Ubiegły rok zakończył się wyraźnym zwiększeniem wartości portfela kredytów i pożyczek oraz znaczącym wzrostem nowo udzielonych zobowiązań. Na koniec 2024 roku suma wszystkich kredytów i pożyczek do spłaty wyniosła rekordowe 760,6 miliarda złotych (+5,5% r/r). To efekt zwiększonej aktywności kredytobiorców, którzy w ciągu ostatnich 12 miesięcy zaciągnęli zobowiązania na kwotę 248,8 miliardów złotych. To wzrost o ponad 32% w porównaniu z 2023 rokiem – podsumowuje Biuro Informacji Kredytowej. Sprzedaż większości rodzajów kredytów i pożyczek zanotowała dwucyfrowy wzrost w porównaniu do 2023 r.
Największym zainteresowaniem cieszyły się kredyty gotówkowe i mieszkaniowe, których banki udzieliły odpowiednio 94,9 miliarda złotych oraz 87,1 miliarda złotych. Wartość akcji kredytowej z tytułu tych dwóch produktów stanowiła 73% łącznej wartości udzielonego finansowania gospodarstwom domowym w 2024 roku. – Zdolność kredytową oraz popyt na kredyty w 2025 roku determinować będą w decydującym stopniu czynniki makroekonomiczne takie, jak: poziom wynagrodzeń i bezrobocia oraz wysokość inflacji i stóp procentowych – mówi dr Mariusz Cholewa, Prezes Zarządu BIK.
Dwanaście miesięcy na rynku kredytów i pożyczek w 2024 roku było lepsze od poprzednich okresów, większość produktów zanotowała wysokie dynamiki wzrostu, jedynie limity w koncie utrzymały poziom z 2023 roku. Reasumując, rok 2024 przyniósł wyraźne wzrosty wartości zarówno portfela kredytów i pożyczek, jak i nowo udzielonych zobowiązań, pomimo nadal wysokich stóp procentowych i braku kolejnej odsłony programu wsparcia kredytobiorców zainteresowanych zaciągnięciem kredytu mieszkaniowego.
– Wartość nowego finansowania udzielonego klientom w 2024 roku okazała się wyższa niż zakładaliśmy. Wpływ na ten wynik miał wysoki poziom udzielonych kredytów mieszkaniowych (13,6 mld zł) w pierwszych miesiącach 2024, pochodzących jeszcze z wniosków składanych w ramach programu Bezpieczny Kredyt 2% w 2023 roku. Z drugiej strony zaskoczeniem okazała się wysoka wartość kredytów mieszkaniowych udzielanych na warunkach rynkowych w kolejnych miesiącach, już bez programu wsparcia. Ubiegłoroczną akcję kredytową pozytywnie wspierały cztery główne czynniki makroekonomiczne – wskazuje dr Mariusz Cholewa, prezes Zarządu BIK S.A.
– Wzrost wynagrodzeń na poziomie 11% poprawił zarówno zdolność kredytową, jak i równocześnie zaowocował wyższą skłonnością klientów do terminowej spłaty kredytów i pożyczek pozabankowych. Na poziom bezpieczeństwa finansowego kredytobiorców w dużym stopniu wpłynęła także niska stopa bezrobocia (5,1%), która dała podstawy do zwiększenia popytu, a także pozytywnie oddziaływała na jakość portfela kredytowego i pożyczkowego. I kolejne dwa czynniki, inflacja średnioroczna na poziomie 3,6% oraz stabilny, choć nadal wysoki poziom stóp procentowych w 2024 roku sprzyjały lepszemu zarządzaniu portfelami kredytowymi konsumentów. Te cztery czynniki będą w decydującym stopniu również determinować możliwości finansowania gospodarstw domowych przez banki i firmy pożyczkowe także w 2025 roku – dodaje prezes BIK.
Na skróty:
Wyraźny wzrost portfela kredytowego i pożyczkowego w 2024 roku
Ubiegłoroczna wartość portfela kredytów prywatnych i pożyczek wzrosła do rekordowego poziomu 760,6 miliarda złotych, co oznacza wzrost o 39,7 miliarda złotych w porównaniu do 2023 roku. Do tej pory najwyższą wartość portfel osiągnął w 2021 roku, w którym zadłużenie gospodarstw domowych wynosiło 729 mld zł.
W strukturze zadłużenia z tytułu kredytów i pożyczek na koniec grudnia 2024 roku ponad 91% stanowią dwa produkty kredytowe: kredyty mieszkaniowe i gotówkowe. Hipoteki dominują, stanowiąc 68,9% (524,3 mld zł). Na drugim miejscu znajdują się kredyty gotówkowe, których wartość wynosi 173,5 mld zł (22,8%).
Pozostałe produkty kredytowe w strukturze zadłużenia mają mniejsze znaczenie. Kredyty ratalne to 28,9 mld zł, karty kredytowe 13,9 mld zł, limity kredytowe 9,1 mld zł. Pozabankowe pożyczki gotówkowe osiągnęły wartość 6,9 miliarda złotych, a pożyczki celowe 2,6 miliarda złotych. Karty i limity pożyczkowe miały wartość 0,5 miliarda złotych, a aktywne usługi BNPL (kup teraz, zapłać później) na koniec 2024 roku wyniosły 0,8 miliarda złotych.
