Rząd zamierza stworzyć Instytut Badawczy IDEAS pod nadzorem Ministerstwa Cyfryzacji oraz Ministerstwa Obrony Narodowej. Pytanie, tylko w jakim celu, skoro jest IDEAS NCBR Sp. z o.o. – polski ośrodek badawczo-rozwojowy, utworzony w 2021 r. przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju o kapitale zakładowym 50 000 000,00 zł[1]?
Projektodawcy w Ocenie Skutków Regulacji wskazali, że pożądane jest skrócenie czasu trwania uzgodnień, opiniowania i konsultacji publicznych do 7 dni, jak również, że „ze względu na przedmiot regulacji projekt nie wymaga przekazania do Rady Dialogu Społecznego, Rady Działalności Pożytku Publicznego i Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego” – zauważa dr n. pr. Marek Woch Ekspert Centrum Legislacji Federacji Przedsiebiorcy.pl[1].
- Misja i kompetencje Instytutu:
- Instytut ma być wiodącym ośrodkiem badań nad sztuczną inteligencją (AI) w Polsce, prowadzącym interdyscyplinarne badania naukowe i prace rozwojowe w tym obszarze.
- Jego celem jest wspieranie rozwoju młodych kadr naukowych oraz tworzenie platformy współpracy dla grup badawczych i inicjatyw naukowych zajmujących się AI.
- Instytut ma również za zadanie integrację środowisk naukowych z biznesem, administracją publiczną i innymi podmiotami, w tym finansowanymi ze środków publicznych.
- Potrzeba utworzenia Instytutu według projektodawców:
- W Polsce brakuje obecnie jednostki naukowo-badawczej, która kompleksowo i w sposób ciągły zajmowałaby się badaniami i rozwojem w obszarze AI.
- Istnieje potrzeba stworzenia platformy współpracy i integracji dla grup badawczych i inicjatyw naukowych zajmujących się AI.
- Utworzenie Instytutu ma na celu zapobieganie odpływowi potencjału naukowego i badawczego z Polski oraz dostosowywanie wyników badań do potrzeb praktyki i wdrażanie ich w usługach.
- Nadzór nad Instytutem:
- Instytut ma działać pod nadzorem dwóch ministrów: Ministra Obrony Narodowej oraz ministra właściwego do spraw informatyzacji.
- Wynika to z horyzontalnego charakteru AI, która wpływa na kluczowe obszary funkcjonowania państwa, takie jak bezpieczeństwo narodowe i cyfrowa transformacja.
- Wspólny nadzór obu ministrów umożliwić ma synergię w podejściu do zarządzania i rozwoju AI oraz zapewnić skuteczną realizację priorytetów państwowych.
- Korzyści z utworzenia Instytutu:
- Naukowe i technologiczne: Wzmocnienie badań i rozwoju AI, przeciwdziałanie „drenażowi mózgów”, rozwój kadr naukowych, budowanie suwerenności technologicznej, rozwój współpracy naukowej i edukacyjnej, wzrost widoczności polskiej nauki, poprawa bezpieczeństwa i ochrony infrastruktury krytycznej, rozwój zrównoważonych technologii, wspieranie transferu wiedzy do gospodarki.
- Społeczne: Zapobieganie odpływowi naukowców, zachęcenie do powrotu do kraju, zwiększenie świadomości społecznej na temat AI, budowanie społeczności naukowej i technologicznej, ograniczenie wykluczenia cyfrowego, poprawa efektywności kształcenia.
- Gospodarcze: Wzrost podaży specjalistów ds. AI, wzmocnienie potencjału gospodarki, wzrost konkurencyjności przedsiębiorstw, tworzenie nowych miejsc pracy, wzmocnienie suwerenności technologicznej, wzmocnienie współpracy nauka-biznes.
- Międzynarodowe: Wzrost pozycji Polski jako lidera w badaniach nad AI, aktywny udział w projektach międzynarodowych, wzrost potencjału do przyciągania talentów, pozytywny wpływ na wizerunek Polski.
- Regulacyjne i strategiczne: Konsolidacja działań w dziedzinie AI, wsparcie realizacji strategii dotyczących transformacji cyfrowej, stworzenie zaplecza eksperckiego.
- Ekonomiczne: Podniesienie konkurencyjności gospodarki, zmniejszenie kosztów energetycznych i wpływu na środowisko, wpływ na sektor publiczny, efektywne wykorzystanie funduszy publicznych, generowanie wartości gospodarczej.
- Cele Instytutu:
- Rozwój nauki na rzecz przełomowej technologii AI.
- Wykształcenie młodych kadr naukowych.
- Rozwój polskiej gospodarki i społeczeństwa.
- Wzmocnienie suwerenności technologicznej Polski i Europy.
Podsumowanie:
Utworzenie Instytutu Badawczego IDEAS według projektodawców jest strategicznym krokiem w kierunku rozwoju sztucznej inteligencji w Polsce. Instytut ma pełnić funkcję centrum doskonałości, które będzie prowadzić badania na światowym poziomie, kształcić przyszłych liderów w dziedzinie AI oraz wspierać rozwój innowacji technologicznych. Działalność Instytutu ma przynieść korzyści zarówno dla nauki, jak i dla społeczeństwa i gospodarki.
Zasadnym jednak wydaje się pytanie tylko po co to wszystko, skoro jest IDEAS NCBR Sp. z o.o., jest i Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz dlaczego nie „doproszono” właśnie tego ministerstwa do współpracy nad projektem rozporządzenia?
Wniosek: Trzy ministerstwa zaangażowane w zagadnienia sztucznej inteligencji (AI), dwa ośrodki, które mają realizować jedną „wspólną” ogólnonarodową strategię rozwoju sztucznej inteligencji (AI) i to wszystko w ramach jednego rządu.
[1] https://www.gov.pl/web/ncbr/ideas-ncbr-sp-z-oo3, https://pl.wikipedia.org/wiki/IDEAS_NCBR, dostęp: 3.02.2025 r.
[1] https://legislacja.gov.pl/projekt/12394003/katalog/13108593#13108593, dostęp: 3.02.2025 r.