Chęć obdarowywania najbliższych jest silniejsza niż inflacja i wzrost kosztów życia, wynika z badań dla BIG InfoMonitor. Mimo, że dochód dyspozycyjny spada[1] to na podarunki pod świątecznym drzewkiem wydamy dużo więcej. Średnia kwota, jaką Polacy przeznaczą w tym roku na prezenty wyniesie 552 zł, wobec 431 zł przed rokiem. Niemniej jednak ograniczony budżet wymusza kompromisy. W poszukiwaniu prezentów skupiamy się na ich praktyczności (71 proc.) i funkcjonalności (58 proc.), często nawet kosztem preferencji obdarowanej osoby[2]. Mimo wszystko, jesteśmy skłonni zadłużyć się w tym okresie na tyle, że konsekwencje przygotowań okołoświątecznych nasze portfele będą odczuwać do wiosny.
W okresie Świąt Bożego Narodzenia poszukiwanie i zakup prezentów pod choinkę jest jednym z głównych punktów w agendzie większości Polaków. Aż trzy czwarte z nas zamierza obdarować swoich bliskich. Jak wskazuje tegoroczny Barometr Providenta, 18,4 proc. rodaków cały proces zaczyna już kilka miesięcy przed świętami, natomiast najwięcej, czyli 37 proc. odkłada zakup prezentów na kilka ostatnich tygodni. Tylko 16,4 proc. czeka do samego końca lub szuka okazji na grudniowych wyprzedażach (15,6 proc.)[3].
Na skróty:
Święta na kredyt
Średnia kwota, którą planują wydać na prezenty Polacy w tym roku wynosi 552 zł. Jest to o 28 proc. wyższy wynik niż w zeszłym roku, choć jedna trzecia wciąż zapowiada organizację skromnych Świąt. Aż 64 proc. Polaków deklaruje, że po opłaceniu podstawowych rzeczy, takich jak artykuły spożywcze i czynsz/kredyt hipoteczny, w porównaniu do zeszłego roku miesięcznie wydaje mniej[4].
– Dla niektórych nie wystarczy samo tylko ograniczenie wydatków, ponieważ mogą nie mieć innego wyjścia, jak tylko zaciągnąć dodatkowe zadłużenie np. w postaci zakupu na raty czy korzystania z odroczonych płatności BNPL. Ten sposób nabycia prezentu nie przewiduje możliwości zaprzestania wpłacania rat, ponieważ zakupiony produkt musi zostać w pełni spłacony – ostrzega dr hab. Waldemar Rogowski, główny analityk BIG InfoMonitor.
Słowa eksperta znajdują odzwierciedlenie w badaniach rynkowych. Jak wynika z raportu Intrum, ponad połowa Europejczyków (55 proc.) rozważa szersze wykorzystanie opcji „kup teraz, zapłać później” (BNPL), a 38 proc. uważa, że być może będzie musiało zaciągnąć dodatkowy kredyt na pokrycie codziennych kosztów. W Polsce tylko 3 proc. osób wobec 1 proc. przed rokiem zapowiedziało, że finansując Wigilię, a szczególnie prezenty sięgnie po zakupy z odroczonym terminem płatności, wynika ze świątecznego raportu dla BIG InfoMonitor.
Według niedawnego badania przeprowadzonego na zlecenie BIG i Gleevery, które skupiało się na poznaniu preferencji zakupowych konsumentów, 30 proc. Polaków już kupiło w tym roku produkt na raty lub z odroczoną płatnością (BNPL). Kumulacja zrobionych w takim systemie zakupów może znacząco obciążać miesięczny budżet rodziny kupującego. W świetle statystyk prowadzącego rejestr dłużników BIG InfoMonitor, które mówią o kłopotach z terminowymi płatnościami 2,7 mln Polaków, zwiększone wydatki w okresie świątecznym w rzeczywistości dla wielu osób przyczyniają się do narastania problemów finansowych. Wraz z zakończeniem świąt i podsumowaniem kosztów związanych z ich organizacją, blisko połowa (47 proc.) Polaków będzie musiała mierzyć się ze skutkami swoich zakupowych decyzji nawet do końca marca. Choć znacznie mniej niż w zeszłym roku, ale wciąż sporo, bo 12 proc. informuje, że spodziewa się poważnych kłopotów finansowych z powodu nadmiernych wydatków w okolicach Bożego Narodzenia. Na wejściu w grudzień zaległości Polaków w rejestrze BIG InfoMonitor i bazie informacji kredytowych BIK, wynosiły 84,2 mld zł. Tylko w listopadzie odnotowano wzrost zaległości o 600 mln zł.
Alternatywne pomysły na prezenty
Zazwyczaj podchodzimy do zakupu prezentów pragmatycznie i wybierając je, kierujemy się przede wszystkim funkcjonalnością (58 proc.) i jakością (54 proc.), wynika z badań Amazona i IBRiS. Aż 71 proc. ankietowanych uważa, że najlepszy prezent powinien być przede wszystkim użyteczny. Niestety mniej zwracamy uwagę na preferencje obdarowanej osoby (35 proc.) czy przekaz emocjonalny (30 proc.)[5]. Najprawdopodobniej takie podejście wynika z konieczności kompromisu między życzeniami najbliższych a rzeczywistością ekonomiczną, w której obecnie funkcjonujemy.
