29 stycznia 2025 r. w porządku obrad Rady Ministrów znalazł się projekt ustawy o unijnej sieci danych dotyczących poziomu zrównoważenia gospodarstw rolnych (FSDN)[1], którego wnioskodawcą jest Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi, a wdrożenie w życie ma kosztować blisko 582 150 000 zł przez 10 lat – informuje dr n. pr. Marek Woch ekspert Centrum Legislacji Federacji Przedsiebiorcy.pl [1]
Na skróty:
Komisja Europejska
Według informacji zamieszczonej na oficjalnej stronie internetowej Komisji Europejskiej inicjatywa ta ma poszerzyć zakres obecnej sieci gromadzenia danych na temat gospodarstw rolnych w UE, uwzględniając dane na temat ich praktyk środowiskowych i społecznych.
Dzięki temu nowemu gromadzeniu danych możliwe będzie porównywanie wyników gospodarstw rolnych oraz udzielanie rolnikom porad i wskazówek dostosowanych do ich potrzeb.
Przyczynić się to ma do poprawy zrównoważonego charakteru działalności rolników, w tym ich dochodów, zgodnie z celami wspólnej polityki rolnej, „Zielonego Ładu” i jego strategii „od pola do stołu” oraz strategii na rzecz różnorodności biologicznej.
Ocena Skutków Regulacji
W Ocenie Skutków Regulacji wskazano, że „w celu spełnienia wymogów wspólnej polityki rolnej (WPR), w tym oceny jej wpływu na sektor rolny, przekształca się sieć danych rachunkowych gospodarstw rolnych (FADN) w sieć danych dotyczących poziomu zrównoważenia gospodarstw rolnych (FSDN) w celu zbierania i analizy danych z gospodarstwa obejmujących wymiar gospodarczy, środowiskowy i społeczny, zwanych dalej „danymi (FSDN)”. Dane (FSDN) mogą być wykorzystywane do oceny dodatkowych aspektów związanych z poziomem zrównoważenia rolnictwa Unii Europejskiej oraz do sprostania wyzwaniom, przed którymi stoi rolnictwo Unii Europejskiej”. Polska ma otrzymać ok. 19 mln zł dodatkowych środków na przekształcenie (FADN) na (FSDN). Z kolei dochody mają wynieść163 000 000 a wydatki 582 150 000 zł przez 10 lat. Pierwotnie planowano, że przyjęcie projektu przez Radę Ministrów nastąpi w IV kwartale 2024 r.
Do końca 2024 r. dane zbierane z gospodarstw rolnych obejmowały 16 tematów, w tym 13 w wymiarze ekonomicznym, 2 w wymiarze społecznym i 1 w wymiarze środowiskowym.
Od 2025 r. do obecnego zestawu danych ma zostać dodanych 26 nowych tematów, w tym 5 w wymiarze ekonomicznym, 6 w wymiarze społecznym i 15 w wymiarze środowiskowym oraz 2 tematy ekonomiczne zostaną rozszerzone.
W skład Komitetu Krajowego ds. (FSDN) mają wchodzić:
1) przewodniczący Komitetu Krajowego ds. (FSDN) – minister właściwy do spraw rolnictwa albo przedstawiciel ministra właściwego do spraw rolnictwa wyznaczony przez tego ministra;
2) zastępca przewodniczącego Komitetu Krajowego ds. (FSDN) – przedstawiciel ministra właściwego do spraw rolnictwa wyznaczony przez tego ministra;
3) dwóch przedstawicieli ministra właściwego do spraw finansów publicznych wyznaczonych przez tego ministra;
4) po jednym przedstawicielu:
- a) ministra właściwego do spraw rozwoju regionalnego wyznaczonym przez tego ministra,
- b) ministra właściwego do spraw rynków rolnych wyznaczonym przez tego ministra,
- c) ministra właściwego do spraw środowiska wyznaczonym przez tego ministra,
- d) ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego wyznaczonym przez tego ministra,
- e) Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego wyznaczonym przez tego Prezesa,
- f) agencji łącznikowej wyznaczonym przez dyrektora Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej – Państwowego Instytutu Badawczego,
- g) Krajowej Rady Izb Rolniczych wyznaczonym przez prezesa zarządu tej rady.
Kogo mają dotyczyć uregulowania
Uregulowania mają dotyczyć 9000 producentów rolnych przekazujących dane z gospodarstw rolnych na potrzeby sieci, którzy wyrazili dobrowolną zgodę na udział w (FSDN), którzy mają otrzymywać za ten udział świadczenie pieniężne zwolnione z podatku dochodowego.
Potencjalne korzyści producentów rolnych przekazujących dane
W Ocenie Skutków Regulacji wskazano, że korzyści odnoszone przez producentów rolnych przekazujących dane z gospodarstw rolnych na potrzeby (FSDN) poza opłatą ryczałtową, która począwszy od 2025 r., ma wynieść ok. 500 zł/ rok mają dać:
– możliwość bieżącej oceny wyników, kontroli rozliczeń z odbiorcami produktów i dostawcami materiałów oraz porównania uzyskanych wyników z planowanymi;
– częsty kontakt z doradcą, umożliwiający pozyskiwanie szczegółowych informacji i porad na tematy związane z funkcjonowaniem gospodarstwa rolnego;
– poszerzenie wiedzy z zakresu ekonomiki i zarządzania, co umożliwia podejmowanie trafnych decyzji w gospodarstwie i uzyskiwanie lepszych wyników ekonomicznych;
– wyrabianie u kierującego gospodarstwem cech ułatwiających skuteczne działanie, takich jak systematyczność, porządek w dokumentach oraz otwartość na zmiany.
Podsumowując: „Zielony Ład” i związane z nim zmiany w rolnictwie to proces, który ma duży wpływ na przyszłość polskiej wsi. Powoduje niepokoje społeczne, wzrost kosztów produkcji, a pod hasłami wprowadzania nowych przepisów dla rolników przeważnie zamiast szans, kryją się obciążenia i dodatkowe koszty w tym dla konsumentów.
[1] RCL, https://legislacja.gov.pl/projekt/12387952/katalog/13073552#13073552, dostęp: 28.01.2025 r.