Odpowiedź na kryzys klimatyczny to wyzwanie dotyczące nie tylko władz centralnych i wielkich prywatnych firm, lecz również samorządów. Dostosowanie infrastruktury miejskiej do nowych warunków pogodowych, przy jednoczesnym uwzględnieniu potrzeby ograniczenia emisji gazów cieplarnianych powinno być traktowane priorytetowo. Zarówno władze, jak i mieszkańcy miast twierdzą bowiem, że zmiany klimatyczne i zanieczyszczenia to jedne z największych wyzwań stojących przed miastami na całym świecie, wynika z raportu Urban rethink: Tackling climate change in cities, przeprowadzonego przez firmę doradczą Deloitte.
Zgodnie z badaniem Deloitte i ThoughtLab, w którym udział wzięło 200 liderów miast i 2000 mieszkańców miast z różnych zakątków świata, rosną oczekiwania mieszkańców w zakresie działań władz na rzecz zrównoważonego rozwoju. Połowa badanych uznała, że bardziej niż przed 2020 r. wymaga od władz wprowadzenia przyjaznego środowisku transportu. 48 proc. oczekuje działań na rzecz ochrony środowiska, a 45 proc. bardziej zrównoważonej infrastruktury biurowej.
Coraz częściej władze miast wyznaczają cele związane z zerową emisją netto i neutralnością węglową. Niestety aż 80 proc. z nich planuje zrealizować swoje zamierzenia w odległym horyzoncie czasowym – ok. 2050 roku lub później, podczas gdy działania potrzebne są już teraz. Więcej uwagi niewątpliwie należy poświęcić planowaniu ścieżki dojścia i bieżącemu monitorowaniu postępów. Największy postęp w tym obszarze deklarują przedstawiciele miast europejskich – mówi Anna Kowalewska, partnerka w zespole Sustainability and Economics Consulting CE, Deloitte.
Na skróty:
Priorytety władz miejskich
Narażenie infrastruktury krytycznej miasta na ryzyko fizyczne wynikające ze zmiany klimatu i ekstremalnych zjawisk pogodowych stanowi coraz większe wyzwanie dla administracji na całym świecie. Powinno ono wyznaczać kierunki kształtowania polityki środowiskowej w ośrodkach miejskich w nadchodzących latach. Obecnie w planach przeciwdziałania skutkom zmiany klimatu priorytetyzowane są działania chroniące przed powodziami (74 proc. miast), niedoborem wody (73 proc. wskazań) czy miejskimi wyspami ciepła (45 proc.). Adekwatność prowadzenia takich działań zdają się potwierdzać ekstremalne zjawiska pogodowe, które można było obserwować tego lata na całym świecie. Od najdłuższych i najintensywniejszych w historii pomiarów fal upałów, przez niespotykane dotychczas na tak ogromną skalę pożary w Europie, po niszczycielskie powodzie w Stanach Zjednoczonych, w Chinach czy w Libii. Z każdym rokiem gwałtowność zmian klimatycznych coraz silniej uderza nie tylko w ludzi, lecz również w infrastrukturę miejską.
Wydaje się, że wśród przedstawicieli władz miejskich rośnie świadomość nadchodzących zagrożeń. Nie przekłada się jednak ona znacząco na inwestycje w technologie, które mogą pomóc w śledzeniu i monitorowaniu zdarzeń klimatycznych i środowiskowych. W tego typu systemy technologiczne inwestuje bowiem mniej niż jedna trzecia ankietowanych miast. Administracje powinny zwiększyć swoją zdolność do analizowania obszernych i zróżnicowanych zbiorów danych dotyczących bieżących problemów wynikających ze zmian klimatycznych. Jest to bowiem narzędzie umożliwiające dokładne zrozumienie kierunku ewolucji krajobrazu środowiskowego oraz skuteczne informowanie obywateli i innych zainteresowanych stron o postępach w zakresie zrównoważonego rozwoju – mówi Weronika Myck, senior manager, Sustainability & Economics Consulting CE, Deloitte.