Jak inaczej można podejść do przedświątecznych wyzwań budżetowych, jeśli wymarzony prezent dla bliskiej osoby jest poza naszym zasięgiem finansowym? Rozwiązaniem może stać się nowa na polskim rynku forma użytkowania produktów, a mianowicie wynajem. Na platformach umożliwiających wypożyczenie przedmiotów na okres od kilku tygodni do kilku lat, dla naszych najbliższych możemy wynająć wymarzony prezent z kategorii gadżetów i elektroniki użytkowej oraz wszelkiego sprzętu sportowego i gamingowego. Przykładowo w Gleevery za niecałe 20 proc. od wartości rynkowej można wynająć na trzy miesiące ekspres do kawy, projektor czy Xboxa. Biorąc pod uwagę, że każdy z tych produktów jest wart ponad 2 tys. zł, takie prezenty mają szansę nie tylko zaskoczyć kreatywnością pomysłu, ale też spełnić marzenie bliskiej osoby, oferując jej doświadczenie korzystania czy możliwość przetestowania produktu z szerokiego asortymentu platformy. Przyjmując takie podejście, mocno rozszerzamy listę prezentów, które możemy zaoferować nie nadwyrężając domowego budżetu.
– Spełnianie marzeń jest jednym z najbardziej oczekiwanych aspektów w dniu Święta Bożego Narodzenia. Pamiętamy te chwile z dzieciństwa i chcemy darować je naszym dzieciom, ale też sobie nawzajem. W poszukiwaniu prezentów chcielibyśmy mieć większą swobodę wyboru, a wynajem znacząco poszerza listę prezentów w naszym zasięgu. Obecnie wybierając promocyjny rodzaj płatności na platformie Gleevery, nasi klienci otrzymują 1 miesiąc wynajmu gratis, dzięki czemu nie przekraczając budżetu 600-800 zł mogą korzystać w całym zimowym okresie ze sprzętów wartych często ponad 3000 zł. A na kolejne święta wynająć dla dziecka większe narty lub dla partnera nowszą generację sprzętu gamingowego – proponuje Jakub Buga, założyciel i CEO Gleevery.
Wydać mniej na bardziej trafiony prezent
Rozsądna cena prezentu jest ważnym kryterium aż dla 84 proc. Polaków[6], dlatego w okresie przedświątecznym warto rozważyć różne dostępne formy nabycia i oferowania, tak aby doświadczenia i przedmioty były warte wydanych pieniędzy. Badanie dla BIG InfoMonitor i Gleevery pokazuje, że 73 proc. Polaków dostrzega korzyści z wynajmowania versus posiadania produktów. Darując doświadczenie korzystania, zamiast samego produktu, oszczędzamy sobie koszty zakupu, a obdarowanemu – koszty amortyzacji i przechowywania. Dodatkowo dajemy możliwość naszym bliskim przetestować swoje marzenia i unikamy ryzyka nietrafionego prezentu. Najnowsze wyniki raportu Finder.com[7] wskazują, że ponad połowa (53 proc.) Amerykanów przyznaje, że co roku otwiera co najmniej jeden niechciany prezent świąteczny. Wśród pokolenia Z niezadowolonych przynajmniej z jednego otrzymanego prezentu jest już prawie trzy czwarte (74 proc.).
– Aby uniknąć ryzyka nietrafionego prezentu, możemy zaoferować najbliższym możliwość przetestowania wymarzonej rzeczy wynajmując np. bieżnię czy bagażnik na narty tylko na miesiąc. W ten sposób obdarowany będzie mógł zweryfikować skuteczność swoich postanowień noworocznych czy zrobić pierwsze kroki w rozwoju nowej pasji nie odkładając tej możliwości na później, do momentu aż uzbiera pełną kwotę na taki sprzęt – podpowiada Jakub Buga.
Polacy przywiązują szczególną wagę do Świąt Bożego Narodzenia, a rosnące wydatki w okresie świątecznym dla niektórych osób mogą stanowić ryzyko dla stabilności finansowej, skłaniając do zaciągania dodatkowych zobowiązań. Korzystanie z alternatywnych form nabycia prezentów, takich jak wynajem, może dla wielu stać się sposobem na spełnienie marzeń bliskich bez nadmiernego obciążenia budżetu. Intensywny rozwój na polskim rynku platform oferujących wynajem pozwala nie tylko korzystać z przedmiotów bardziej ekologicznie zgodnie z zasadami ekonomii współdzielenia, ale również elastycznie zarządzać budżetem domowym.
Badanie Quality Watch „Wydatki świąteczne i Sylwestrowe Polaków” dla BIG InfoMonitor. Wykonane w dniach 1-4 grudnia 2023, metodą CAWI wśród reprezentatywnej grupy Polaków w wieku 18+, próba 1078 osób
Badanie „Polacy a ekonomia współdzielenia” wykonane przez Quality Watch metodą CAWI na próbie 1065 osób, w dniach 15 – 18 września 2023. Opracowany dla BIG InfoMonitor we współpracy z Gleevery raport dotyczy wypożyczania produktów, zakupów ratalnych i stosunku do ochrony środowiska.
[1] European Consumer Payment Report 2023, Intrum.
[2] Badanie Amazon.pl we współpracy z Instytutem Badań Rynkowych i Społecznych IBRiS, 2023.
[3] Barometr Providenta, listopad 2023
[4] European Consumer Payment Report 2023, Intrum.
[5] Badanie Amazon.pl we współpracy z Instytutem Badań Rynkowych i Społecznych IBRiS, 2023.
[6] Badanie Amazon.pl we współpracy z Instytutem Badań Rynkowych i Społecznych IBRiS, 2023.
[7] Finder.com: Unwanted Gifts Report, 2023.