Rynek kredytowy pod znakiem kredytów mieszkaniowych i gotówkowych
W 2024 roku wartość udzielonych kredytów mieszkaniowych wyniosła 87,1 miliarda złotych, co oznacza wzrost o 36,1% w porównaniu do poprzedniego roku. Trzeba jednak zwrócić uwagę, że 13,6 mld zł akcji kredytowej 2024 roku pochodziła jeszcze z wniosków kredytowych złożonych w ramach programu BK2%. „Czysta” akcja kredytowa z wniosków złożonych tylko w 2024 r. wyniosła więc 73,5 mld zł. Wartość zaciągniętych kredytów gotówkowych osiągnęła 94,9 miliarda złotych, notując wzrost r/r o 28,6%. W 2024 roku wzrastał udział kredytów mieszkaniowych zaciąganych przez obcokrajowców, osiągając w grudniu 7,4% wartości całej akcji kredytowej w tym segmencie.
– Rynek kredytów mieszkaniowych rósł głównie w ujęciu wartościowym, za co odpowiadały wysokokwotowe kredyty mieszkaniowe powyżej 600 tys. zł. Odnotowały one dodatnią dynamikę rok do roku na poziomie prawie 115%. Wpływ na to miały wzrosty cen na rynku nieruchomości, a także wzrost zdolności kredytowej pomimo najwyższego poziomu oprocentowania kredytów mieszkaniowych w Unii Europejskiej. Nie wydłużył się również okres, na jaki banki udzielały kredyty mieszkowe. Może to oznaczać, że po wysokokwotowe kredyty hipoteczne sięgały osoby o wyższych dochodach – tłumaczy prezes BIK i dodaje:
– Podobne zjawisko wzrostu średniej kwoty finansowania charakteryzowało rynek kredytów gotówkowych w 2024 roku. Najwyższą dynamikę, około 45%, miały w tym segmencie kredyty na kwotę powyżej 100 tys. złotych. Również w tym przypadku możliwość zaciągania wysokich kwot kredytów wynikała ze zwiększenia zdolności kredytowej, za którą głównie odpowiada wyższy poziom wynagrodzeń. Co ciekawe, widzimy istotną różnicę pod względem miejsca zamieszkania kredytobiorców mieszkaniowych i gotówkowych. Ci pierwsi zamieszkują duże miasta powyżej 500 tys. mieszkańców i odpowiadają oni za 30% wartości udzielonych kredytów mieszkaniowych. Zobowiązania gotówkowe natomiast, najczęściej zaciągają osoby z mniejszych miejscowości do 25 tys. mieszkańców. W 2024 r. 47% wartości przyznanych kredytów gotówkowych zaciągnęli mieszkańcy tych miejscowości.
Rynek pożyczkowy dominuje finansowanie niskokwotowe
W 2024 roku wartość udzielonych pożyczek przez firmy pożyczkowe wyniosła 21,7 miliarda złotych, co oznacza wzrost o 49% r/r. Porównując dynamikę wartości udzielonych pożyczek w 2024 z wartościami z 2023 należy pamiętać, że w pełne raportowanie sektora do BIK-u rozpoczęło się od maja 2023 r.
Na wartość udzielonych pożyczek pozabankowych składają się trzy produkty: pożyczki gotówkowe, celowe oraz karty i limity pożyczkowe. Prawie 70% sprzedaży stanowią pożyczki gotówkowe, a 28% pożyczki celowe.
Roczna wartość udzielonych pożyczek gotówkowych osiągnęła 15,0 miliardów złotych, co stanowiło wzrost o 49,6%. Pożyczki celowe wyniosły 6,1 miliarda złotych, notując wzrost o 52,4%.
– Analizując sytuację na rynku pożyczek gotówkowych, trudno nie zauważyć podobnych tendencji w dynamice wzrostu sprzedaży, jak w przypadku bankowych kredytów gotówkowych. Wynika to z podobnej specyfiki obu produktów. W sprzedaży pożyczek gotówkowych przeważają krótkoterminowe pożyczki do 30 dni, które stanowią prawie 76% liczby udzielonych pożyczek. Prawie 9% są to jednak pożyczki długoterminowe, nawet powyżej dwóch lat. Cechą charakterystyczną tego rynku jest znacząca przewaga instytucji pożyczkowych nad bankami w udzielaniu finansowania na niskie kwoty. W przypadku finansowań gotówkowych do 1 tysiąca złotych udział firm pożyczkowych wynosi 84,6%, a celowych – prawie 98%. Większość aktywnych klientów w tym segmencie posiada w danej chwili jedną pożyczkę gotówkową, w jednej firmie i na krótki okres do 30 dni – wskazuje prezes Cholewa.
