług decydować może sam przedsiębiorca, jeśli tylko rodzaj prowadzonej przez niego działalności nie jest obligatoryjnie objęty tym opodatkowaniem, a firma nie przekracza ustawowego progu przychodów. Podmiotowe zwolnienie z VAT nie przysługuje tylko przedsiębiorcom nieposiadającym siedziby działalności gospodarczej w Polsce. Nawet więc jeśli symbol PKD i branża, w której przedsiębiorca działa wskazują na wykonywanie dostaw towaru lub świadczenie usług podlegających VAT, ale w rzeczywistości firma takiej działalności nie wykonuje, to będzie mogła korzystać ze zwolnienia z VAT. Wszystko więc zależy od rzeczywistego charakteru wykonywanej działalności i odpowiedniego kształtowania zawieranych w obrocie gospodarczym umów i dokonywanych transakcji. Na potrzeby zwolnienia z opodatkowania VAT w pewnych okolicznościach może się okazać dla przedsiębiorcy korzystniejsze np. opracowanie projektu budowalnego, niż tylko doradzenie w tym zakresie.
Autor: Robert Nogacki, radca prawny, partner zarządzający, Kancelaria Prawna Skarbiec, specjalizująca się w doradztwie prawnym, podatkowym oraz strategicznym dla przedsiębiorców