Celem głównym programu GOSPOSTRATEG, realizowanego przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju (NCBR), jest wzrost wykorzystania w perspektywie do 2028 r. rezultatów badań społeczno-ekonomicznych w kształtowaniu krajowych i regionalnych polityk rozwojowych. Dwunasty konkurs obejmuje cały zakres programu GOSPOSTRATEG, który podzielony został na cztery pułapki rozwojowe: obszar pułapki średniego dochodu i przeciętnego produktu, obszar pułapki braku równowagi, obszar pułapki demograficznej, obszar pułapki słabości instytucji. Nabór wniosków w konkursie trwa do 30 maja br.
– Istotą programu GOSPOSTRATEG jest wsparcie istniejących mechanizmów transferu wiedzy oraz pobudzanie nowych, wzmacniających konkurencyjność i innowacyjność polskiej gospodarki. Wskazujemy przy tym na luki w ważnych, niezbędnych dla rozwoju kraju obszarach. Formuła programu zakłada współpracę na linii biznes, nauka oraz tzw. podmiot wdrażający. Taki skład konsorcjum jest swego rodzaju gwarantem, że wypracowane rozwiązanie możliwie najlepiej wpisuje się w założenia polityki rozwoju i realne codzienne potrzeby społeczno-gospodarcze – mówi prof. dr hab. inż. Jerzy Małachowski, dyrektor NCBR. – Długofalowy efekt programu zakłada również podniesienie społecznego kapitału i szersze włączenie się Polaków w różne formy aktywności publicznej – dodaje dyrektor NCBR.
Dla kogo i na jakie prace?
Dwunasty konkurs na projekty otwarte kierowany jest do konsorcjów. W ich skład muszą wchodzić co najmniej dwie jednostki naukowe albo co najmniej jednak jednostka naukowa i co najmniej jedno przedsiębiorstwo oraz w skład każdego konsorcjum musi wchodzić podmiot wdrażający, posiadający środki finansowe oraz prawne możliwości zastosowania w praktyce rozwiązania będącego wynikiem projektu, do czego podmiot wdrażający jest zobowiązany w terminie trzech lat od zakończenia jego realizacji. Podmiotami wdrażającymi mogą być wyłącznie: Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, Rada Ministrów, urzędy wojewódzkie, ministrowie, Narodowy Bank Polski, województwo reprezentowane przez marszałka województwa oraz urząd obsługujący centralny organ administracji rządowej.
Konsorcjum musi składać się z minimum 3 a maksymalnie 5 podmiotów.
Projekt musi obejmować przynajmniej prace przedwdrożeniowe (w tym prace przedwdrożeniowe – pomoc de minimis) przy czym w ramach konkursu NCBR zapewni wsparcie finansowe na wszystkich etapach projektu: od prac podstawowych, przez badania przemysłowe i eksperymentalne prace rozwojowe (faza A), aż do prac przedwdrożeniowych (faza B), które są obowiązkowe w projekcie.
Budżet konkursu to 80 mln zł. Minimalna wartość kosztów kwalifikowalnych jednego projektu wynosi 1 mln zł, a maksymalna 8 mln zł. Minimalny okres realizacji projektu to 6 miesięcy, maksymalny okres realizacji projektu to 36 miesięcy, przy czym realizacja fazy B nie może trwać dłużej niż 18 miesięcy.
Nabór wniosków w konkursie trwa do 30 maja 2025 r. do godziny 16:00. Wnioskodawcy mogą składać wnioski za pośrednictwem systemu informatycznego LSI.
Zakres tematyczny konkursu
Tematy w ramach programu GOSPOSTRATEG podzielone są na cztery obszary:
- Obszar pułapki średniego dochodu i przeciętnego produktu w tym: rozwój wiedzy i kompetencji społeczeństwa, mechanizmy budowy innowacyjności i konkurencyjności; nierówności społeczne a dynamika rozwoju gospodarczego, społeczeństwo innowacyjne; rozwój kapitału społecznego;
- Obszar pułapki braku równowagi w tym zagadnienia: umiędzynarodowienie gospodarki; usieciowienie gospodarki;
- Obszar pułapki demograficznej w tym zagadnienia: wyzwania dla polityki rodzinnej wynikające ze zmian demograficznych społeczeństwa; rozwój technologiczny w przeciwdziałaniu zagrożeniom wynikającym ze starzenia się społeczeństwa; zmiany w organizacji systemu zabezpieczeń społecznych; wyzwania dla polityki zdrowotnej; wyzwania dla polityki rynku pracy; wyzwania dla polityki migracyjnej;
- Obszar pułapki słabości instytucji w tym zagadnienia: charakter, kierunek i skala reform instytucjonalnych sprzyjających zwiększeniu efektywności instytucji publicznych i odpowiedzialnemu rozwojowi; proaktywne instytucje w kontekście najważniejszych wyzwań rozwojowych; standardy technologiczne niezbędne do efektywnego funkcjonowania rynków i obszarów polityk publicznych w warunkach cyfryzacji; mechanizmy kształtowania społeczeństwa obywatelskiego; wypracowanie nowych narzędzi w zakresie waloryzacji, ochrony i udostępniania zasobów dziedzictwa narodowego uwzględniających potrzeby gospodarki oraz administracji państwowej i samorządowej, a także nowe możliwości cyfryzacji; wykorzystanie technologii informacyjno-komunikacyjnych do zwiększania efektywności instytucji publicznych i polityk publicznych; wyzwania dla polityki naukowo-technologicznej i innowacyjnej w obliczu pułapki przeciętnego dochodu;
