Luka czynszowa to problem, który dotyczy osób mających dochody zbyt niskie, aby kupić lub wynająć odpowiednie dla siebie mieszkanie po cenie rynkowej, a równocześnie zbyt wysokie, aby uzyskać mieszkanie dotowane przez państwo. Aż 35 proc. Polek i Polaków mieszka w lokalach niedostosowanych do swoich potrzeb – wynika z najnowszego raportu Polityki Insight i PFR Nieruchomości S.A. Według ekspertów rynku nieruchomości przeciwdziałanie temu zjawisku wymaga kompleksowego podejścia, a kluczową rolę odgrywa długoterminowa polityka mieszkaniowa, uwzględniająca perspektywę co najmniej 15-letnią.
Na skróty:
Mieszkania niedostosowane do potrzeb rodzin
Według najnowszego raportu Polityki Insight i PFR Nieruchomości S.A. ponad 1/3 gospodarstw domowych znajduje się w luce czynszowej, co oznacza, że mieszka w lokalach nieadekwatnych do swoich potrzeb w zakresie metrażu oraz możliwości finansowych. Zjawisko to częściej występuje wśród rodziców samotnie wychowujących dzieci, a także rodzin wielodzietnych. Ponad 60 proc. z nich boryka się z brakiem odpowiednich warunków mieszkaniowych.
Minimum na trzy kadencje – sens skutecznej polityki mieszkaniowej
Podczas debaty „Zamykając lukę czynszową: strategie wyrównywania szans w dostępie do mieszkań” zorganizowanej przez Politykę Insight i PFR Nieruchomości S.A. przedstawiciele rządu, samorządu i inwestorów oraz eksperci akademiccy dyskutowali na temat rozwiązań dla osób będących w luce czynszowej. Kluczowym czynnikiem, który należy uwzględniać w planowaniu polityki mieszkaniowej jest długi czas realizacji inwestycji w sektorze nieruchomości. Aktualnie proces budowlany trwa przeciętnie 5 lat. Dlatego cele polityki mieszkaniowej powinny być określane w perspektywie wykraczającej poza jedną kadencję rządu i obejmować minimum 15 lat. Eksperci wskazali, że należy wydłużyć okresy obowiązywania programów wsparcia mieszkalnictwa, co pozwoli na lepsze planowanie inwestycji i ograniczy ryzyka dla inwestorów, w tym samorządów.
– Jak wynika z zebranych przez nas danych, problem luki czynszowej dotyka 35 proc. gospodarstw domowych w Polsce i w ostatnich latach pozostaje na stabilnym, wysokim poziomie. Jednocześnie, grupa dotknięta tym problemem jest bardzo zróżnicowana. Zmniejszenie skali tego problemu, wymaga wielowymiarowych działań, a przede wszystkim długoterminowej i stabilnej polityki mieszkaniowej państwa. Powinna ona obejmować zarówno programy wspierające podaż, szczególnie w dużych miastach, jak i zapewnienie alternatywy dla zakupu mieszkania na własność poprzez wykorzystanie potencjału budownictwa społecznego i rozwój profesjonalnego rynku najmu – tłumaczy dr hab. Adam Czerniak, prof. SGH, dyrektor ds. badań Polityka Insight.
– Nie ma jednego podmiotu, który może udźwignąć i rozwiązać problem luki czynszowej. Tu musi zadziałać współpraca i różnorodność oferty. My uzupełniamy rynek o najem – w jego stabilnej i długoterminowej formie. Wielu naszych najemców to rodziny, w tym samodzielni rodzice z dziećmi, którzy nie znaleźli dla siebie oferty komercyjnej. U nas znajdują metraż dopasowany do potrzeb i możliwości, przewidywalność warunków i lokalizacje pozwalające na bycie blisko całej oferty miasta. Zdajemy sobie sprawę, że nasza działalność powinna być uzupełnieniem oferty samorządów – takiej jak TBSy, SIMy, mieszkania komunalne oraz komercyjnych graczy, którzy są gotowi zaangażować się w rozwiązywanie problemu luki czynszowej – podkreśla Wojciech Caruk, prezes zarządu PFR Nieruchomości.
Szanse na poprawę dostępności mieszkaniowej
Uczestnicy debaty wskazali, że niezbędne jest stworzenie centralnej agencji wspierającej koordynację prowadzenia polityki mieszkaniowej przez samorządy, która uwzględnia zróżnicowanie budżetów, problemów i sposobów działania samorządów w różnych regionach Polski.
Eksperci zgodzili się, że środki publiczne powinny w mniejszym stopniu służyć finansowaniu zakupu mieszkań na własność, a przede wszystkim wspierać zaspokajanie potrzeb mieszkaniowych gospodarstw domowych wykluczonych z rynku kredytowego. Co więcej, dodatkowym celem działania publicznego powinno być wspieranie budowy mieszkań o większej powierzchni, aby zapobiegać ich przeludnieniu.
O raporcie Polityki Insight i PFR Nieruchomości S.A.
Raport „Luka czynszowa w Polsce w latach 2010-2022” Polityki Insight i PFR Nieruchomości S.A. został opracowany w oparciu o wstępne wyniki badania przeprowadzonego przez dr. hab. Adama Czerniaka (dyrektor ds. badań główny ekonomista Polityka Insight) oraz dyskusję podczas okrągłego stołu zorganizowanego przez Politykę Insight we współpracy z PFR Nieruchomości w dniu 15.02.2024. W omówieniu zagadnienia luki czynszowej uczestniczyli przedstawiciele rządu, samorządu, inwestorzy oraz eksperci akademiccy.
