Prosta Spółka Akcyjna (P.S.A.) jest stosunkowo nową formą prawną dedykowaną głównie tzw. „start-upom”, z uwagi na specyficzne uregulowania prawne. Nie wymaga stworzenia dużego kapitału zakładowego (min. 1 zł), możliwe jest też wnoszenie wkładów do spółki w formie pracy czy usług. P.S.A. działa więc na zasadach podobnych do spółki komandytowej, z tym, że pozyskiwanie finansowania jest łatwiejsze – poprzez możliwość zakupu akcji przez inwestora. P.S.A. jest często początkową fazą funkcjonowania przedsiębiorstw i po osiągnięciu „dojrzałości” część spółek decyduje się na przekształcenie w tradycyjną spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółkę akcyjną. W takim przypadku należy rozważyć uregulowania prawne i podatkowe dotyczące możliwości takiego przekształcenia.
Uregulowania prawne
Przekształcenie Prostej Spółki Akcyjnej (P.S.A.) w spółkę akcyjną zostało uregulowane w Kodeksie spółek handlowych w rozdziale dotyczącym przekształcenia spółki kapitałowej w inną spółkę kapitałową (odpowiednio art. 577–580 KSH). Aby mogło dojść do przekształcenia, za przekształceniem spółki muszą wypowiedzieć się wspólnicy reprezentujący co najmniej połowę kapitału zakładowego, większością trzech czwartych głosów, chyba że umowa przewiduje surowsze warunki (por. art. 577 § 1 pkt 1 KSH), spółka przekształcana ma zatwierdzone sprawozdania finansowe co najmniej za dwa ostatnie lata obrotowe (por. art. 577 § 1 pkt 2 KSH) oraz kapitał zakładowy spółki przekształconej będzie nie niższy od kapitału akcyjnego spółki przekształcanej, (por. art. 577 § 1 pkt 4 KSH). W przypadku gdy spółka przekształcana prowadziła działalność przez okres krótszy niż dwa lata, sprawozdanie finansowe, powinno obejmować cały okres działalności spółki nieobjęty rocznym sprawozdaniem finansowym, (por. art. 577 § 2 KSH).
Po przekształceniu zachowana jest zasada kontynuacji praw i obowiązków spółki przekształcanej przez spółkę przekształconą. Jednocześnie należy zaznaczyć, że kontynuacją zostali objęci wspólnicy-akcjonariusze oraz firma. Przekształcenie odbywa się w oparciu o określone w przepisach kroki. W pierwszej kolejności zarząd spółki przekształcanej, albo wszyscy wspólnicy prowadzący sprawy spółki przekształcanej sporządzają plan przekształcenia spółki wraz z załącznikami oraz opinią biegłego rewidenta, następnie muszą powziąć uchwałę o przekształceniu spółki, powołać członków organów spółki przekształconej, albo określić wspólników prowadzących sprawy tej spółki i reprezentujących ją. Na końcu należy dokonać w rejestrze wpisu spółki przekształconej i wykreślenia spółki przekształcanej.
Zgodnie z art. 577 § 1 KSH przekształcenie spółki kapitałowej w inną spółkę kapitałową następuje, jeżeli oprócz powyższych wymagań:
- za przekształceniem spółki wypowiedzieli się wspólnicy reprezentujący co najmniej połowę kapitału zakładowego, większością trzech czwartych głosów, chyba że umowa albo statut przewiduje warunki surowsze;
- spółka przekształcana ma zatwierdzone sprawozdania finansowe co najmniej za dwa ostatnie lata obrotowe;
- przekształcana spółka akcyjna ma całkowicie pokryty kapitał zakładowy;
- kapitał zakładowy albo kapitał akcyjny spółki przekształconej będzie nie niższy od kapitału zakładowego albo kapitału akcyjnego spółki przekształcanej.
Należy więc dokładnie przeanalizować powyższe warunki celem wypełnienia prawnych obowiązków przekształcenia.
Konsekwencje podatkowe przekształcenia
Podatkowe konsekwencje przekształcenia należy podzielić na kilka aspektów wśród których najbardziej istotne są kwestie związane z CIT, VAT oraz PCC.
Ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych nie przewiduje obowiązku zapłaty podatku w związku z przekształceniem prostej spółki akcyjnej w spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością. Zatem przekształcenie jest co do zasady neutralne podatkowo dla spółki podlegającej przekształceniu. Niemniej każda sytuacja powinna być przeanalizowana osobno w celu potwierdzenia braku opodatkowania CIT (podstawa prawna: art. 12 ustawy o CIT). W zakresie podatku od towarów i usług brak jest wskazanego opodatkowania transakcji przekształcenia podmiotu gospodarczego, dlatego takie transakcje nie są opodatkowane VAT.
Z kolei w zakresie PCC należy wskazać, że prosta spółka akcyjna nie została wykazana jako spółka kapitałowa na potrzeby tego podatku. W związku z tym nie dotyczą jej regulacje dotyczące przekształcenia spółki kapitałowej wskazane w PCC, zatem nie będzie miało zastosowania opodatkowanie PCC takiej czynności. Niemniej należy monitorować praktykę i przepisy w tym zakresie, ponieważ ta niespójność pomiędzy ustawą o PCC, a KSH zostanie zapewne wyeliminowana i wtedy czynności związane z przekształceniem P.S.A. w inną spółkę kapitałową mogą być opodatkowane.
Na marginesie należy zaznaczyć, że zgodnie z art. 93a Ordynacji Podatkowej osoba prawna zawiązana (powstała) w wyniku:
- przekształcenia innej osoby prawnej,
- przekształcenia spółki niemającej osobowości prawnej
wstępuje we wszelkie przewidziane w przepisach prawa podatkowego prawa i obowiązki przekształcanej osoby lub spółki. Spełnienie wyżej powołanych przepisów powoduje następstwo podatkowe zarówno w zakresie praw, jak i obowiązków podatkowych.
Prosta spółka akcyjna może też zostać rozwiązana w trybie uproszczonym poprzez przejęcie całego majątku przez jednego z akcjonariuszy. W efekcie majątek pozostaje w rękach jednej osoby, która może kontynuować działalność co stanowi duży atut tej formy likwidacji S.P.A.
Kolejnym aspektem, który należy wziąć pod uwagę rozważając decyzję o przekształceniu P.S.A. jest fakt, że w listopadzie 2023 r. wejdą w życie ciekawe przepisy dla P.S.A. dotyczące crowdfundingu inwestycyjnego, które mogą uatrakcyjnić tę formę prowadzenia działalności i tym samym odłożyć w czasie decyzję o przekształceniu.
Autor: radca prawny Robert Nogacki, partner zarządzający Kancelarią Prawną Skarbiec specjalizującą się w doradztwie prawnym, podatkowym oraz strategicznym dla przedsiębiorców