Rośnie popularność rynku odroczonych płatności (BNPL)
Wartość finansowania poprzez usługi „Kup teraz, zapłać później” osiągnęła w 2024 roku poziom 10,7 miliarda złotych, co stanowiło wzrost o 101,8% r/r. Wynik ten obejmuje łącznie transakcje w sektorze bankowym, jak i w firmach pożyczkowych, których pełne raportowanie do BIK weszło w życie od maja 2023 roku.
Z danych BIK wynika, że ta forma płatności za zakupy cieszy się zainteresowaniem szczególnie osób w wieku do 44 lat, z przewagą kobiet. Analizy potwierdzają ponadto, że produkt ten włącza nowych klientów na rynek finansowy.
– Płatności odroczone jako forma finansowania zakupów stała się dla prawie 10% osób pierwszą transakcją o charakterze kredytowym. Ponad połowa z tej grupy to osoby młode, do 24 r.ż., które do tej pory nie korzystały z żadnego produktu kredytowego. Jeżeli będą spłacać swoje zobowiązanie w terminie, zaczną budować pozytywną historię kredytową w BIK, która może pomóc, gdy w przyszłości zdecydują się na większy kredyt. Zwracam tu jednak uwagę, by analizować własną zdolność kredytową zanim podejmiemy decyzję o rozłożeniu kolejnego zobowiązania z odroczoną płatnością na raty oraz kontrolować swoje bieżące wydatki, np. korzystając z konta na bik.pl, by nie doprowadzić do problemu nadmiernego zadłużenia – podkreśla prezes Cholewa.
Jakość kredytów klientów indywidualnych poprawiła się
Pomimo wciąż wysokiego poziomu stóp procentowych, jakość obsługi większości rodzajów kredytów i pożyczek przez gospodarstwa domowe poprawiła się w 2024 roku.
Największa poprawa spłacalności nastąpiła w segmencie pożyczek gotówkowych, w których szkodowość spadła o 4,2 punktu procentowego oraz kredytów gotówkowych, gdzie spadek opóźnień powyżej 90 dni wyniósł 1,4 punktu procentowego.
Z terminową spłatą nadal bardzo dobrze radzą sobie kredytobiorcy mieszkaniowi, posiadający kredyt złotówkowy. W ich przypadku wskaźnik udziału kredytów opóźnionych powyżej 90 dni wyniósł 3,3% na koniec grudnia 2024 roku, pomimo pogorszenia się wskaźnika o 0,2 punktu procentowego w ciągu ostatnich 12 miesięcy.
Wyważona, lecz optymistyczna prognoza BIK na rok 2025
Perspektywy dla rynku kredytów w 2025 roku wyglądają obiecująco, pomimo wciąż utrzymującej się inflacji powyżej celu banku centralnego i jednych z najwyższych w UE stóp procentowych.
Popyt na kredyty hipoteczne powinien być wspierany przez niski poziom bezrobocia i stabilny ponad 3% wzrost gospodarczy. Mimo wyzwań inflacyjnych, rynek kredytów i pożyczek ma szansę na dalszy rozwój w 2025 roku.
Prognozy BIK dotyczące kredytów mieszkaniowych nie uwzględniają ewentualnego nowego programu mieszkaniowego ani istotnego zwiększenia zdolności kredytowej w przypadku dużego spadku stóp procentowych.
W odniesieniu do kredytów i pożyczek gotówkowych, wzrost wynagrodzeń umożliwi zaciąganie coraz wyższych kwot, co pozytywnie wpłynie na rynek tych produktów finansowych w wymiarze wartościowym oraz na ich jakość.
– Prognozy BIK na rok 2025 zakładają spadek stóp procentowych od trzeciego kwartału oraz wzrost dochodów o 8% r/r. Wpłynie to na wyższą zdolność kredytową i dostępność kredytów. Prognozujemy niewielki wzrost wartości sprzedaży kredytów mieszkaniowych o 1,2% do 88,2 mld zł oraz wzrost sprzedaży kredytów gotówkowych o 5,9% do 100,5 mld zł – mówi prezes Zarządu Biura Informacji Kredytowej.
Wzrośnie, ale nie tak wysoko, jak w 2024 roku wartość pożyczek gotówkowych udzielanych przez firmy pożyczkowe. BIK prognozuje na 2025 rok wartość sprzedaży pożyczek gotówkowych na poziomie
15,9 mld zł, czyli wzrost o 5,8% r/r.
Podobnie w przypadku kredytów ratalnych i pożyczek celowych, których tempo wzrostu sprzedaży w 2025 r. może osiągnąć nieco niższy poziom niż w 2024, ze względu na rosnące dochody i coraz powszechniejszą wśród Polaków skłonność do oszczędzania.
Sprzedaż kredytów ratalnych wzrośnie według BIK o 4,9% r/r – z 26,2 mld zł w 2024 roku do 27,5 mld zł w roku bieżącym.
Perspektywa wzrostu sprzedaży pożyczek celowych prognozowana jest na poziomie 8,7%, a nie jak w ubiegłym roku na 52,4%.
Mimo obecnych wyzwań inflacyjnych, cały rynek kredytów i pożyczek w 2025 roku ma więc szansę na dalszy zrównoważony rozwój dzięki poprawie otoczenia makroekonomicznego.