Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorców interweniuje w sprawie dopuszczalności oferowania usług z zakresu tzw. medycyny komplementarnej. Czy Rzecznik Praw Pacjenta stał się organem prawotwórczym?
W związku z otrzymaniem niepokojących sygnałów wskazujących na bezpodstawne próby ograniczenia wolności działalności gospodarczej, Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorców Adam Abramowicz podjął interwencję w sprawie postępowań wszczynanych przez Rzecznika Praw Pacjenta przeciwko przedsiębiorcom prowadzącym działalność w branży tzw. medycyny komplementarnej.
Medycyna komplementarna polega na stosowaniu metod leczniczych mających na celu uzupełnienie klasycznego procesu leczenia poprzez dodatkowe zabiegi, które potencjalnie mogą wpłynąć pozytywnie na zdrowie i szeroko pojętą jakość życia pacjenta. Terapie z zakresu medycyny komplementarnej są stosowane za granicą, m.in. w Niemczech.
Z otrzymanych przez Rzecznika MŚP sygnałów wynika, że organ administracyjny, jakim jest Rzecznik Praw Pacjenta, wszczyna postępowania przeciwko podmiotom leczniczym udostępniającym w Polsce terapie z zakresu medycyny komplementarnej pacjentom z chorobami onkologicznymi. Postępowania te mogą zakończyć się wydaniem decyzji nakazujących jej adresatom natychmiastowe zamknięcie prowadzonej działalności pod rygorem dotkliwej kary finansowej.
Powoływaną przez Rzecznika Praw Pacjentów podstawą prawną wydawania takich decyzji jest wynikający z przepisów ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzecznik Praw Pacjenta[1] zakaz ograniczania przysługującego pacjentom prawa do świadczeń zdrowotnych odpowiadających wymaganiom aktualnej wiedzy medycznej. Rzecznik Praw Pacjenta przyjął przy tym interpretację, w myśl której regulacja ta pozwala na nakazywanie zaprzestania działalności polegającej na stosowaniu terapii komplementarnych nawet bez konieczności wykazania przez organ ich szkodliwego wpływu na zdrowie pacjentów. Wystarczające w takim przypadku ma być ustalenie, że skuteczność danej metody leczniczej jest jedynie potencjalna, gdyż nie potwierdzono jej w odpowiedni sposób.
Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorców nie posiada kompetencji pozwalających na wydawanie opinii w zakresie zasadności stosowania określonych świadczeń zdrowotnych pod względem ich zgodności z wiedzą medyczną. Rzecznik podkreśla jednak, że ograniczenie wolności działalności gospodarczej jest dopuszczalne tylko w drodze ustawy i tylko ze względu na ważny interes publiczny. Przedsiębiorca może podejmować wszelkie działania, z wyjątkiem tych, których zakazują przepisy prawa. Źródłem zakazu prowadzenia działalności gospodarczej nie może być natomiast uznaniowa decyzja organu administracyjnego oparta na nieuprawnionej wykładni prawotwórczej. Taki zakaz musi wyraźnie wynikać z przepisu ustawy, a nie tylko z dokonanej przez urzędnika interpretacji normy o charakterze ogólnym.
Mając na uwadze powyższe, Rzecznik MŚP Adam Abramowicz zaangażował się w prowadzone przez Rzecznika Praw Pacjenta postępowania w celu zapewnienia poszanowania praw przedsiębiorców prowadzących działalność leczniczą. Rzecznik MŚP wystąpił ponadto do innych instytucji, m.in. Prezesa Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, o udzielenie wyjaśnień co do działań potrzebnych do należytego uregulowania przedmiotowej problematyki.
Medycyna komplementarna to szerokie pojęcie obejmujące różne formy terapii, które nie są częścią konwencjonalnej medycyny, ale mogą być stosowane równolegle do niej w celu poprawy dobrostanu i zdrowia pacjenta. Obejmuje ona zarówno metody leczenia, jak i profilaktyki. Oto kilka przykładów zabiegów z zakresu medycyny komplementarnej:
- Akupunktura
- Homeopatia
- Ziołolecznictwo (fitoterapia)
- Osteopatia i chiropraktyka
- Ajurweda
- Aromaterapia
- Refleksologia
- Terapia energetyczna (np. Reiki)
[1] – T.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1545 z późn. zm.