– GOSPOSTRATEG, realizowany już od wielu lat przez NCBR, to jedyny program, który łączy w sobie kwestie wymiaru społecznego, ekonomicznego, technologicznego oraz instytucjonalno-prawnego. Pozwala to na współpracę między podmiotami naukowymi, biznesowymi oraz administracji publicznej w odniesieniu do polityki rozwoju – mówi dr hab. Leszek Kwieciński, prof. UWr, przewodniczący Komitetu Sterującego programu GOSPOSTRATEG – Mogę wymienić szereg bardzo ważnych projektów, realizowanych dzięki dofinansowaniu w ramach GOSPOSTRATEGA. Są to np. „Zaginieni” Fundacji ITAKA i partnerów czyli system kompleksowych rozwiązań z różnych dziedzin na rzecz osób zaginionych i ich bliskich; kolejny to „GROWID” czyli model tzw. gospodarstwa opiekuńczego, pokazujący jak wieś i gospodarstwo rolne może być miejscem tworzenia usług dla osób wymagających wsparcia. Innym przykładem jest także Avatar2 Polskiego Języka Migowego. Wspólnym mianownikiem tych projektów jest zawiązanie się przy okazji ich realizacji bardzo ciekawych konsorcjów, stworzonych z podmiotów których różnorodne doświadczenia i kompetencje świetnie się dopełniają i pozwalają wychodzić naprzeciw specyficznym potrzebom gospodarczym i społecznym XXI wieku – dodaje prof. Kwieciński.
Projekty wsparte w programie
Program GOSPOSTRATEG został ustanowiony w 2017 roku. Od tego czasu dofinansowanie otrzymało już szereg innowacyjnych i ważnych społecznie projektów. Jednym z nich jest ten o akronimie „Zaginieni”, polegający na opracowaniu systemu rozwiązań prawnych, instytucjonalnych i informatycznych służących usprawnieniu poszukiwań i identyfikacji oraz wsparciu bliskich osób zaginionych. Za projekt odpowiada konsorcjum w składzie Fundacja Itaka – Centrum Poszukiwań Ludzi Zaginionych (lider), Uniwersytet Warszawski oraz Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie.
Jako najważniejsze efekty projektu należy podać m.in.: określenie przyczyn i skali zaginięć, a także skutków psychologicznych i prawnych z tym związanych; określenie skutecznych sposób poszukiwań i identyfikacji zaginionych osób oraz współpracy służb zajmujących się poszukiwaniem osób zaginionych; opracowanie poradników prawnych dla bliskich osób zaginionych, tj. 24 poradniki z zakresu prawa cywilnego, 16 z zakresu prawa administracyjnego, 6 z zakresu prawa karnego, 4 z zakresu prawa międzynarodowego; zbudowanie systemu informatycznego (Baza Danych Ludzi Zaginionych – www.zaginieni.pl) dla Fundacji ITAKA służącemu usprawnieniu poszukiwań, identyfikacji osób zaginionych oraz wsparciu członków rodzin i bliskich osób zaginionych. Wartość dofinansowania projektu wyniosła 4 838 292,00 zł.
Innym ciekawym przykładem na udaną współpracę w programie GOSPOSTRATEG jest projekt pt. „Gospodarstwa opiekuńcze w rozwoju obszarów wiejskich wobec wyzwań demograficznych”, w skrócie GROWID. Konsorcjum w składzie Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Instytut Socjologii Uniwersytetu Jagiellońskiego, Uniwersytet Rolniczy im. Hugona Kołłątaja w Krakowie oraz Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Oddział w Krakowie postawiło sobie za cel opracowanie modelu gospodarstwa opiekuńczego (w wymiarach społecznym, gospodarczym, instytucjonalnym i prawnym) oraz przygotowanie systemu jego wdrażania.
Gospodarstwo opiekuńcze to świadczona w gospodarstwie rolnym usługa opieki dziennej lub/i integracji społecznej na rzecz osób i rodzin w celu poprawy ich funkcjonowania. Z opieki dziennej w gospodarstwie opiekuńczym może korzystać jednocześnie 8 osób na dzień i maksymalnie 24 na tydzień. W gospodarstwie takim obligatoryjnie byłyby świadczone usługi: aeroterapii, opieki w czynnościach higienicznych, realizacja podstawowych funkcji życiowych, aktywizacja i integracja społeczna, zapewnienie kontaktów z otoczeniem.
Aby osiągnąć cel projektu podmioty współpracujące podjęły szereg działań dążących m.in. do nowelizacji definicji gospodarstwa opiekuńczego w ustawie o pomocy społecznej. Przeprowadziły także analizę ekonomiczną produktów i usług oferowanych przez gospodarstwa rolne. Projekt uzyskał dofinansowanie w kwocie: 4 095 742,00 zł