Niektóre miasta planują przemodelować wewnętrzne praktyki zarządzania, by wspomóc zrównoważony środowiskowo rozwój. 67 proc. władz planuje w trakcie najbliższych pięciu lat brać pod uwagę wskaźniki zrównoważonego rozwoju przy procesie planowania lokalnego. Dwie trzecie ankietowanych miast zamierza uwzględniać je również w decyzjach inwestycyjnych i wymagać od lokalnych biznesów i instytucji realizacji celów środowiskowych.
Współpraca: zaangażowanie społeczeństwa i sektora prywatnego
Zrównoważony rozwój klimatyczny będzie wymagał wielosektorowego podejścia, a liderzy miast, aby stawić czoła wielu zmianom klimatycznym i innym wyzwaniom środowiskowym planują wykorzystać współpracę z biznesem. Wiodącym obszarem zainteresowania w tym zakresie po raz kolejny będzie transport. 64 proc. miast zamierza pozyskać partnerów, którzy pomogą rozwinąć bardziej zrównoważone środowiskowo środki komunikacji. Niemal dwie trzecie przedstawicieli władz miejskich zamierza również połączyć siły z sektorem prywatnym, aby zredukować zużycie energii i pozyskiwać ją z bardziej ekologicznych źródeł.
Poprawa jakości życia mieszkańców i troska o wszystkie społeczności to kluczowe zadania władz miast. Tymczasem jedynie co czwarte z ankietowanych miast uwzględnia w swoich działaniach na rzecz klimatu kwestie sprawiedliwości społecznej. Miasta mogą poprawić równość klimatyczną, przyjmując procesy zarządzania i strategie zrównoważonego rozwoju, które identyfikują wpływ działań klimatycznych na społeczności i umożliwiają ich zaangażowanie. Obecnie liderem w tym zakresie zdają się być państwa Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej, spośród których aż 44 proc. deklaruje skoncentrowanie się na inwestycjach wspierających grupy osób znajdujące się w niekorzystnej sytuacji.
Należy włączać i angażować lokalną społeczność w ekologiczne planowanie urbanistyczne. Takie działania nie dzieją się w próżni, liderzy siłą rzeczy nie są w stanie znać od podszewki każdej dzielnicy i każdego osiedla. Partycypacja mieszkańców w decyzjach ma kluczowe znaczenie dla uzyskania poparcia podjętych decyzji i pomaga zapewnić, że administracja nie zaniedbuje potrzeb społeczności znajdujących się w niekorzystnej sytuacji. Transformacja klimatyczna musi być sprawiedliwa. Jeśli będą na niej tracić osoby z grup wykluczonych to osiągnięcie celów klimatycznych może okazać się niemożliwe – mówi Anna Kowalewska.
Potrzeba systemowego podejścia i planowania
Autorki i autorzy raportu wskazują obszary, na których powinny skoncentrować się władze miejskie przy planowaniu działań prośrodowiskowych. Każda decyzja powinna być podejmowana w duchu ekologicznym. W tym celu należy przyjąć podejście systemowe, w ramach którego administracja publiczna, wyposażona w odpowiednie dane i wiedzę naukową, może uwzględniać czynniki klimatyczne na każdym szczeblu. Monitorowanie odpowiednich wskaźników i ich bieżąca analiza powinny stać się priorytetem.
Równocześnie należy bez zbędnej zwłoki ograniczać emisje wynikające z konsumpcji i skoncentrować się na poprawie planowania zielonych przestrzeni w miastach. Są to działania, które nie tylko pozwalają walczyć ze zmianami klimatycznymi, lecz również w krótkoterminowej perspektywie poprawiają jakość życia mieszkańców. Miejskie wyspy ciepła czy niska jakość powietrza mogą być skutecznie zwalczone dzięki odpowiednim decyzjom związanym z planowaniem miejskim.
