Z najnowszego raportu Związku Przedsiębiorstw Finansowych dotyczącego moralności finansowej Polaków wynika, że 92 proc. z ankietowanych uważa spłacanie długów za swój obowiązek moralny. Dotychczas seniorzy, mimo niskich wpływów i ciągłych problemów finansowych, byli jedną z najbardziej rzetelnych grup spłacających zaciągnięte zobowiązania. To się zmieniło w pandemii. Z danych dostępnych w Rejestrze Dłużników BIG InfoMonitor oraz bazie informacji kredytowych BIK wynika, że w ciągu ostatniego roku wzrosło zadłużenie seniorów. Zwiększyła się też liczba nierzetelnych płatników w tej grupie wiekowej.
Większość Polaków deklaruje, że spłacanie długów jest ich obowiązkiem moralnym. Rodacy przyznają jednak, że teoria różni się od praktyki. W najnowszym raporcie „Moralność finansowa Polaków 2021” czytamy, że coraz częściej dajemy przyzwolenie m.in. na posługiwanie się cudzym dowodem osobistym celem uzyskania pożyczki, zawyżanie wartości poniesionych szkód, by dostać większe odszkodowanie, zmianę rachunków bankowych, by „uciec” przed komornikiem lub przepisywanie majątku rodzinie, by uniemożliwić ściągnięcie zadłużenia.
– Od sześciu lat ZPF przeprowadza badanie poziomu moralności finansowej Polaków, w ramach którego określamy Indeks Akceptacji Nieetycznych Zachowań Finansowych. Stanowi on miarę społecznego przyzwolenia na naruszanie przez społeczeństwo norm prawnych bądź standardów etycznych. W 2021 roku wartość indeksu wyniosła 45,3 proc., co oznacza, że Polacy są skłonni usprawiedliwiać odstępstwa od zasad w blisko połowie badanych sytuacji. Wynik ten wskazuje na duży zakres społecznego przyzwolenia na nadużycia konsumenckie w obszarze finansów. Należy jednak zauważyć, że w przypadku starszych grup wiekowych akceptacja dla nieetycznych zachowań jest wyraźnie niższa od średniej – mówi Marcin Czugan, Prezes Zarządu Związku Przedsiębiorstw Finansowych.
W najnowszej edycji badania poziom Indeksu Akceptacji Nieetycznych Zachowań Finansowych (IANZF) w przypadku osób w wieku 65+ wynosi 40,4 proc. Co więcej, wskaźnik ten zmalał, w porównaniu do ubiegłego roku, gdywynosił 42,4 proc. – Nie dziwi mnie ten wynik – komentuje Robert Majkowski, Prezes Funduszu Hipotecznego DOM.
– Z naszych obserwacji i rozmów z seniorami wynika, że dotychczas byli oni jedną z najbardziej rzetelnych grup społecznych, jeśli chodzi o spłacanie zobowiązań finansowych. To niesamowite, że seniorzy, z racji niskich emerytur, są coraz bardziej zadłużeni, a jednak do spłaty swoich zobowiązań podchodzą honorowo – mówi Robert Majkowski. Przyznaje, że on ponad 60 proc. klientów, którzy decydują się na rentę dożywotnią chce podpisać umowę z funduszem hipotecznym, by wreszcie spłacić swoje długi i nie żyć z obciążeniem finansowym, moralnym i psychicznym z tego tytułu.
Tabela: Wiek a Indeks Akceptacji Nieetycznych Zachowań Finansowych (IANZF). Raport Związku Przedsiębiorstw Finansowych pt. „Moralność Finansowa Polaków 2021”
| Wiek | Indeks Akceptacji Nieetycznych Zachowań Finansowych (IANZF) |
| 18–29 lat | 51,1 |
| 30–49 lat | 47,2 |
| 50–64 lat | 42,5 |
| 65 lat i więcej | 40,4 |
Najnowsze dane zebrane w Rejestrze Dłużników BIG InfoMonitor oraz bazie BIK wskazują, że – mimo dobrych chęci – seniorom coraz trudniej idzie spłacanie zobowiązań w terminie. W ciągu ostatnich pięciu kwartałów to właśnie w tej grupie społecznej przybyło najwięcej nierzetelnych dłużników (ich liczba wzrosła o ponad 8 tys. – do 384,5 tys. osób). Kwota zadłużenia osób starszych wzrosła w tym czasie o 8,5 mln zł – do 10,2 mld zł. Średnie zadłużenie pozakredytowe seniora to blisko 19 tys. zł a kredytowe to prawie 25 tys. zł.[1]
– Najgorszym aspektem trudnej sytuacji finansowej seniorów jest to, że jest to sytuacja pogarszająca się, postępująca z czasem, a wręcz ciągnąca się przez wiele lat. Seniorzy rzadko mają szansę, w obecnej sytuacji ekonomicznej i przy obecnych emeryturach, wyjść z zadłużenia i kłopotów finansowych. Ich budżet domowy staje się coraz bardzej skromny i pożerany przez inflację, a długi stają się coraz większe. Pandemia jeszcze pogłębiła ten stan. Z naszych badań opinii wynika, że seniorzy są jedną z grup społecznych, która najbardziej odczuwa skutki pandemii i to nie tylko w wymiarze ekonomicznym, ale również społecznym – podsumowuje Robert Majkowski, Prezes Funduszu Hipotecznego DOM.
[1] Dane dostępne w Rejestrze Dłużników BIG InfoMonitor oraz bazie informacji kredytowych BIK. Badanie Quality Watch zrealizowane w dniach 18-21 czerwca metodą CAWI (komputerowo wspomagany wywiad internetowy) wśród Polaków w wieku 18+. Reprezentatywność ze względu na: wiek, płeć, wielkość miejsca zamieszkania. Próba n=1048. Więcej informacji np. na portalu Business Insider: https://forsal.pl/finanse/finanse-osobiste/artykuly/8224468,zaleglosci-seniorow-wzrosly-do-102-mld-zl-raport.html
